Tutmonda Esperantista Junulara Organizo (TEJO), kunlabore kun Konsilio de Eŭropo (KdE) kaj la Kipra Junulara Konsilio (CYC) organizas internacian seminarion nomatan “Junuloj por Eŭropo: Trejnigante la morgaŭajn packonstruantojn per enrigardoj en la pasintecon” en Pervolia kaj Nikosio, Kipro. En la seminario partoprenos 20 junuloj loĝantaj en la 46 membroŝtatoj de Konsilio de Eŭropo, kiuj diskutos kaj lernos pri temoj rilate al interkulturaj dialogoj kaj konfliktransformado. Pere de la seminario, kreota danke al la faciliganta teamo, la partoprenantoj havos la eblon:

• Kreskigi sian konscion pri la graveco koncerne al interkulturaj dialogoj kaj konfliktransformado per edukado pri homaj rajtoj;
• Enkondukigi la konceptojn de edukado pri Homaj Rajtoj, rajtbazita aliro kaj neformalaj edukadaj metodologioj por junuloj kiuj ne havis antaŭajn konojn pri ili;
• Interŝanĝi opiniojn, sciojn, kapablojn kaj bonajn praktikojn, certigante reciprokan lernadon inter la ĉeestantaj junuloj, kaj konante la socipolitikan situacion de la insulo per sia junularo;
• Kunplani kaj realigi porkonsciigan videon pri interkulturaj dialogoj el la Kipra socipolitika kunteksto per la kunlaborado kun kipraj junuloj;
• Instigi la partoprenontajn junulojn iĝi multoblantoj, tiel ke post la fino de la aranĝo, ili disvastigos la rezultojn en siaj lokaj komunumoj.

La seminario okazos de mardo, la 25-an de Novembro (alventago), ĝis lundo, la 1-an de Decembro (forirtago). La labortagoj de la seminario estas de la 26-a ĝis la 30-a de Novembro 2025. La faciligantoj kaj partoprenontoj dum la seminariaj datoj loĝos en Pervolia, Kipro.

Kiajn kandidatojn ni serĉas?

La 2 serĉataj faciligantoj devas plenumi la jenajn kondiĉojn:

• Loĝi en unu el la 46 membroŝtatoj de KdE;
• Preti aktive kunlabori por la sukcesa kunrealigo de la seminario dum la periodo antaŭ, dum kaj post la efektivigo de la seminario;
• Havi la kapablon labori plene kaj en Esperanto kaj en la angla;
• Havi konon kaj sperton pri interkulturaj dialogoj kaj konfliktransformado, kaj ni valoros konojn pri komunikado kaj videofilmado;
• Sperti pri neformala edukado, prefere pri la menciita temo de la trejnado.

Kiajn taskojn havos la trejnistoj?

• Preparos la enhavon de la seminario kune kun la TEJO-projektmastrumisto de la projekto;
• Planos kaj preparos iujn ajn materialojn kiujn ili bezonos por plenumi la seminarion;
• Liveros la sesiojn dum la labortagoj de la seminario (po 6-6,5 horoj da trejnado tage dum 3 tagoj distribuotaj inter la trejnistoj kaj aldonan tagon kun la kontribuo de aldona eksterna faciliganto) kune kun la TEJO-projektmastrumisto;
• Liveros raporton pri la kunsidoj de la seminario al la TEJO-projektmastrumisto, post la fino de la seminario, por ĝeneralaj raportaj celoj.

Kion la akceptataj faciligantoj ricevos?

• Kompletajn repagojn de la alven- kaj reven-vojaĝkostoj al Pervolia kaj provizadon de surlokaj vivnecesoj (manĝoj, loĝado kaj aldonaj transportoj), pere de TEJO danke al subvencia subteno de KdE;
• Honorarion de 525€ por la provizitaj servoj, post la livero de la raporto de la seminario;
• Senpagan tranokton en Pervolia dum ĉiu necesa restado surloke;
• Eblon partoprenadi kaj kontribuadi al la organizado de seminario en internacia kunlaborado kune kun la Kipra Junulara Konsilio;
• Spertiĝon pri neformala edukado, eŭropa agado kaj similaj fierindaĵoj por via vivresumo; TEJO provizos atestilon pri la liverado de la trejnado al la faciligantoj.

Vi povas kandidatiĝi* esprimante vian motivon faciligi la seminarion kaj sendante vian vivresumon (en la angla lingvo, ĉar KdE-respondeculoj valoros kaj rezolucios pri viaj kapabloj kunfaciligi la seminarion) plenigante la jenan formularon antaŭ la limdato de lundo la 22-a de Septembro 2025. Vi ankaŭ povas retpoŝti al david.ruiz.sanchez@tejo.org por ricevi pli da informoj.

* Konforme al la politiko de la Komisiono pri Aktivula Trejnado (AT) de TEJO, ni speciale instigas kandidatiĝojn de personoj, kiuj realigis ian Trejnadon por Novaj Trejnistoj aŭ/kaj oficiale estas en la teamo de TEJO-Trejnistoj aŭ/kaj havas sperton pri ne-formalaj metodologioj pri edukado.

Aldone, kaj al KdE kaj al TEJO gravas diverseco kaj provizi egalajn ŝancojn. Ni aparte instigas la kandidatiĝon de ĉiuj eblaj kandidatoj plenumantaj la kondiĉojn, sendepende de genro aŭ handikapeco. En tiu lasta kazo, bv. priskribi kiel via handikapo povas estigi specialajn bezonojn, kaj ni strebos trovi solvon por vi.

The post Iĝu faciliganto por seminario en Kipro appeared first on Tutmonda Esperantista Junulara Organizo.

TEJO ricevis inviton de la Kataluna Esperanto-Junularo (KEJ) por okazigi la 82-an Internacian Junularan Kongreson (IJK) en Katalunio venontjare. La venonta IJK okazos de la 9-a ĝis la 16-a de aŭgusto 2026, en kongresejo apartenanta al la urbeto Tiana, tre proksima al la ĉefurbo de Katalunio, Barcelono.

Tiana, kies nomo devenas de la latina persona nomo Titius, situas inter la Mediteranea maro kaj la ĉemara montaro, en la kataluna regioneto Maresme. Tiuj montoj, kiuj estis iam loĝataj de la iberoj —unu el la indiĝenaj popoloj de Iberio—, estas nuntempe la naturparko Serralada de Marina, en kiu troviĝas la kongresejo de IJK: la gastejo La Conreria.

La Conreria diponigos al la partoprenantoj de IJK larĝajn eksterajn spacojn, naĝejon, teatrejon, sportejon, belajn vidaĵojn de la Mediteraneo kaj naturan ĉirkaŭaĵon en kiu eblos promeni. Proksime al Tiana troviĝas ĉemaraj vilaĝoj kaj urboj kiel Montgat, Mataró aŭ Badalona, kaj 10 kilometrojn sude etendiĝas Barcelono. Barcelono estas bela kaj vigla urbo inter maro kaj montoj, kun riĉa historio, kulturo kaj arkitekturo. Multaj famaj kaj okulfrapaj konstruaĵoj sur la stratoj de Barcelono, kiel Sagrada Família, Casa Batlló aŭ La Pedrera, estas ornamitaj per la bunta mozaika stilo “trencadís”, kiu inspiris la emblemon de la IJK. Tiujn konstruaĵojn desegnis Antoni Gaudí, mondfama kataluna arkitekto, kaj en 2026 okazos la Jaro Antoni Gaudí okaze de la 100-jariĝo de lia morto. 

En Katalunio Esperanto floras, kaj la junuloj kreskigis de antaŭ kelkaj jaroj unu el la plej viglaj Esperanto-junularoj en Eŭropo. La movado plivigliĝis kun la okazigoj de RenKEJtiĝo, la ĉiujara renkontiĝo de KEJ, en kiuj ĉeestis ne nur lokaj aktivuloj, sed ankaŭ tiuj de apudaj landoj. En 2026, IJK estos unika oportuno por konigi la katalunan kulturon kaj la lokan Esperanto-movadon al junuloj de la tuta mondo, kun la celo plifortigi la movadon per interkulturaj ligoj de amikeco kaj kunlaboro.

IJK 2026 estos speciala ankaŭ pro unika sperto kiun ĝi proponos al ni: la 12-an de aŭgusto vespere oni povos spekti plenan suneklipson, kiu videblos preskaŭ nur en Iberio. Tian astronomian spektaklon oni jam en 1999 povis sperti dum la 55-a IJK en Veszprém, Hungario, kaj venontjare ni havos novan oportunon en Tiana.

Rezervu la datojn kaj restu atenta pri novaĵoj, ĉar baldaŭ aperos la aliĝilo kaj aliaj informoj.

The post IJK 2026 okazos en Tiana, Katalunio appeared first on Tutmonda Esperantista Junulara Organizo.

Daŭras la preparlaboroj por la lanĉo de Arcadia, organo de Interlingvistika Centro, laŭplane en 2026. Flanke de la kutima redakcia triopo (konsistanta el c-anoj Alessio Giordano kaj Giacomo Comincini kaj s-ro Francesco Giuliano) nun kunsidas stabila grupo da kunlaborantoj, el multaj kulturaj kaj laboraj medioj de Itallingvio. 

Dum la vendredaj kunsidoj de la 5a kaj 12a de septembro estis profundigita la laboro rilate al la leĝa statuso de Arcadia, ĝia financado kaj la interreta komunikad-strategio. Tiurilate estis kontaktitaj profesiaj grafikistoj, kelkaj el kiuj proponis senpagajn ekzemplojn de logotipoj por la platformo, dum tiu ĉi semajno elektatajn de la redakcio. La kunsidoj okazas rete pro la diaspora naturo de la kunlaborantaro, dissemita tra pluraj regionoj de Eŭropo kaj eĉ de Orientazio.

La posteulo de Lingua Verde celas esti publike prezentita per granda evento komence de la venonta jaro, kiam ĉe la retejo – jam funkcianta kaj baldaŭ lanĉota – gastos kelkdeko da konstribuoj temantaj pri diversaj temoj kaj kun aparta esperantlingva, interlingvistika enhavo.

Medicinistoj lastatempe insistas pri la graveco de bona, kontentiga dormado por la homa sano. Plenkreska homo devas dormi dum ses ĝis ok horoj, en ĉiu nokto. Laŭgrade kiel oni maljuniĝas, tiuj dormohoroj tendencas al malpliiĝo. Gravas ankaŭ la kvalito de la dormado, por ke la cerbo kaj la tuta korpo regajnu energion. Bona dormado favoras la humoron, la memoron, la kognan kapablon, la koron, la cirkuladon de la sango, protektadon kontraŭ iaj kanceroj kaj la ĝeneralan metabolon.  

Oni kalkulas, ke almenaŭ unu kvinono el la tuta monda loĝantaro suferas de misdormado. Certe ĉi tio fariĝas pli kaj pli severa problemo, kaŭze de la vivstilo en la moderna socio. Plej ofte oni klopodas solvi ĝin per medikamentoj, sed ĉi tiuj ofte estigas flankajn efikojn, foje pli severajn ol la misdormado mem. Psikoterapio estas alia ebleco, ĉi-rilate. 

Antaŭ ne longa tempo prestiĝa brita medicinrevuo publikigis la rezultojn de granda studaĵo farita en la Pekina Universitato de Ĉina Medicino pri la efiko de korpekzercoj kontraŭ misdormado. Oni detale analizis 22 esplorojn, kiuj inkluzivis pli ol 1300 pacientojn, por respondo al la jena praktika demando: kiuj korpekzercoj estas plej efikaj kontraŭ sendormeco?

Oni konsideris jogon, Taj Ĉi, piediradon (aŭ leĝeran kuradon), aerobikajn korpekzercojn, fortotrejnadon kaj aerobikajn ekzercojn kun psikoterapio. Oni konsideris ankaŭ aliajn rimedojn, kiel higieno de dormado, akupunkturo, masaĝoj, kaj kogno-konduta terapio. 

Dum la analizado de la datumoj, oni registris la tutan tempon de dormado, la efikecon de dormado, la latentan tempon antaŭ endormiĝo kaj la tempon sendorman dum la nokto. 

Montriĝis, ke jogo plilongigis la tempon de dormado je du horoj kaj ankaŭ ĝian  efikecon. Ĝi malpliigis la latentan tempon antaŭ endormiĝo kaj la sendorman dumnoktan tempon. Similajn rezultojn oni trovis rilate al Taj Ĉi kaj piedirado/kuretado. Ankaŭ la kogno-konduta terapio montris signifoplene favorajn rezultojn. 

Medicinistoj konkludis, ke la menciitaj korpekzercoj montriĝas ne kiel komplementaj rimedoj kontraŭ misdormado, sed kiel centra strategio. Oni devas elekti la plej taŭgan korpekzercon por ĉiu paciento, laŭ liaj limigoj kaj malfacilaĵoj. 
 

Kataluna Esperanto-Asocio en aŭgusto diskonigis oficialan komunikon pri la situacio en Gazao. Dum la IJK en Indonezio multaj kongresanoj manifestaciis kontraŭ “genocido en Palestino” kaj alvokis al TEJO aliĝi al la kondamno. Nun TEJO starigis laborgrupon por verki propran deklaron.

TEJO planas deklaron subtene al Palestino.

Dum la Internacia Junulara Kongreso en Indonezio okazis duhora programero kun la nomo “Libera Palestino” kaj kandela manifestacio kun afiŝoj kontraŭ “Israela genocido”. La partoprenantoj verkis komunan alvokon al TEJO, kiu ĵus aperis en la komitata diskutejo de TEJO.

La deklaron subskribis kaj individuoj kaj organizaĵoj. Inter la subskribintaj organizaĵoj estas kvar landaj sekcioj de TEJO: Itala-Esperanto Junularo, Litova Esperantista Junulara Organizo, Kataluna Esperanto-Junularo, Pola Esperanto-Junularo kaj Indonezia Esperantista Junulara Organizo. Estas en la listo ankaŭ unu landa asocio de UEA: Itala Esperanto-Federacio.

La dokumento nomiĝas “Alvoko por Komuna Deklaro“, kaj ĝi argumentas por ke TEJO faru publikan deklaron por montri subtenon al la palestina popolo, sed ankaŭ por esprimi solidarecon al la israela popolo kaj ĉiuj judoj en la mondo, kiuj “suferas severajn diskriminaciojn pro la agoj de la israela registaro”.

Laŭ la teksto de la alvoko, la “homa tragedio de Palestino estas simbolo de tio, kion ni ne volas plu vidi en la mondo. Ĝi estas unu inter multaj kazoj de subpremado okazanta ĉirkaŭ ni. Ni staras klare kontraŭ ĉi tiu kaj ĉiuj aliaj formoj de subpremo.”

La subskribintoj argumentas, ke ĉar TEJO en februaro 2022 per oficiala deklaro klare esprimis solidarecon al la popolo de Ukrainio pro la agreso de Rusio, la asocio devus fari similan deklaron solidare al Palestino:

…tial ni, kiel membroj de TEJO kaj subskribintoj de tiu ĉi manifesto, esprimas nian desapontiĝon pro la malfruo prezenti oficialan kondamnon al la agoj de la israela registaro kaj solidarecon al Palestino, viktimo de ĉiutagaj masakroj kaj de milita strategio efektivigata kadre de pli vasta subprema plano.

En respondo nome de TEJO vicprezidanto Igor (Ikvero) Almeida esprimas la aprezon de la estraro pro la iniciato:

Ni la Estraro certe volas publike deklari nian solidarecon al la homoj, kiuj suferas pri la nuntempaj militoj kaj ni pardonpetas pro tio, ke ni sentigis nian Membraron ke ni troe prokrastas reagi al la situacio.

Sekve li anoncas la malfermon de laborgrupo por verki tian deklaron, kaj anoncas ke li mem gvidos la grupon. Li alvokas komitatanojn kaj aktivulojn de la landaj sekcioj aliĝi al la grupo.

Legu pli:

• KEA: ”En Gazao la afero estas tre klara kaj akuta”
• Nekutime internacia IJK en Indonezio

Tutmonda Esperantista Junulara Organizo (TEJO), kunlabore kun Konsilio de Eŭropo (KdE) kaj la Kipra Junulara Konsilio (CYC) organizas internacian seminarion “Junuloj por Eŭropo: Trejnigante la morgaŭajn packonstruantojn per enrigardoj en la pasintecon” en Pervolia kaj Nikosio, Kipro. En la seminario partoprenos 20 junuloj loĝantaj en la 46 membroŝtatoj de Konsilio de Eŭropo, kiuj diskutos kaj lernos pri temoj rilate al interkulturaj dialogoj kaj konfliktransformado. Pere de la seminario, la partoprenantoj havos la eblon:

• Kreskigi sian konscion pri la graveco koncerne al interkulturaj dialogoj kaj konfliktransformado per edukado pri homaj rajtoj;
• Enkondukigi la konceptojn de edukado pri Homaj Rajtoj, rajtbazita aliro kaj neformalaj edukadaj metodologioj por junuloj kiuj ne havis antaŭajn konojn pri ili;
• Interŝanĝi opiniojn, sciojn, kapablojn kaj bonajn praktikojn, certigante reciprokan lernadon inter la ĉeestantaj junuloj, kaj konante la socipolitikan situacion de la insulo per sia junularo;
• Kunplani kaj realigi porkonsciigan videon pri interkulturaj dialogoj el la Kipra socipolitika kunteksto per la kunlaborado kun kipraj junuloj;
• Instigi la partoprenontajnjunulojn iĝi multoblantoj, tiel ke post la fino de la aranĝo, ili disvastigos la rezultojn en siaj lokaj komunumoj.

La seminario okazos de mardo, la 25an de novembro (alventago), ĝis lundo, la 1an de decembro (forirtago). La labortagoj de la seminario estas de la 26a ĝis la 30a de novembro 2025. La partoprenontoj dum la seminariaj datoj loĝos en Pervolia, Kipro.

Ni serĉas 20 junulojn! Ĉu vi interesiĝas?

Tiu, kiu volas kandidatiĝi…

• Estas entuziasmeca junulo, kiu aĝas inter 16 kaj 35 jarojn;
• Loĝas en membroŝtato de Konsilio de Eŭropo (vi povas trovi la liston ĉi tie);
• Kapablas korekte komuniki en Esperanto kaj kompreni la anglan lingvon;
• Povas ĉeesti la tutan seminarion;
• Respektas diversecon kaj fervore lernemas;
• Estas interesitaj pri interkulturaj dialogoj kaj konfliktransformado;
• Aktivas, aŭ aktivemas, pri junulara agado.

La partopreno kostas 55 eŭrojn po persono, pagota al TEJO. La loĝado kaj manĝado estos organizitaj kaj kovritaj de TEJO danke al subvencio de KdE, kaj ni repagos ĝis 350 eŭrojn por vojaĝaj kostoj prezentante la koncernajn kvitancojn. La partoprenantoj respondecos pri sia propra asekuro.

Vi povas kandidatiĝi plenigante la formularon ĉi tie antaŭ la limdato de lundo, la 29an de septembro 2025. Se vi havas dubojn aŭ demandojn, vi povas retpoŝti al David, nia projektmastrumisto, je david.ruiz.sanchez@tejo.org por ricevi respondojn kaj klarigojn.

TEJO kaj Konsilio de Eŭropo grave taksas diversecon kaj provizi egalajn ŝancojn. Ni aparte instigas la kandidatiĝon de ĉiuj eblaj kandidatoj plenumantaj la kondiĉoj, sendepende de genro aŭ handikapeco. En tiu lasta kazo, bv. priskribi kiel via handikapo povas estigi specialajn bezonojn, kaj ni trovos solvon por vi.

Fonto: https://www.tejo.org/partoprenu-seminarion-en-kipro

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2025 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2023 kaj 2024. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post Partoprenu seminarion en Kipro kaj lernu pri interkulturaj dialogoj appeared first on La Ondo de Esperanto.

Mi pensas, ke tiu ĉi estis projekto kiun mi ĉiam volintus fari, jam antaŭ LaBoRen, simple ne sciis kiel kaj …

Legi plu →

Aktivas la fonda komitato de Esplora Instituto de Esperantologio, kies celo estas prepari la fondan asembleon de EIE en Stokholmo, decembro 2025; ĝis nun branĉo de Kultura Centro Esperantista, EIE fariĝos memstara establo, kun la statuso de privata transnacia feria altlernejo registrita en Svedio, do en Eŭropa Unio. 

Ĝia jura sidejo situos ĉe la Skandinava Esperanto-Domo (proprieto de Pro Esperanto), sed ĝis la inaŭguro de la restaŭrita jama Esperanto Gården (junio 2027) la tuta didaktika aktiveco reala okazos en Svislando ĉe la Helvetia Esperanto-Domo (proprieto de KCE).

La unuaj taskoj prepare al la fonda asembleo estas plenumitaj: la retadreso kaj la simbolo/blazono. La retpaĝo de la nova establo funkcios ene de la konstruata retpaĝo esperanto-domoj.net

Legu pli en “Heroldo de Esperanto”

Tutmonda Esperantista Junulara Organizo (TEJO), kunlabore kun Konsilio de Eŭropo (KdE) kaj la Kipra Junulara Konsilio (CYC) organizas internacian seminarion nomatan “Junuloj por Eŭropo: Trejnigante la morgaŭajn packonstruantojn per enrigardoj en la pasintecon” en Pervolia kaj Nikosio, Kipro. En la seminario partoprenos 20 junuloj loĝantaj en la 46 membroŝtatoj de Konsilio de Eŭropo, kiuj diskutos kaj lernos pri temoj rilate al interkulturaj dialogoj kaj konfliktransformado. Pere de la seminario, la partoprenantoj havos la eblon:

• Kreskigi sian konscion pri la graveco koncerne al interkulturaj dialogoj kaj konfliktransformado per edukado pri homaj rajtoj;
• Enkondukigi la konceptojn de edukado pri Homaj Rajtoj, rajtbazita aliro kaj neformalaj edukadaj metodologioj por junuloj kiuj ne havis antaŭajn konojn pri ili;
• Interŝanĝi opiniojn, sciojn, kapablojn kaj bonajn praktikojn, certigante reciprokan lernadon inter la ĉeestantaj junuloj, kaj konante la socipolitikan situacion de la insulo per sia junularo;
• Kunplani kaj realigi porkonsciigan videon pri interkulturaj dialogoj el la Kipra socipolitika kunteksto per la kunlaborado kun kipraj junuloj;
• Instigi la partoprenontajn junulojn iĝi multoblantoj, tiel ke post la fino de la aranĝo, ili disvastigos la rezultojn en siaj lokaj komunumoj.

La seminario okazos de mardo, la 25-an de Novembro (alventago), ĝis lundo, la 1-an de Decembro (forirtago). La labortagoj de la seminario estas de la 26-a ĝis la 30-a de Novembro 2025. La partoprenontoj dum la seminariaj datoj loĝos en Pervolia, Kipro.

Ni serĉas 20 junulojn! Ĉu vi interesiĝas?

Tiu, kiu volas kandidatiĝi…

• Estas entuziasmeca junulo, kiu aĝas inter 16 kaj 35 jarojn;
• Loĝas en membroŝtato de Konsilio de Eŭropo (vi povas trovi la liston ĉi tie);
• Kapablas korekte komuniki en Esperanto kaj kompreni la anglan lingvon;
• Povas ĉeesti la tutan seminarion;
• Respektas diversecon kaj fervore lernemas;
• Estas interesitaj pri interkulturaj dialogoj kaj konfliktransformado;
• Aktivas, aŭ aktivemas, pri junulara agado.

La partopreno kostas 55 eŭrojn po persono, pagota al TEJO. La loĝado kaj manĝado estos organizitaj kaj kovritaj de TEJO danke al subvencio de KdE, kaj ni repagos ĝis 350 eŭrojn por vojaĝaj kostoj prezentante la koncernajn kvitancojn. La partoprenantoj respondecos pri sia propra asekuro.

Vi povas kandidatiĝi plenigante la formularon ĉi tie antaŭ la limdato de lundo, la 29-an de Septembro 2025. Se vi havas dubojn aŭ demandojn, vi povas retpoŝti al David, nia projektmastrumisto, je david.ruiz.sanchez@tejo.org por ricevi respondojn kaj klarigojn.

TEJO kaj Konsilio de Eŭropo grave taksas diversecon kaj provizi egalajn ŝancojn. Ni aparte instigas la kandidatiĝon de ĉiuj eblaj kandidatoj plenumantaj la kondiĉoj, sendepende de genro aŭ handikapeco. En tiu lasta kazo, bv. priskribi kiel via handikapo povas estigi specialajn bezonojn, kaj ni trovos solvon por vi.

The post Partoprenu seminarion en Kipro kaj lernu pri interkulturaj dialogoj appeared first on Tutmonda Esperantista Junulara Organizo.

Antaŭ sesdek-ok semajnoj aperis la unua porcio de la ekzercaro "Aŭskultu kaj ripetu". Jen la sesdek-naŭa porcio, ĝuu ĝin! 

---
La buso alvenas. Ĝi havas malfruon.
Verŝajne mi ne plu atingos la trajnon.
Ĝi estus ekspresa. Mi prenos alian.
Ĝi sekvos tre baldaŭ post kelkaj minutoj.

Mi volas viziti la bibliotekon
en nia ĉefurbo de Supra Aŭstrio,
por legi gazetojn kaj periodaĵojn.
Kaj krome haveblas senpaga trinkakvo.

Hodiaŭ dimanĉon okazas nenio.
Ni restas nur hejme kaj iom enuas.
Aŭskulti muzikon aŭ legi en libro,
kuiri manĝaĵon - jen niaj okupoj.

Sed morgaŭ tagmeze vizitos nin nepo.
Li venos al ni por tagmanĝi kaj lerni.
Li estas fervora kaj bona lernanto.
Li ludas futbalon kun samlernejanoj.

Ŝi lavas telerojn kaj ankaŭ la potojn.
Ŝi faras ĉi tion prefere per mano,
ĉar per la maŝino ne estas praktike.
Permana lavado funkcias rapide.

Malŝatu mensogon, ekkonu la veron!
La manipulado detruas la fidon.
Ni estu singardaj pri niaj intencoj.
Ni agu honeste kaj restu fidelaj.

Tro multaj novaĵoj inundas la menson.
Necesas selekti la interesaĵojn.
Kaj tiam tre ofte vi povas konstati,
ke multo nur estas informo-rubaĵo.

Formiĝas nebuloj dum frua mateno.
Ŝirmiĝas la suno, do estas malvarme.
Nur iom post iom leviĝas nebulo.
Tagmeze ni vidos la bluan ĉielon.

Ne mankas al ni la materialo
por povi produkti folklorajn vestaĵojn.
Koncepton por tio disvolvis teamo.
Nun mankas ankoraŭ merkat-analizo.

Ĉu vere troviĝos klientoj por tio?
Folkloraj vestaĵoj ja estas ŝatataj.
Sed estas limigoj rilate al prezo.
Necesas elspezi sufiĉe da mono.

Ŝi ŝatus kunkuŝi kun sia amanto,
sed li bedaŭrinde nun estas malsana.
Li havas eĉ febron kaj tio tre ĝenas.
Li restas en lito - sed sen amatino!

Ni estu konsciaj pri tiu problemo.
Ni povas nur doni la simplan konsilon:
Evitu la lokon kaj estu singarda,
ĉar povus okazi subita eksplodo.

Li faris nur kelkajn sensencajn eldirojn.
Li tute ignoris raciajn pripensojn.
Li strange kondutis dum tiu vespero.
Finfine li tamen laciĝis kaj dormis.

Vi devas kompreni ke tio ne helpas.
Mi petas vin provi alian rimedon.
Ni baldaŭ atingos tre bonan rezulton.
Tutsimple komencu. Vi estos kontenta.

Ni havas formikojn en nia ĝardeno.
Sed foje formikoj enkrablas en domon.
Kaj tie ni nepre ne ŝatas la bestojn.
Ni tial tre zorge plenŝtopas la fendojn.

La muŝojn ni kaptas per polvosuĉilo,
kaj ankaŭ la kulojn, la sangosuĉantajn.
Montriĝis ke tiu metodo efikas.
Ni estas liberaj de ĝenaj insektoj.
---

Vi povas ankaŭ sendi vian komenton al
retradio(ĉe)aldone(punkto)de

 

 

Jen la ligiloj al la porcioj 01 - 53 de la ekzercaro: 

https://esperantaretradio.blogspot.com/2025/06/ligiloj-al-la-porcioj-01-gis-53-de-la.html

La Formiketoj, organiza teamo de la 4^a NaturAmika KulturSemajno en Esperanto, okazonta en Tossa de Mar / Toso-de-Maro 12-18 oktobro 2025, ĵus difinis la lastajn detalojn de la programo: ĝi enhavos kvin ekskursojn kaj promenojn, prelegojn, esperanto-kurson, prezentojn de famaj artistoj kiel JoMo, Kajto kaj Arno Lagrange, kaj alio.

Ankaŭ la Abeletoj, organiza teamo de la 15^a Kultura Esperanto-Festivalo, eklaboris. Ili fiksis la daton de la evento en Ĉaŭdefono: ĝi okazos en la lasta semajno de julio 2026.

Legu pli en “Heroldo de Esperanto”

La 7an de septembro 2025, nur kelkajn minutojn post noktomezo (laŭ UTK), la Esperanta Vikipedio atingis sian 375 000-an artikolon. Temas pri Pezoporus, genro de Aŭstraliaj papagoj, verkita de la longtempa Vikipediano Kani. Ĉi tiu impona nombro ne nur atestas pri la nekredebla laboremo de centoj da volontuloj dum la lastaj 23 jaroj, sed ankaŭ pri la vivforto de nia lingvo Esperanto. Ĉiu nova artikolo, ĉiu korektita mistajpo, ĉiu aldonita referenco estas briko en konstruado de mondo en kiu ĉiu homo povas libere partopreni en la tutaĵo de homara scio. Kaj vi estas parto de tio!

Malantaŭ ĉiu artikolo estas laboro de multaj homoj. Iuj esploris la temon kaj verkis pri ĝi en diversaja studoj aŭ ĵurnaloj. Vikipedianoj poste transformis la scion en artikolon, tradukis ĝin de alilingva Vikipedio, korektis ortografion kaj gramatikon, aldonis fotojn aŭ videojn, alivortumis ĝin… Ĉiujn tiujn, kaj multajn aliajn, laborojn faras volontulaj Vikipediaj kontribuantoj por provizi la plej bonan, kompletan kaj aktualan enciklopedion en Esperanto. Kvankam legantoj kutime vidas nur la finan artikolon, kiu estas la metafora “pinto de glaĉero”.

Nombro de artikoloj estas grava, kaj facile kalkulebla, indiko pri kvalito de Vikipedio. Samtempe ankaŭ gravas longeco de unuopaj artikoloj kaj ilia fidindeco, baze indikita de kvalito de fontoj, de kiuj venis la informoj.

Hodiaŭ ni festas plian gravan kilometroŝtonon en la disvolvo de la Esperantaj Vikipedio, kaj Vikimediaj projektoj ĝenerale. Se ankaŭ vi volas partopreni en verkado de Vikipedio, sed ne certas kiel, mi invitas vin trastudi nian retan videan kurson pri bazoj de Vikipedio! Por tutaj komencantoj mi rekomendas traduki alilingvajn artikolojn per la ilo VidRedaktilo (vidu koncernan paĝon en la kurso) – ĝi gvidas vin en tradukado kaj mem faras iujn fonajn aferojn. Memoru elekti alilingvan artikolon, kiu estas sufiĉe longa, ne havas avertoŝablonojn pri problemoj, kaj havas plurajn referencojn (kiuj indikas fidindecon).

Se vi preferas studi uzante tekston, vi povas elekti inter nia Manlibro pri Vikipedio en formo de elŝutebla cifereca libro (verkita en 2023, do sufiĉe ĝisdata), aŭ la antaŭa Manlibro pri Vikipedio en Vikilibroj (verkita de Yves Nevelsteen en 2006, do jam iom eksdata, sed daŭre uzebla).

KuboF Hromoslav

Fonto: https://esperanto.wiki/2025/la-esperanta-vikipedio-atingas-375-000-artikolojn/

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2025 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2023 kaj 2024. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post La Esperanta Vikipedio atingis 375 000 artikolojn appeared first on La Ondo de Esperanto.

La mondo pliboniĝas ekde la vivo de la unuaj prahomoj. Ni vivas pli longe, malpli suferas, pli lernas, fariĝas pli inteligentaj kaj pli ĝuas malgrandajn plezurojn kaj rîcajn spertojn. La homoj malpli ofte mortigas, atakas, sklavigas, ekspluatas, aŭ subpremas aliajn homojn. De kelkaj oazoj, la pacaj kaj prosperaj lokoj kreskas kaj povus iam kovri la tutan Teron. Restas multaj suferoj, kaj egaj danĝeroj, sed ideoj, celante malpliigi ilin estis esprimataj, kaj senfinan nombron da aliaj oni elpensu.

Ĉu tiuj gajnoj rilate al saneco, riĉeco, sekureco kaj liber-tempeco plifeliĉigas nin? La respondo estas jes. En 86% de la mondaj landoj, la feliĉo kreskis dum la lastaj jardekoj. Kaj la malegalecoj internacie malkreskas inter la landoj.

La progreso ne estas kredo aŭ optimismo. Ĝi estas fakto de la homa historio! La plej granda fakto de la homa historio. Kiel la gazetoj pritraktas tiun fakton?
Esploro pri la lingvo uzata en la gazetoj montris, ke dum la dekjaroj en kiuj la homaro fariĝis pli riĉa, saĝa, sekura, kaj feliĉa, la usona gazeto New York Times fariĝis pli kaj pli moroza, kaj la televidaj elsendoj pli malgajaj.

Kial la homoj ne ĝuas la progreson? Parto de la respondo venas de nia kogna psikologio. Ni taksas la riskojn uzante nekonscie la tuj disponeblajn informojn en nia memoro. Ju pli facile estas rememori ion, des pli ni taksas ĝin verŝajna. Kaj oni malpli memoras kiel vivis la homoj antaŭ pluraj jardekoj kaj jarcentoj. La alia parto de la respondo venas de la ĵurnalisma naturo, kaptita en tiu titolo de la gazeto The Onion: "La CNN (usona kaj internacia televida kanalo) organizas kunvenon por decidi pri kio la televidantoj devus paniki.".

La novaĵoj traktas okazintaĵojn, ne malokazintaĵojn. Vi neniam vidas ĵurnaliston diri: "Mi tuj raportas el lando, en kiu la paco regas de 40 jaroj" aŭ de urbo, kiu ne suferis de teroristaj atakoj. Plie, la malbonaj aferoj okazas rapide, kaj la bonaj ne konstruiĝas en unu tago. La gazetoj povintus titoli ĉiutage dum la 25 lastaj jaroj: "137.000 personoj eliris el la ekstrema malriĉeco hieraŭ". Temas pri 1,25 miliardoj da personoj. Sed vi nenion vidis pri tio. Krome, la novaĵoj monamasigas pro nia morbida intereso, pri kio povus forflankiĝi: "Se sango fluas, la temo estos fruktodona.". Se vi kunigas niajn kognajn biasojn kun la naturo de la gazetoj, vi povas vidi kial la mondo finiĝas de longe laŭ multe da homoj.

Kiuj estas la kaŭzoj de la progreso? La progreso ne estas mistika forto, kiu superigas nin ĉiam pli alte. Ĝi ne estas mistera historio direkte al la justeco. La progreso estas la rezulto de homaj klopodoj, regata de ideo, ideo kiu diras tion: se ni uzas la racion kaj la sciencon por plibonigi la homan bonstaton, ni povas iom post iom sukcesi.

Fonto:
Prelego TED de Steven Pinker en 2018, Is the world getting better or worse? A look at the numbers [Ĉu la mondo pliboniĝas aŭ malpliboniĝas? Rigardo al la ciferoj]. Retatingebla tie (en 20 lingvoj): https://www.ted.com/talks/steven_pinker_is_the_world_getting_better_or_worse_a_look_at_the_numbers/transcript

La 26-30an de aŭgusto 2025 en Ĉeboksaro, la ĉefurbo de Ĉuvaŝa Respubliko (Ruslando) okasis la dua junulara renkontiĝo KLERo (Kleriga Lerna Esperanto-Renkontiĝo). La celo de la renkontiĝo estis kolekti junajn esperantemulojn kaj plibonigi ilian lingvan nivelon, stimulante uzadon de Esperanto dum kuna tempopasigado.

La propono allogis 15 homojn, el kiuj sep estis partoprenintoj de KLERo-1, okazinta antaŭ unu jaro en la sama ripozejo “Surskije Zori”, vidu https://sezonoj.ru/2024/08/ruslando-57/.

Dek el la dek kvin partoprenantoj estis gvidantoj kaj adoleskantoj el la lingva tendaro “Lingvo por Sukceso” (Ĉeboksaro), kie jam dum kvin jaroj oni instruas Esperanton kiel la lingvon elekteblan inter kelkaj aliaj. Inter la 15 partoprenantoj 11 estas gejunuloj en la aĝo de 14-27 jaroj. Lingvonivele kvin nur supraĵe konis Esperanton, kvar estis firmaj komencintoj, kvar jam parolantaj kaj du spertaj esperantistoj.

Por la startuloj estis organizitaj apartaj lecionoj, sed la ĉefa akcento dum la lernado estis ĉe la provo praktike uzi instruan materialon artefaritan – por stimuli la gejunulojn mem inventi kaj krei diversajn utilaĵojn por popularigo, studado kaj praktika uzado de Esperanto. Abundaj kaj variaj lingvaj ludoj, voĉlegado de beletraĵoj, skeĉoj, tabloludoj kaj, kompreneble, “Homlupoj” – la Esperanto-movada versio de “Mafio”, skribado de poŝtkartoj kiel konatiĝo kun la internacia Esperanto-Poŝtkruciĝo, kreado de grupaj fotoj kaj videofilmetoj, komuna desegnado de komiksoj, aktivaj ludoj kaj promenadoj tra la pitoreska naturo, akompanantaj de multaj emociaj rememoroj pri la ĵusaj travivaĵoj en la amata infana tendaro – jen kio plenigis tiujn feliĉajn tagojn.

Post la fino de KLERo-2 en la revena buso survoje al Ĉeboksaro okazis spontana interŝanĝo de impresoj pri la renkontiĝo, plena je ĝojaj emocioj, novaj spertoj kaj, kompreneble, Esperanto. Ĉiuj menciis sian personan lingvan progreson kaj entuziasman pretecon plu lerni Esperanton por veni lingve pli fortaj al KLERo-3.

Do, KLERo-3 okazos! Se vi aĝas malpli ol 35 jarojn kaj volas pli bone koni Esperanton, uzante ĝin en ĉiutaga eventoplena vivo – aliĝu al ni venontjare!

Irina Gonĉarova
iniciatinto de KLERo
https://t.me/mirina_esperanto

Ĉi tiu artikolo aperos en la septembra (aŭtuna) eldono de “La Ondo de Esperanto” (2025).
Ĉe represo aŭ citado bonvolu nepre indiki la fonton:
Papere: La Ondo de Esperanto, 2025, №3 (325).
Rete: La Ondo de Esperanto https://sezonoj.ru/2025/09/ruslando-68/

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2025 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2023 kaj 2024. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
“La Ondo de Esperanto” en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post KLERo-2 – juna, ĝojplena kaj Esperanta appeared first on La Ondo de Esperanto.

---

Esploristoj ĉe la Teknika Universitato de Vieno kune kun eŭropaj kolegoj petis patenton pri termoĥemia konservujo kiu povas konservi energion senperde kaj tra longaj tempospacoj. Oni nun prezentis en Vieno prototipojn. Je longa vido oni celas per tiu disvolvaĵo savi industrian forvarmon. 

Ĉio kio necesas por la termoĥemia konservado de varmo estas sal-hidrato, termooleo kiel portanta solvaĵo, kaj kompleksa reaktoro, konsistanta el cilindroj, kabloj kaj tubaroj. La unua prototipo de la patentita procedo por la termoĥemia konservado de elektro promesas produktivon de kvin kW-oj - tio ja estas sufiĉe da produktivo por provizi malaltenergian domon per varmo, diras la estro de la esplorista grupo.

La proceda teknikisto laboras kun sia teamo kaj eŭropaj gekolegoj pri solvo kiel surplusa varmo povas esti efike konservata tra longaj tempospacoj. Li revas pri tio ke eblos iam savi la varmon de la somero por la malvarma sezono. Je mezlonga vido tamen la teamo koncentriĝos unue pri la utiligebligo de industria forvarmo.

Ĉe multaj industriaj procezoj necesas diversaj niveloj de varmo. La forvarmo estas apenaŭ utiligata, kritikas la sciencisto, "oni hejtas praktike la ĉirkaŭaĵon". Ja eblas jam en kelkaj urboj alirebligi la varmon per varmtubaroj por dommastrumejoj, sed la konservado ankoraŭ estas malfacila.

La teamo de la TU de Vieno utiligas en sia procedo azurbluan sal-hidraton (salo en kies kristalstrukturo estas enigitaj akvomolekuloj) kaj termooleon kiel portantan solvaĵon. Kiam aldoniĝas varmo, tiam la akvo eliras el la salhidrato. En la ĥemio oni parolas ĉe tiu procezo pri "aktivigita stato".

"La aktivigitan substancon oni povas tre bone deponi kaj utiligi kiel energiportanton", klarigas la esploristo. Eĉ eblas transporti ĝin senpene de A ĝis B, aŭ en tubaraj sistemoj aŭ en cisternaj kamionoj.

Se oni aliflanke aldonas al la energiportanto denove akvon, tiam la varmo reeliras. "Tio estas la belaĵo ĉe tiu teknologio", diras la sciencisto: "La energi-portanto ne perdiĝas, ĝi estas ĉiam denove utiligata."

La recikla mastrumado staras konscie en la centro de la disvolvado. La teamo volis krei konserveblecon kiu havas laŭeble malgrandan konsumon de fontmaterialoj kaj kiu funkcias sendepende de raraj teroj aŭ metaloj. La uzataj krudmaterialoj, diversaj salhidratoj, estas abunde disponeblaj, li diras.

La teamo krome povis montri ke la varmo en la nova reaktoro povas esti konservata preskaŭ sen perdoj kaj tra longaj tempospacoj. Ĉe bona konservado la varmo laŭ li estas denove eltirebla eĉ post "jaroj, ĝis jardekoj. Teknike tie ne ekzistas limoj."

Nuntempe la TU Vieno plenumas testojn ĉe prototipoj kun produktivo de kvin KW-oj (la bezono por malaltenergia domo) kaj 30 KW-oj (bezono por pluraj tiaj domoj). Sed oni volas pluiri direkte al industriaj aplikoj kun 100, 500 KW-oj, ĝis unu MW-o.

Sed ĉu tio sukcesos, tio dependas de la rentumo. Koncernaj simuladoj ja nuntempe okazas. "Se la rezultoj de la 30-KW-a prototipo montriĝos kiel tre bonaj, tiam ni tre rapide povos rigardi direkte al la merkato", li opinias. Jam post kelkaj jaroj tiam estos imagebla industrie produktita, termoĥemia konservebleco por  dommastrumejoj aŭ malgrandaj entreprenoj. 

Granda ŝtormo malhelpis multajn alesti fizike la prelegon de c-ano Giorgio Silfer, antaŭhieraŭ en la Solidardomo de Stokholmo, sidejo de la norda legacio de la Esperanta Civito; kompense alestis en virtualo ĉiuj studentoj de la kurso pri literaturo kadre de la Esplora Instituto de Esperantologio, kiuj antaŭpreparis sin pri la du ĉefaj esperanto-verkistoj en Svedio: Stellan Engholm kaj Ferenc Szilágyi.

La prelego poste enfokusiĝis pri la rolo de Esperanto-Domoj kaj esperanto-centroj (la du nocioj ne koincidas, laŭ la Civita konstitucio) en nia kulturo, de tiu en Arnhemo (1930aj) ĝis niaj tagoj: ĝuste la Ĉe-Instituto havis Domon en Arnhemo (ĝis 1940) kaj plu havas (ekde 1933) centron en Hago.

Legu pli en “Heroldo de Esperanto” kaj “Literatura Foiro”

La portreto de Selma Lagerlof situas en malnova 20-krona sveda bankbileto: ŝi vivis en la sama regiono de Lesjoforso; tioman sumon fondumo Pro Esperanto proponis al la bankrotkuratoro por aĉeti la tutan Esperanto Gården, kaj li akceptis. La subskribo de la kontrakto ĉe notario okazis la 10an de septembro 2025. La suban intervjuon de “Heroldo de Esperanto” respondas fonduma konsiliano.

Kion faros Pro Esperanto per la nemoveblaĵoj en Lesjoforso?
Interkonsente kun aliaj subjektoj, precipe Civila Esperanta Servo, ni renovigos ĝin iom post iom. Tio daŭros depende de la laborfortoj.

Kaj poste? Ĉu ekestos nova esperanto-gastejo?
La intenco estas daŭrigi kiel feria lernejo, laŭ nova strategio.

Ĉu la loko daŭre nomiĝos Esperanto Gården?
En Svedio oni ne baptas novan ŝipon per la nomo de pereinta.

Ĉu jamaj gvidintoj de la bankrotinta kooperativo kunlaboros?
Se ili mem volas kaj se ili havas la esperantan civitanecon.

Kial la Esperanta Civito ne intervenis pli frue, savocele?
Pere de sia “banko” ĝi proponis senpage savoplanon al la kooperativa prezidantino, laŭ ŝia peto mem. La plano tamen restis seneĥa.

Ĉu Pro Esperanto transprenos la ŝuldojn de la kooperativo?
Ne. Pro la bankroto la kooperativo malfondiĝas, bedaŭrinde je la kosto de la investintoj, mem kooperantoj, do tamen kunresponsaj pri ĝia fatala sorto.

Legu pli en “Heroldo de Esperanto” №2369 kaj “Literatura Foiro” №378.

Fonto: https://www.esperantio.net/heko/

Koncize pri Esperanto-Gården

Esperanto-Gastigejo (svede: Esperanto-Gården) estis fondita en 1996 kiel Esperanto-domo, kursejo kaj junulargastejo en la urbeto Lesjöfors (prononcu: Leŝefoŝ) en la sveda provinco Vermlando. Ĝin posedis internacia kooperativo kun individuaj membroj el multaj landoj. La kooperativo estis membro de Sveda Esperanto-Instituto (SEI).
Esperanto-Gastigejo akceptis internaciajn Esperanto-renkontiĝojn, interalie, la E@I-seminarion en 2002 kaj la Internacian Junularan Kongreson en 2003. En 2011 kaj 2014 tie okazis Renkontiĝo de Esperantaj Familioj (REF). Ĉiujare realiĝis internacia somera kurso, tradicie populara por familioj kun infanoj.

Laŭ Esperanta Vikipedio

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2025 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2023 kaj 2024. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post Esperanto Gården vendita al Pro Esperanto appeared first on La Ondo de Esperanto.

12/09/2025 La enhavlisto de la septembra kajero: 171 ... Nova Estraro de UEA por 2025-2028 172 ... Universala Kongreso: Ferma Parolado – 110-a UK, Brno 173 ... Rezolucio de la 110-a UK 174 ... Landa agado | Historio: Japano kiu korespondis kun la mondo...

La portreto de Selma Lagerlof situas en malnova 20-krona sveda bankbileto: ŝi vivis en la sama regiono de Lesjoforso; tioman sumon fondumo Pro Esperanto proponis al la bankrotkuratoro por aĉeti la tutan Esperanto Gården, kaj li akceptis. La subskribo de la kontrakto ĉe notario okazis 10 septembro 2025. La suban intervjuon de HdE respondas fonduma konsiliano.

Kion faros Pro Esperanto per la nemoveblaĵoj en Lesjoforso? / Interkonsente kun aliaj subjektoj, precipe Civila Esperanta Servo, ni renovigos ĝin iom post iom. Tio daŭros depende de la laborfortoj. / Kaj poste? Ĉu ekestos nova esperanto-gastejo? La intenco estas daŭrigi kiel feria lernejo, laŭ nova strategio. / Ĉu la loko daŭre nomiĝos Esperanto Gården? En Svedio oni ne baptas novan ŝipon per la nomo de pereinta. / Ĉu jamaj gvidintoj de la bankrotinta kooperativo kunlaboros? Se ili mem volas kaj se ili havas la esperantan civitanecon. / Kial la Esperanta Civito ne intervenis pli frue, savocele?
Pere de sia “banko” ĝi proponis senpage savoplanon al la kooperativa prezidantino, laŭ ŝia peto mem. La plano tamen restis seneĥa. / Ĉu Pro Esperanto transprenos la ŝuldojn de la kooperativo?
Ne. Pro la bankroto la kooperativo malfondiĝas, bedaŭrinde je la kosto de la investintoj, mem kooperantoj, do tamen kunresponsaj pri ĝia fatala sorto.

Legu pli en “Heroldo de Esperanto” n-ro 2369 kaj “Literatura Foiro” n-ro 378

 

Imagu vilaĝon kie oni ne devas pagi por lui domon. Aŭ urbon kie laboro ne temas pri profito, sed pri bezonoj de ĉiuj. Ĉu tio sonas kiel utopio? En kelkaj lokoj tra la mondo, homoj efektive provis vivi tiel: sen mono, aŭ kun mono en tute alia rolo ol kutime. 

Unu ekzemplo estas Christiania, kvartalo en Kopenhago, Danio. En 1971, grupo da homoj okupis forlasitan militistan instalaĵon kaj deklaris ĝin libera urbo. Ili volis krei komunumon bazitan sur kunvivado, memregado kaj senpaga uzo de rimedoj. Ekzemple, domoj ne estis vendataj; oni povis simple loĝi tie, se oni respektis la regulojn de la komunumo. Ankaŭ komerco estis limigita. Kompreneble, dum la jaroj aperis konfliktoj kun la dana registaro, sed Christiania ĝis hodiaŭ ekzistas kiel eksperimento de alternativa socio.

Alia interesa ekzemplo estas la hispana vilaĝo Marinaleda. Tiu vilaĝo, situanta en Andaluzio, estis tre malriĉa ĝis la 1980-aj jaroj. Tiam la loĝantoj organizis protestojn kaj okupojn por akiri aliron al teroj de grandaj bienoj. Post jaroj da luktado, ili sukcesis. Hodiaŭ, la vilaĝo havas kolektivan agrikulturan sistemon: ĉiuj laboras sur komuna tero, kaj la enspezojn oni disdonas egale. La vilaĝo havas tre malaltan senlaborecon, kaj la lupago por domo estas simbola sumo de 15 eŭroj monate. La urbeto ankaŭ investas en kulturaj kaj edukaj servoj, sen la celo de profito.

Kompreneble, tiuj sistemoj ne estas perfektaj. Christiania alfrontis problemojn pri drogkomerco kaj ekskluziveco. Marinaleda dependas de subvencioj kaj havas fortan gvidadon, kio ne ĉiam plaĉas al ĉiuj. Sed la fakto ke tiuj lokoj ekzistas kaj funkcias, almenaŭ parte, montras ke aliaj vivmanieroj eblas.

Kio allogas homojn al tiaj lokoj? Verŝajne la ideo ke oni povas vivi sen la konstanta premo de mono, konkurenco kaj konsumado. Anstataŭe, oni laboras kune por komunaj celoj, dividas respondecojn kaj decidojn, kaj provas krei pli justan socion.

Ĉi tio ne signifas ke ĉiuj urboj devas tuj forĵeti monon. Sed eble ni povas lerni ion de tiuj alternativaj modeloj. Eblas repripensi, kiujn valorojn ni vere volas ke nia socio subtenu: ĉu maksimuma profito por kelkaj, aŭ digno kaj stabileco por ĉiuj?

Do la demando restas: se tiaj lokoj povas funkcii, kial ne estu pli da ili? 

Antaŭ 60 jaroj, la 11an de septembro 1965 en Tjumeno naskiĝis Irina Kirina (Ирина Львовна Кирина, 1965-1980-2018). Ŝi diplomiĝis pri ekonomiko en la Tjumena Industria Instituto (en kiu ankaŭ mi iam studis) kie ŝi poste laboris. Dum siaj lastaj vivojaroj ŝi estis docento en la Ruslanda Ŝtata Profesia-Pedagogia Universitato (Jekaterinburgo); scienckandidato pri sociologio (2006), aŭtoro de kelkaj sciencaj kaj didaktikaj verkoj.

En aŭtuno 1980 Irina, tiam ĵus 15-jariĝinta lernantino, eklernis Esperanton en mia elementa kurso ĉe la fervojista kulturdomo en Tjumeno kaj sekvajare partoprenis en la okcidenta kaj orienta SEJToj. Baldaŭ ŝi iĝis unu el la plej aktivaj partoprenantoj de Uralaj kaj Siberiaj esperantistaj renkontiĝoj, aktivulino kaj estraranino de la Tjumena Esperanto-klubo “Revo”, en kiu ŝi (kun)organizis plurajn esperantistajn renkontiĝojn.

Kiel amatora ĵurnalisto, Irina Kirina verkis plurajn artikolojn pri Esperanto por loka gazetaro, kaj kontribuis per artikoloj en Esperanto al “Ekzakte”, “Ruslanda Esperantisto”, “La Ondo de Esperanto” kaj al aliaj Esperanto-gazetoj. En la fino de la 1990aj jaroj ŝi estis sekretario de la Ruslanda sekcio (la plej granda sekcio) de la ĵurnalista asocio TEĴA.

Dum la du lastaj jaroj de sia vivo Irina grave malsanis; ŝi mortis nur 52=jara je la Zamenhofa mortotago, la 14an de aprilo 2018.

En mia memoro Irina restas vivĝoja junulino, bona amikino, aktiva esperantistino, helpema kaj diligenta kunlaborantino.

Aleksander Korĵenkov

Ĉi tiu artikolo aperis en la novaĵretejo “La Ondo de Esperanto”.
Ĉe represo aŭ citado bonvolu indiki la fonton:
“La Ondo de Esperanto” https://sezonoj.ru/2025/09/kirina/

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2025 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2023 kaj 2024. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post Antaŭ 60 jaroj naskiĝis Irina Kirina (1965-2018) appeared first on La Ondo de Esperanto.

 Jean JAURÈS

 

Civitanoj,

ĉivespere mi volas diri al vi, ke neniam ni estis, neniam de kvar-dek jaroj Eŭropo estis en pli minaca kaj pli tragika situacio ol tiu en kiu ni estas, je la horo, kiam mi havas la honoron alparoli vin. Ah! civitanoj, mi ne volas troigi la malhelecon de la bildo, mi ne volas diri, ke la rompo de diplomataj rilatoj, kiun ni eksciis antaŭ duonhoro, inter Aŭstrio kaj Serbio, nepre signifas ke milito eksplodos inter Aŭstrio kaj Serbio, kaj mi ne diras, ke se milito okazas inter Aŭstrio kaj Serbio, ĝi nepre disvastiĝos al la cetero de Eŭropo. Sed mi diras, ke staras kontraŭ nin, kontraŭ pacon, kontraŭ la vivon de homoj, je la nuna horo, teruraj riskoj, kontraŭ kiujn necesas, ke la eŭropaj laboristoj provu la plej altajn solidarecajn strebojn, kiujn ili povos provi.

Civitanoj,

la noto, ke Aŭstrio sendis al Serbio plenas de minacoj, kaj se Aŭstrio invadas tiun slavan teritorion, se ĝermanoj, aŭstra ĝermana gento, atakas la serbojn, kiuj apartenas al la slava mondo, pri kiuj rusaj slavoj sentas profundan simpation, oni devas timi kaj prognozi, ke Rusio eniros la konflikton. Kaj se Rusio eniras la konflikton por defendi Serbion, Aŭstrio, trovante antaŭ si du malamikojn, Serbion kaj Rusion, citos la aliancan traktaton, kiu ligas ĝin al Germanio, kaj Germanio sciigas, ke ĝi solidariĝos al Aŭstrio. Kaj se tiu konflikto ne restas inter Aŭstrio kaj Serbio, Rusio enmiksiĝinte, Aŭstrio vidos Germanion strariĝi ĉe ĝia flanko sur la batalkampo. Sed tiam, ne plu nur la traktato inter Aŭstrio kaj Germanio validas, sed ankaŭ la sekreta traktato pri kiu oni konas la ĉefajn klaŭzojn, kiu ligas Rusion kaj Francion, kaj Rusio diros al Francio:

"Mi havas kontraŭ min du malamikojn, Germanion kaj Aŭstrion, mi rajtas citi la traktaton, kiu ligas nin, nepras, ke Francio stariĝu ĉe mia flanko."

Je la nuna horo, eble estas la antaŭtago, kiam Aŭstrio impetos al la serboj, kaj tiam Aŭstrio kaj Germanio impetante al Serboj kaj Rusoj, jen Eŭropo flamiĝanta, jen la mondo flamiĝanta.

Dum horo tiom grava, kaj ankaŭ tiom plena de danĝeroj por ni ĉiuj, por ĉiuj patrujoj, mi ne volas perdi tempon por longe serĉi kulpecojn. Ni havas niajn. Moutet jam diris tion, kaj mi atestas antaŭ historio, ke ni antaŭvidis ilin, ke ni anoncis ilin, kiam ni diris, ke eniri Marokon, perforte, arme, estis komenci la tempon de ambicioj, de avidoj, kaj de konfliktoj, oni akuzis nin, kiel malbonajn francojn, sed ja ni havis zorgojn pri Francio.

Jen, bedaŭrinde, nia parto de kulpeco, kaj ĝi preciziĝas. Se vi konsentas pensi, ke ja pro la afero pri Bosnio-Hercegovino okazas konflikto inter Aŭstrio kaj Serbio, kaj ni, francoj, kiam Aŭstrio aneksis Bosnio-Hercegovinon, ni ne rajtis, nek povis, kontraŭmeti ian ajn riproĉon, ĉar ni estis enŝoviĝantaj en Marokon, kaj ni bezonis senkulpigi niajn propran pekon, senkulpigante tiujn de aliuloj.

Ja tiam, nia ministro pri eksteraj aferoj diris al Aŭstrio :

"Ni pardonas al vi Bosnio-Hercegovinon, kondiĉe, ke vi pardonas Marokon al ni" kaj ni promenigis nian pentofarajn proponojn de iu potenco al alia potenco, de iu nacio al alia nacio, kaj ni diris al Italio: "Vi povas iri en Tripolio, ĉar mi estas en Maroko, vi povas ŝteli ĉe la alia stratangulo, ĉar mi ŝtelis ĉe tiu ĉi stratfino."

Ĉiu popolo montriĝis tra la stratoj de Eŭropo, kun sia torĉeto en mano, kaj nun jen fajrego. Nu, civitanoj, ni havas nian parton de kulpeco, sed ĝi ne kaŝas kulpecon de aliaj, kaj ni rajtas kaj devas denunci, iaflanke, insidemon kaj perforton de la germana diplomatio, kaj aliflanke, hipokritecon de la rusa diplomatio. Rusoj, kiuj eble apogos Serbion kontraŭ Aŭstrio, kaj kiuj diros: "Mia koro de granda popolo slava ne eltenas, ke oni perfortas la etan popolon slavan de Serbio". Jes, sed kiu jam frapis Serbion al koro? Kiam Rusio intervenis en Balkanoj, en 1877, kiam ĝi kreis Bulgarion, ŝajne sendependa, kun la penso preni ankaŭ Serbion, ĝi diris al Aŭstrio: "Lasu min fari, kaj mi konfidos al vi regadon de Bosnio-Hercegovino. Regado, vi komprenas tion, kion signifas tio, inter diplomatoj, kaj de la tago, kiam Aŭstrio ricevis ordonon regi Bosnio-Hercegovinon, ĝi havis nur unu penson, regi ĝin laŭ siaj plej bonaj interesoj.

Dum la interparolado inter la ministro rusa pri eksterlandaj aferoj kun tiu de Aŭstrio, Rusio diris al Aŭstrio: "Mi permesos al vi aneksi Bosnio-Hercegovinon, kondiĉe ke vi permesos al mi havi marakceson proksime de Konstantinoplo." S-ro de Aerenthal faris signon, kiun Rusio komprenis kiel jesa, kaj permesis al Aŭstrio preni Bosnio-Hercegovinon, kaj kiam Bosnio-Hercegovino eniris en la poŝon de Aŭstrio, ĝi diris al Aŭstrio: "Nun estas mia vico por Nigra Maro." "Kio? Kion mi diris al vi? Nenion!" kaj de tiam okazas malkonkordo inter Aŭstrio kaj Rusio, inter S-ro Iswolsky, ministro pri eksteraj aferoj de Rusio, kaj S-ro de Aerenthal ministro pri eksteraj aferoj de Aŭstrio. Sed Rusio estis kunkrimulo de Aŭstrio por liveri la slavojn de Bosnio-Hercegovino al Aŭstrio-Hungario, kaj por korvundi la slavojn de Serbio.

Pro tio, ĝi envojiĝas, kie ĝi nun estas.

Se de tri-dek jaroj, se de kiam Aŭstrio regas Bosnio-Hercegovinon, ĝi estus farinta bonon al tieaj popoloj, ne okazus nun malfacilaĵoj en Eŭropo. Sed bigota Aŭstrio tiranis Bosnio-Hercegovinon. Ĝi volis per forto konverti ĝin al katolikismo, persekutante ĝiajn kredojn, ĝi starigis malkontenton de tiuj popoloj.

La koloniista politiko de Francio, la insidema politiko de Rusio, kaj la perfortema volo de Aŭstrio kontribuis al la nuna terura stato, en kiu ni estas. Eŭropo baraktas kvazaŭ en premsonĝo.

Nu, civitanoj! En la malheleco, kiu ĉirkaŭas nin, en la profunda malcerteco pri kio okazos morgaŭ, mi ne volas prononci parolon tro aŭdacan. Mi malgraŭ ĉio esperas ke, ĝuste pro la eksternorma grandeco de la minacanta ruiniĝo, je la lasta minuto, la registaroj rekonsciiĝos, kaj ni ne devos horortremi antaŭ la kataklismo, kiun kreus por la nunaj homoj eŭropa milito.

Vi vidis la balkanan militon. Preskaŭ tuta armeo pereis ĉu sur la batalkampo, ĉu en hospitalaj litoj, unu armeo ekiris kun tri-cent-mil homoj, ĝi lasis en la batalkampa tero, en la vojaj fosaĵoj kaj en la hospitalaj litoj infektitaj de tifo, cent-mil homoj el la tri-cent-mil.

Pensu kia estus ruiniĝo por Eŭropo: ne plu estus, kiel en Balkano, unu tri-cent-milhoma armeo, sed kvar, kvin aŭ ses du-milionhomaj armeoj. Kia buĉado! Kiaj ruinoj! Kiaj barbaraĵoj! Kaj jen kial, kiam la ŝtorma nubo jam estas super ni, jen kial mi volas ankoraŭ esperi, ke la krimo ne estos efektivigita. Civitanoj, se la ŝtormo ekflagrus, ĉiuj, ni socialistoj, zorgos por savi nin plej rapide el la krimo, kiun la regantoj faris. Atendante, se restas io al ni, se restas kelkaj horoj al ni, ni duoblos niajn strebojn por eviti la katastrofon. Jam, en Worwaerts, niaj socialistaj kamaradoj germanaj indigne kontraŭstaras al la aŭstra noto, kaj mi kredas, ke nia internacia socialista buroo estas kunvokita.

Kio ajn estus, civitanoj, kaj mi tion diras per ia malespero, nun kiam ni estas minacitaj per murdoj, sovaĝeco, estas nur unu ŝanco por daŭro de paco kaj savo de civilizacio. Tio estas unuiĝo de la laboristaro per ĉiuj siaj fortoj, kiuj konsistas en multaj fratoj, francaj, anglaj, germanaj, italaj, rusaj, kaj ke ni petu de ĉi tiuj miloj da homoj unuiĝon por forpeli la teruran premsonĝon per iliaj unuanimaj korbatoj.

Mi hontus pri mi mem, civitanoj, se estus eĉ unu el vi, kiu povus pensi, ke mi provas ŝanĝi al profito por balota venko, kiom valora ĝi estus, la dramon de okazintaĵoj. Sed mi rajtas diri al vi, ke vi ne devas neglekti eĉ unu okazon montri, ke vi staras kun tiu internacia socialista partio, kiu reprezentas, je la nuna horo, sub ŝtormo, la solan promeson de paco aŭ de restariĝo de paco.

Laŭ la oficiala financa raporto de la estraro de TEJO, dum la lastaj jaroj la junularaj kongresoj estis ĉiuj deficitaj, escepte de unu: por IJK -25.747; -3.289; +23.118; -12.306; -264; kaj Retoso -1.190.

En 2024 ankaŭ evento dum IJF en Italio spezis -17.287 kaj alia dum JES en Germanio spezis -7.480. Eble la deficitoj estas reduktendaj, ĉar EU-subvencio venas en marto de la posta jaro; sed se tiel nur la unua jaro estus deficita, la postaj ekvilibriĝus per la posteuma subvencio.

Legu pli en “Heroldo de Esperanto” 

Formiko el la mediteranea regiono demetas ovetojn el kiuj eliras du malsamaj specioj. La truko? Ĝi klonas masklojn de fremda specio - ĉar ĝi bezonas ties spermon. 

Por reproduktiĝi necesas plej ofte femala kaj maskla partoj. Tamen insektoj inversigas tiun koncepton kaj produktas idojn per virga generado ankaŭ el nefekunditaj ovoj. Nun esploristoj konstatis tamen ke certa formika specio ankoraŭ plivastigas la eblecojn de la reproduktado je plua paŝo kaj tiel rompas fundamentan regulon de la biologio.

Ĉar la reĝino de la specio messor ibericus povas kloni el la spermo de alia formika specio masklojn de tiu specio (messor structor). El la ovetoj de la formika reĝino do eliras du malsamaj specioj, kiel esploristoj raportas en faka magazino.

La reĝino de la iberia rikoltformiko estas seksa parazito, tio jam estas delonge konata. Por produkti laboristinojn ili uzas la spermon de la formika specio messor structor: La fremdajn spermojn ili uzas por generi sterilajn hibridojn kiel laboristinojn. La armeo de la laboristinoj estas en la kolonio kompetenta por la konstruado de nesto kaj por la serĉado pri nutraĵoj.

Por la reprovizado per hibridoj ili do nepre bezonas la spermon de alia specio. Tiun spermon ili atingas ŝtelante ĝin, normalkaze el fremdaj kolonioj.

Sed ambaŭ formikaj specioj messor ibericus kaj messor structor havas malsamajn disvastiĝajn regionojn, kiuj nur parte kuntuŝiĝas. La iberia rikoltformiko vivas ĉefe en la mediteranea regiono. Ĝi tamen ankaŭ troviĝas en Germanio ĉe la Rejno. En la regionoj en kiuj aperas ambaŭ formikoj, la formika reĝino facile atingas la spermon de messor structor.

La esploristoj trovis formikojn messor ibericus tamen ankaŭ en Sicilio. Tie ili povis trovi nek unu solan kolonion de la formiko messor structor. Troviĝis tamen maskloj de messor structor en la kolonioj de messor ibericus. Kiel do la formikoj de tiu specio alvenis tien?

En la laboratorio la sciencistoj povis observi ke el la ovetoj de formika reĝino de la specio messor ibericus eliris du specioj: la propra specio kaj la alia formika specio. "Tio ŝajnas estis biologie malebla", diras unu el la aŭtoroj de la studaĵo de la universitato de Montpeliero en Francio.

La formika reĝino alprenas evidente la genaron de la alia specio en siajn ovetojn kaj forigas la propran genaron. Ĝi do klonas la masklojn de alia specio por sekve ricevi por la plua reproduktado ties spermon - kaj tiel ĝi povas ankaŭ disvastiĝi al regionoj, kie messor structor ne aperas. Tiu klona procedo de fremda besta specio estas nova en la faŭno.

La formikaj specioj supozeble disevoluis antaŭ kvin milionoj da jaroj, skribas la esploristoj. Ili parolas pri tio ke la situacio similas al seksa aldomigo. La formikoj ekspluatas la alian specion por teni la propran kolonion vivanta; la maskloj de messor structor estas por tio aldomigitaj de la iberia rikoltformiko. Samtempe ĝi tamen zorgas por la plua ekzisto de la alia formika specio.
 

 

La Akademio de Esperanto en 1999 starigis sekcion Lingva Konsultejo (kiu ĝis 2007 nomiĝis komisiono). Ĉiu Esperanto-uzanto povas turni sin al la Lingva Konsultejo kun difinitaj lingvaj demandoj por ricevi konsilon aŭ rekomendon. Demandojn pri vortfarado (novaj nocioj, terminoj) la Lingva Konsultejo povas respondi relative rapide; malfacilaj gramatikaj problemoj kutime postulas pli longan tempon. La respondoj ne estas decidoj de la Akademio de Esperanto, sed rekomendoj de la Lingva Konsultejo. Ĉi-sube ni aperigas la plej freŝan respondon pri la signifo de la vorto “temi”.

DEMANDO

Mi trovis jenan informon pri la E-Kongreso en Nanto:

“La esperanta grupo de Nanto diligente laboras por bonvenigi vin okaze de la kongreso de Esperanto en Francio, kiu okazos en Nanto de la 7a ĝis la 9a de junio 2025, kaj temos pri vojaĝo.”

Unualege mi komprenis la frazon, kvazaŭ ĝi signifus, ke la kongreso konsistos el iu vojaĝo, do speco de “vojaĝanta kongreso”. Tio ne havas multan sencon, prave, sed tio estas ebla interpreto, simila al tiu, kiun ni normale komprenas en “certu, ke temos pri tre interesa aranĝo”. Sed la celo estas nur indiki, ke la temo de la kongreso estas “vojaĝo”. Kaj la du interpretoj tute ne identas.

Ĉu temas pri vera ambigueco de “temi” pro ekzisto de du bonordaj uzoj, aŭ ĉu unu el la uzoj estas malĝusta kaj malrekomendinda? Kiel eblas malambiguigi?

RESPONDO

Fakte la esprimo “temi pri” povas havi du malsamajn signifojn.

La unua, baza signifo estas, depende de apero de eksplicita subjekto, ‘havi kiel temon’ (“X temas pri Y” = “X havas kiel temon Y-n”, kp. ekzemplojn a, b) aŭ ‘esti temo’ (“temas pri X” = “la temo estas X”, kp. ekzemplojn c, ĉ), ekz.

a. “Miaj anglaj verkoj temas plejparte pri la angla literaturo” (Marjorie Boulton, 1984)

b. “Ĝi [la anekdoto] estis tre spicita, kaj ĝi temis pri la virino” (Johansson, 1995)

c. “La [radiaj] novaĵoj estas kvazaŭ ilustraĵoj al la seke formulitaj aferoj, kiujn li lernas en siaj ŝatataj libroj. Temas pri armado, pri paroladoj de popolgvidantoj, pri minacoj de ŝtato al ŝtato.” (Stellan Engholm, 1946)

ĉ. “Ŝi venis por instrui. Temas pri io mistera, fakte. Kriptaĵoscienco.” (Piron 1983)

Dua signifo, kiu aperas en la sensubjekta strukturo “temas [ktp.] pri”, tamen ne estas parafrazebla per ‘esti temo’, sed sence proksimiĝas al “esti” (aŭ “konsisti el”), per kiu ĝi povas kutime esti anstataŭata (alie ol en la unua signifo):

d. “La larĝe malfermitaj okuloj de Flora mire rigardis jen la parolantinon en la lito, jen la inteligentan, atentan vizaĝon de Vilfrido, por vidi, ĉu li elkomprenas tion, kio por ŝi estas tro profundaj misteroj. Ŝi nur konsciis, ke temas pri la malbonaj emoj en la homa koro, kiuj laŭ ŝia sentema konscienco ne malestis en la propra koro.” (Luyken 1913)

e. “Tie estas bonegaj kaj detalaj klarigoj pri la simbola lingvo de la moderna poezio. Vi devas atenti, ke temas pri tute nova speco de simbolismo, kiu esprimas la spiriton de la nova homspeco.” (Engholm 1934)

f. “Bona traduko estas tiu, kiu ne sentiĝas kiel traduko, sed estas legata kiel originalaĵo. Se temas pri speciale grava teksto, estas ĉiam bone peti alian kompetentan personon atente tralegi ĝin, ĉar tre verŝajne postrestis malglataĵoj, kiujn la tradukinto, sub la influo de la originalo, ne rimarkis.” (Lapenna 1974)

En la ĉi-supraj ekzemploj, “temi pri” ne donas ian temon ekz. de la poezio, sed karakterizas ĵus antaŭe menciitan aferon, donas pli specifan informon pri ĝi. (Por paroli lingvistike, “temi pri” tiusence enkondukas remaon [komenton] pri nova temo [kiu en la antaŭa frazo aŭ kunteksto estis ĵus remao].)

Ĉi tiu uzo, kiel oni vidas per la ekzemploj d–f, ne estas nova, sed plioftiĝis konsiderinde en la lastaj jardekoj. Ĝi estas komparebla al esprimoj en gentaj lingvoj kiel franca “il s’agit de”, germana “es handelt sich um”, pola “mowa jest o” aŭ rusa “речь идёт о”. Dum tiuj gentolingvaj esprimoj stile apartenas pli al la skriba ol al la parola lingvotavolo, la statuso de tiu duasenca “temi pri” en Esperanto ne estas tute klara. Kelkaj spertaj parolantoj evitas ĝin aŭ opinias ĝin almenaŭ neformala. Regas tamen unuanimeco inter la membroj de la Konsultejo, ke oni evitu apliki tiun sencon al “temi”, kiam ĝi havas eksplicitan subjekton, kiel oni sporade renkontas (“…dualeco de la religio kaj la politiko reprezentata de la ummah. Ĉi tiu termino temis pri la komunumo de kredantoj kaj ampleksis la tutan islamon kaj ĝiajn homajn atingojn.” [Le Monde Diplomatique en Esperanto]).

En la frazo citita en la demando oni povus pensi, pro la sufiĉe granda distanco inter la subjekto “kiu” kaj la verbo “temas”, ke la aŭtoro celas ne sencon 1 (‘la kongreso havas vojaĝon kiel temon’), sed 2 (‘la kongreso estas speco de vojaĝo’). Tiel oni bone vidas la diferencon inter la du signifoj.

Por certigi, ke la intencita senco estu klare komprenebla, fojfoje necesas revortumi frazon (“kongreso…, kies temo estos…, kaj kiu okazos en…”), ripeti la subjekton aŭ eĉ apartigi tro longan frazon en du partojn.

La 2an de septembro 2025

Kirilo Brosch
Cyril Robert Brosch
Direktoro de la Lingva Konsultejo de la Akademio de Esperanto

Fonto: https://www.akademio-de-esperanto.org/

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2025 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2023 kaj 2024. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post Pri la signifo de “temi” appeared first on La Ondo de Esperanto.

10/09/2025 Bildo : damaĝo de Memormonumento al Ŝoaho kun skibaĵo « Free Gazao » De pluraj jaroj, la damaĝoj kontraŭ lokoj ligitaj al la memoro de la Ŝoaho multobliĝas. Kelkaj el ili intencas denunci la krimojn kontraŭ la homaro plenumintajn de la israela...

Estis aŭgusto. Mi laboris en magazeno en Manĉestro. La firmo skribis al mi, ke la unua foiro okazos en Aberdeen en septembro, kaj petis, ke mi bonvolu elekti taŭgan lokon por nia stando kaj ankaŭ faru la standplanon. Oni lasis al mi ankaŭ la elekton de la kunlaborantoj.

Anjo laboris en Leeds, kiu ne estas malproksime de Manĉestro. Mi tuj skribis al Anjo, sciigante ŝin pri la perspektivoj kaj dirante al ŝi ke mi intencas viziti ŝin dum la venonta merkredo. Merkredo estis ja la duontaga ferio en ambaŭ urboj, do oportuna por ni. Anjo respondis ke ŝi ĝojas pri mia venonta vizito.

Anjo atendis min ĉe la stacidomo en Leeds. Ni kuris unu al la alia laŭ la kajo, ĉirkaŭbrakis kaj kisis. Kian ĝojon mi spertis ĉe la renkonto:
"Ho, Vik," ŝi diris, "Mi ĝojas denove vidi vin."
"Jes, mia kara, sed kiajn mizerajn skribetojn vi sendis al mi lastatempe! Ĉu mankis al vi skribpapero?"
"Mi estis tre okupita kaj cetere mi ne emis al la skribado."
"Tro okupita por skribi leteron? Nu, Anjo, ne mensogetu."
"Ĉu vi venis ĉi tien por riproĉi min?" ŝi diris ofendite.
"Ne, kara mia, sed vi ja ŝuldas al mi ian klarigon. - Nu, kien ni iru?"
"Estas lule komforta kafejo ĉi-proksime. Ni iru tien."
"Ĉu ne al via loĝejo?"
"Ni povus… sed ĝi estas malproksima, kaj vi ne disponas multe da tempo, ĉu?"
"Ne, nur kelkajn horojn, sed ni povus ja veturi per taksio."
Ŝi evidente embarasiĝis, komencis paroli kaj silentis.
"Anjo, kio estas? Ĉu vi ne emas ke ni kunestu solaj post tiel longa tempo? Diru klare: Ĉu io ŝanĝiĝis inter ni?"

"N-ne," ŝi balbutis. "Vi estas ĉiam… Ho, Vik - estas nur, ke… ke estas pli bone, ke ni ne iru tien… kaj cetere la dommastrino ne ŝatus, ke mi konduku viron en mian ĉambron. Ŝi estas … tre suspektema… tre puritana."
"Anjo, kio estas? Kial vi diris "cetere"? Kio estas la alia afero, kiu maloportunigas nian iron? Ĉu vi konvivas kun iu?"
"Ho, Vik, ne antaŭjuĝu. Ne estu suspektema. Estas nur, ke ne estas oportune. Estas… io."
"Al mi ŝajnas tute klare, ke estas ne io, sed iu."

Ŝi koleretis. "Bravulo! do vi jam konkludis  pri ĉio. Vi jam scias ĉion kaj kulpigas min. Vi estas viro, do vi arogas elekti vin juĝisto. Sed, Vik, rigardu rekte en miajn okulojn kaj deklaru honeste, ĉu vi mem restis ermito dum mia foresto. Ĉu vi povas tion diri?"

"Tion mi ne atendus de vi, Anjo: ke vi uzus tiun kutiman virinan ruzon - anstataŭ vin defendi, rebati per kontraŭakuzo! Bonega taktiko, sed uzu ĝin kun iu alia, ne kun mi. Mi certe ne malŝparus tempon por forpuŝi vian akuzon. Nuntempe pri vi temas, ne  mi. Jes, jes, karulino kara, do vi volas, mi forgesu pri vi, dum mi baraktas por min mem senkulpigi! Nu, Anjo, lasu miajn aferojn flanken. Ĉu aŭ ĉu ne vi havas kunulon ĉi tie?"

"Kial mi respondu?" ŝi diris. "Vi ja decidis mem. Vi estas ĉioscia - vi kaj Dio!"

“Laŭ amerikindiana legendo, la plej altaj pintoj de la montaro Mérida en Venezuelo ŝuldas siajn neĝkovritajn suprojn al la frapantaj flugiloj de kvin blankaj agloj. Sed dum la lastaj jardekoj, tiuj rabobirdoj ŝajne forlasis la montaron, kiu nun estas kovrita de ŝtona grundo. En 2023, la lando perdis sian lastan glaĉeron: Corona”, – skribis Agnès Bardon, ĉefredaktoro de “Unesko-Kuriero”, en la ĉefartikolo de la unua ĉi-jara kajero de ĉi tiu gazeto (januaro-marto). Ŝi konkludas jene: “Nun la ŝanĝoj sur montopintoj, en foraj kaj malfacile alireblaj zonoj, povas ŝajni malproksimaj kaj lokaj. Tute male. La eventoj nun okazantaj en tiuj montoj, veraj klimatŝanĝiĝaj sentineloj, rekte influos vivkvaliton en valoj, marbordoj kaj urboj. Resume, nia estonteco estas je risko”.

“Malaperantaj glaĉeroj” estas la ĉefa temo de ĉi tiu eldono, kies Esperanta versio kun konsiderinda malfruo aperis en la retejo de Unesko. La ĉeftemon traktas jenaj tekstoj en la sekcio “Larĝa angulo”:

Agnès Bardon. Glaĉeroj, la delikataj speguloj de klimata ŝanĝiĝo
“Kilimanĝaro estas alloga loko kaj el estetika kaj el scienca perspektivoj”: Intervjuo kun Douglas Hardy
Alister Doyle. Glaĉeroj sub strikta kontrolo
Kang Shichang kaj Du Wentao. Teknologio por kontraŭbatali glaĉeran fandiĝon en Ĉinio
Amir Ismailov. Centra Azio, regiono kun alta prioritato
Lars Pilø. Fandiĝanta glacio malkaŝas la pasintecon
Elizabeth Allison. Tradicioj skuitaj de tutmonda varmiĝo
Ásgeir H. Ingólfsson. Islando: Ĉu vidi Vatnajökull kaj morti?
“Mi desegnas por portreti la subliman kaj vundeblan naturon de la polusa glacio”: Intervjuo kun Zaria Forman

“Unesko-Kuriero” aperas en la ses oficialaj lingvoj de Unesko kaj ankaŭ katalune, Esperante, portugale, kaj koree. La Esperanta versio (58-paĝa) de la januara-marta “Kuriero” estas senpage elŝutebla (laŭ la normo pdf) en la retejo de Unesko: https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000392316_epo.

AlKo

Ĉi tiu artikolo aperis en la novaĵretejo “La Ondo de Esperanto”.
Ĉe represo aŭ citado bonvolu indiki la fonton:
“La Ondo de Esperanto” https://sezonoj.ru/2025/09/unesko-42/

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2025 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2023 kaj 2024. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post Unesko-Kuriero pri la malaperantaj glaĉeroj appeared first on La Ondo de Esperanto.

La redakcio de HeKo informas, ke ekde hodiaŭ ĉiu leganto de Heroldo Komunikas povas submeti komenton per rekta modulo sub ĉiu afiŝita komuniko. La komentoj estos traktataj de redakciano antaŭ la publikigo, por garantii aŭtorecon kaj eviti spamaĵojn. Respondecas pri la komento nur la indikita aŭtoro.

Ni invitas vin aboni la Telegram-kanalon de HeKo, se vi ne jam faris, por resti ĝisdata pri la novaj afiŝoj, kaj deziras al vi ĉiuj bonan legadon!

 

Dum la klasika periodo, la greka matematiko baziĝis plejparte sur geometrio. Nombroj estis komprenataj kiel la longeco de segmentoj, kaj matematikaj kalkuloj kiel adicio, subtraho, multobligo kaj divido estis faritaj per geometriaj konstruoj uzante rektilon kaj cirkelon. Ekzemple: konsiderante la nombrojn a kaj b, estis simple konstrui a + b: Tri klasikaj problemoj: 1. La kvadratigo de cirklo: konstrui kvadraton kun egala areo al tiu de donita cirklo. 2. La duobligo de kubo: konstrui kubon, kies volumeno estas duoblo de la volumeno de donita kubo. 3. La trionigo de angulo: konstrui angulon kies mezuro estas triono de la mezuro de donita angulo. Dum la kvina jarcento a.K.E., Ateno suferis pro epidemio, kiu mortigis kvaronon de ĝiaj loĝantoj. Oni sendis homojn por peti helpon de la orakolo en la urbo Delfo. La orakolo konsilis al ili, ke necesas duobligi la grandecon de la altaro de la dio Apolono. Tiu altaro havis la formon de kubo. Laŭ la instrukcioj de la orakolo, oni konstruis altaron duoble pli altan, sed tio multobligis la volumenon per ok, anstataŭ du. Sekve, la epidemio ne ĉesis. Multajn jarcentojn poste, tiuj klasikaj problemoj kaptis la intereson de franca lernejano Évariste Galois (1811-1832), kiu loĝis en vilaĝo proksime al Parizo. En la lernejo li interesiĝis pri matematiko, sed liaj rezultoj estis nur meze bonaj kaj liaj instruistoj konsideris lin strangulo. Je la aĝo 17 jaroj li verkis artikolon pri tiuj klasikaj problemoj, kiun li deziris prezenti al la franca Akademio. Tial li donis siajn rezultojn al fama matematikisto, Augustin-Louis Cauchy, sed Cauchy perdis la artikolon. Poste li sendis sian verkon al la sekretario de la Akademio, matematikisto Jean-Baptiste Joseph Fourier. Fourier portis la artikolon hejmen, sed baldaŭ li mortis, kaj la artikolo denove perdiĝis. Fine Galois prezentis sian verkon al alia matematikisto, Siméon Denis Poisson, kiu redonis ĝin dirante, ke ĝi estas nekomprenebla. Intertempe la franca politika situacio estis tre malstabila. Eble pro la malsukceso de siaj matematikaj provoj, Galois entuziasme okupiĝis pri politika agado. Pro sia agado flanke de la respublikanoj li estis malliberigita dufoje. Poste, nur 20-jara, li estis mortigita en duelo pro sia rilato kun virino. Post lia morto, liaj verkoj finfine estis publikigitaj. Ilian gravecon oni rekonis tre baldaŭ; fakte tiuj 60 paĝoj enhavis multajn gravegajn ideojn, kun signifaj sekvoj por preskaŭ ĉiuj fakoj de la matematiko. En sia verko Galois montris, inter multaj brilaj novaj aferoj, ke la tri klasikaj problemoj ne estas solveblaj. Estas neeble fari la kvadratigon de cirklo, duobligi la volumenon de kubo, nek dividi angulon en tri egalajn partojn, se oni uzas nur rektilon kaj cirkelon. Por finfine atingi tiun komprenon pri laŭŝajne simpla problemo, la homaro bezonis pli ol du mil jarojn kaj la evoluigon de tre progresintaj matematikaj iloj. Mauri Cunha do Nascimento Angela Faria

“Ĉu mi rajtas manĝi terpomojn?”
“Ĉu manĝado de terpomoj malbonfaras al diabetaj pacientoj?”
“Ĉu terpomoj estas saniga manĝaĵo?”

Ĉi tiujn demandojn pacientoj ofte prezentas al siaj kuracistoj, kaj ili estas bonaj demandoj. Homoj en la tuta mondo manĝas terpomojn, kaj ili liveras konsiderindan kvanton da energio al la korpo. Ili enhavas fibrojn, vitaminon C, kalion kaj magnezion. Krome, grandan kvanton da amido, kiu plialtigas la nivelon de glukozo en la sango. Sekve, oni devas zorgi pri tio, kio okazas al diabetaj pacientoj, se ili englutas tro multe  da terpomoj. Plej multaj vegetaĵoj estas sanigaj nutraĵoj, sed kio specife pri terpomoj? Ĝis nun, medicinaj esploroj pri terpomoj kaj diabeto estis malkongruaj kaj kontraŭdiraj.

Antaŭ ne longa tempo, ampleksa studaĵo plenumita de fakuloj el la Universitato de Harvard, en Usono, publikigis interesajn novajn konkludojn. Ili analizis pli ol 200 mil pacientojn el tri medicinaj institucioj, kaj akompanis ilin dum longa tempo.  Oni zorge registris la englutitan kvanton da terpomoj per demandaroj, kaj paralele notis aliajn faktorojn, kiuj povus influi la esploron (ekzemple etnon, tabakfumadon, drinkadon, korpekzerciĝadon, k.a.).

Tro multa englutado de terpomoj, aparte de frititaj terpomoj, ligiĝis al pli alta risko je tipo2-diabeto. Englutado de rostitaj, akve kuiritaj aŭ kreme preparitaj terpomoj ne ligiĝis al pli alta risko. Ankaŭ la tiel nomataj “ĉipsoj” (sekaj, maldikaj terpompecoj) ne plialtigis la menciitan riskon. Oni observis, ke frititaj terpomoj ofte kaŭzas trograsiĝon de pacientoj, kaj tio nepre influas la pligraviĝon  aŭ aperon  de diabeto.

Aliflanke, se oni anstataŭigis tri semajnajn porciojn da terpomoj per integraj grajnoj, tiam la kvantoj da diabetaj aperoj malkreskis, kompare kun ĉiuj preparaĵoj de terpomoj. 

Konklude: ŝajnas, ke frititaj terpomoj estas danĝeraj al diabetuloj. Kaj ke estas ĉiam preferinde engluti aliajn vegetaĵojn.

 

Pasis pli ol naŭdek jaroj de kiam pasintfoje aperis tute nova, granda vortaro Esperanta-sveda. En 1933 neniu aŭdis pri interreto. Nun denove aperis ampleksa vortaro Esperanta-sveda, sed ĝi vivas nur en la reto. Eble poste oni disponigos ankaŭ paperan version, se iu ankoraŭ deziros tian. Sed ne ĉiuj Esperanto-vortaroj jam faris la paŝon al la reta mondo.

Presitaj vortaroj – ĉu jam historia balasto?

La granda Esperanta-sveda vortaro de Paul Nylén aperis en 1933. Ĝia kompletigita eldono estis presita en 1954. Sojle de la reta epoko, en 1992, aperis la grandverko de Ebbe Vilborg, la 478-paĝa Vortaro Sveda-Esperanta.

Andreas Nordström.

Tiu vortaro jam estis komputile enpaĝigita, kaj Franko Luin kunlabore kun Eldona Societo Esperanto ekde 2001 disponigis ĝin senpage en la reto.

“Temas tre verŝajne ankaŭ pri la plej granda esperanto-vortaro en la intereto, pri kio ni svedaj esperantistoj vere povas fieri”, Franko Luin tiam skribis en La Espero.

Post la forpaso de Franko Luin kaj la ĉeso de la retprovizanto Algonet, kie loĝis la vortaro, ĝian prizorgon transprenis Andreas Nordström.

– Kiel prizorganto de la retejo de la Gotenburga Esperanto-klubo mi akceptis senkoste loki ĝin provizore en nia kluba retejo. Sed mi devis ŝanĝi la teknikan solvon, alie ni devus pagi pli al nia retejprovizanto, ĉar la antaŭa solvo postulis komputadon ĉe la servilo.

– Mi elektis solvon kie oni aŭtomate elŝutas la tutan vortaron al onia komputilo antaŭ ol ekuzi ĝin. Tiel la komputadoj estas farataj sole ĉe la komputilo de la uzanto. (La vortaro malaperas el la komputilo kiam oni forlasas la retpaĝon.)

Tiu retejo poste iĝis la bazo ankaŭ por la nova granda Vortaro Esperanta-Sveda, kies origina aŭtoro, Roland Lindblom, forpasis en 2016. Li postlasis kompletan manuskripton, kiu tamen ne estis en komputila formo, sed parte tajpita kaj parte manskribita. Ambaŭ vortaroj nun loĝas en la sama retejo.

La manuskripto estis parte tajpita, parte manskribita. Necesis ĉion enkomputiligi.

Dum preskaŭ dek jaroj grupo de sep personoj zorge prilaboris kaj enkomputiligis la manuskripton, kiu nun estas finredaktita kaj uzebla en la sama retejo, kie jam troviĝis la alidirekta vortaro de Ebbe Vilborg.

La vortaran teamon komence gvidis Leif Nordenstorm, kiu trovis la manuskripton lingve ege bonkvalita.

– Kelkfoje ni tamen renkontis vortojn, kies difino estas neklara. Ni uzis NPIV, Vikipedion kaj aliajn vortarojn por kontroli la difinojn. Alifoje ni vidis vortojn, kiujn ni komprenis, sed kies svedan ekvivalenton ni ne trovis. Unufoje mi eĉ inventis novan svedan vorton per la helpo de la norvega. Ĉiuj tamen tuj komprenos ĝin! Mi tie ĉi ne malkaŝos pri kiu vorto temas. Alia demando estas kiom da neologismoj ni aperigu. Kaj kiom da arĥaikaĵoj?

Libera Folio: Kiel vi dividis la taskon? Kiel vi kunlaboras kaj diskutas proponojn?

– Ni dividas la laboron laŭ literoj. Kiam ĉiuj literoj estis enkomputiligitaj, ĉiun literon kontrolas alia homo. (Do, ne la sama, kiu enkomputiligis.) Do, kutime du personoj diskutas ĉiun probleman vorton. La tuta grupo retkunsidis nur unufoje por priparoli principajn demandojn. Grava afero estas ke unu el ni – Martin Häggström, kiu poste transprenis la gvidadon de la teamo – jam en la komenco faris regularon kiel skribi la vortojn, la klarigojn, la signojn, la mallongigojn ktp. Ke tio estis preta jam en la komenciĝo ege faciligis la laboron.

Kiajn konsilojn vi donus al aliaj teamoj, kiuj okupiĝas pri novaj vortaroj?

Leif Nordenstorm.

– Uzu NPIV kaj Vikipedion. Unue faru la retan version, poste la paperan. Konsciu ke la laboro estas temporaba, sed interesega. Do, ĝuu ĝin.

Ĉu plu entute havas sencon aperigi presitajn vortarojn?

– La retaj eldonoj certe estos la plej gravaj en la estonteco, aŭ eĉ jam nun. Tamen nuntempe oni povas fari malgrandnombrajn paperajn eldonojn sufiĉe malmultekoste. Tial ni povas pensi kaj–kaj. Avantaĝo pri la reta versio cetere estas ke ĝi estas facile kompletigebla.

Se temas pri naciaj lingvoj, diversspecaj retaj vortaroj jam tute superregas, ĉar ilin eblas rapide kaj facile konsulti kie ajn, necesas kunporti nur la telefonon.

En Esperantujo la afero ne estas same evidenta. Plena Ilustrita Vortaro kompreneble de multaj jaroj troviĝas en la reto, samkiel Reta Vortaro, sed tre malmultaj el la grandaj, bonkvalitaj vortaroj inter naciaj lingvoj kaj Esperanto troveblas en la reto.

Krom la sveda vortaro ja ekzistas kelkaj pliaj, sed la plej multaj el la ligiloj en la listo en Vikipedio gvidas al ofte tre mankohavaj retejoj. Eĉ dum la lastaj jaroj aperis en presita formo pluraj ampleksaj vortaroj inter diversaj grandaj naciaj lingvoj kaj Esperanto, kiuj tamen ne estas uzeblaj rete.

La reta vortaro Itala-Esperanta.

Unu ekzemplo estas la ampleksega Plena Vortaro Esperanto-Germana de Erich-Dieter Krause, la rezulto de jardekoj da laboro. Ĝi ja aĉeteblas kiel du apartaj pdf-dosieroj, sed krom la alta kosto, la formato mem ne estas aparte oportuna por rapida konsultado.

Mala ekzemplo estas la granda vortaro Itala-Esperanta de Carlo Minnaja, kiu estis meritoplene enretigita de laborgrupo de Itala Esperanto-Federacio. Krome la dosieroj de la vortaro eĉ estas libere elŝuteblaj.

Simile en la reto troveblas ankaŭ la elstara Granda vortaro Hispana-Esperanta de Fernando de Diego.

Eblas argumenti, ke por arkivaj celoj gravas eldoni vortarojn en presita formo, kaj ke libera disponigo de vortaroj en la reto igas la eldonadon malprofita. Sed se vortaroj ekzistos nur en papera formo, ĉiam malpli da homoj ilin uzos.

Tutmonda Esperantista Junulara Organizo (TEJO), kunlabore kun Konsilio de Eŭropo (KdE) kaj la Kipra Junulara Konsilio (CYC) organizas internacian seminarion “Junuloj por Eŭropo: Trejnigante la morgaŭajn packonstruantojn per enrigardoj en la pasintecon” en Pervolia kaj Nikosio, Kipro. En la seminario partoprenos 20 junuloj loĝantaj en la 46 membroŝtatoj de Konsilio de Eŭropo, kiuj diskutos kaj lernos pri temoj rilate al interkulturaj dialogoj kaj konfliktransformado. Pere de la seminario, kreota danke al la faciliganta teamo, la partoprenantoj havos la eblon:

• Kreskigi sian konscion pri la graveco koncerne al interkulturaj dialogoj kaj konfliktransformado per edukado pri homaj rajtoj;
• Enkondukigi la konceptojn de edukado pri Homaj Rajtoj, rajtbazita aliro kaj neformalaj edukadaj metodologioj por junuloj kiuj ne havis antaŭajn konojn pri ili;
• Interŝanĝi opiniojn, sciojn, kapablojn kaj bonajn praktikojn, certigante reciprokan lernadon inter la ĉeestantaj junuloj, kaj konante la socipolitikan situacion de la insulo per sia junularo;
• Kunplani kaj realigi porkonsciigan videon pri interkulturaj dialogoj el la Kipra socipolitika kunteksto per la kunlaborado kun kipraj junuloj;
• Instigi la partoprenontajn junulojn iĝi multoblantoj, tiel ke post la fino de la aranĝo, ili disvastigos la rezultojn en siaj lokaj komunumoj.

La seminario okazos de mardo, la 25an de novembro (alventago), ĝis lundo, la 1an de decembro (forirtago). La labortagoj de la seminario estas de la 26a ĝis la 30a de novembro 2025. La faciligantoj kaj partoprenontoj dum la seminariaj datoj loĝos en Pervolia, Kipro.

Legu pli en la retejo de TEJO https://www.tejo.org/faciliganto-kipro-2025/

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2025 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2023 kaj 2024. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post Iĝu faciliganto por seminario en Kipro appeared first on La Ondo de Esperanto.

Se vi legas ĉi tion, plej eble vi jam scias pri nia unua konkurso, ĝia rezulto, kaj efikeco.

Ni faros estontaj konkursojn, kaj nune, ni pretigas duan konkurson. Sed, antaŭe ni ŝatus plibonigi la konkurson, ne nur el vidpunkto de Aperu! sed ankaŭ por partoprenontoj kaj spektontoj.

Tial, ni ŝatus koni viajn opiniojn pri multaj ecoj de pasinta konkurso, kaj kiel pribonigi ilin por dua konkurso, kaj por estontaj konkursoj. Ajna komento kiu helpos plibonigi la konkurson estas bonvena, sed memoru, ke ĉi tio estas nur konsultejo, ne decidejo.

Vi povas uzi, kiel skripton por respondi jenan liston:

1. Pri tempo:
   1. Kiom longe la konkurso daŭru? Momente 1 semajno konkurso ŝajnas bona tempo. En pasinta konkurso, plej multo de la aktiveco okazis dum la unuaj 3 tagoj, do ne tro sencas pli longe daŭrigi ĝin. Pasinta konkurso estis el lundo al dimanĉo. Eble indas fari tion el merkredo al mardo, ekzemple.
   2. Kiam anonci la konkurson? Ni anoncis la unuan konkurson 10 tagojn antaŭ la komenco de la konkurso. Almenaŭ 1 semajno ŝajnas taŭga periodo por ke homoj scios pri ĝi.
2. Pri temoj:
   1. Ni ne postulis kreaĵon pretigata eksplicite por la konkurso, simple, ke la filmo estu en Esperanto. Ne gravis pri kio temas la filmo, aŭ ĉu la filmo estis nova, malnova, ne gravis la tekniko… Almenaŭ por la dua konkurso, ne ŝajnas esti kialo por ŝanĝi tion.
   2. Alilingvaj priesperantaĵoj ne ricevos premion. Malofte tiaj afiŝoj tre populariĝas en tubaro.aperu.net, sed indas meti tion kiel regulon. Kelkfoje estas afiŝoj kiuj estas malfacile enkategorieblaj, sed, denove, tiuj malofte tro populariĝas. Se estas la kazo, ni faros nian plej bonon. Memoru ke ni faras la unuajn konkursojn por lerni!
3. Pri premioj:
   1. En pasinta konkurso, estis tri premiitoj.
   2. La premioj estis ekvivalenta al 25€, 15€ kaj 10€.
      Ĉu vi pensas ke modifi la premiojn instigos pli da homojn aktive partopreni? Memoru ke “partopreni”, por nia konkurso, signifas “aktive kaj efike diskonigi tubaran afiŝon”. Pensu ankaŭ ke aliaj celoj de la konkurso estas plibonigi la agordojn de nia algoritmo, kaj ke eĉ homoj kiuj ne partoprenas la konkurson, profitos el ĉi ekzisto (tralegu la ligitan artikolon pri efikeco). Alia celo estas ke malrekte, la kvalito de esperantaĵoj plialtigos, ĉar spektantoj diskonigos ne nur por helpi kreintojn, sed ankaŭ por montri bonajn kreaĵojn.
      Do, plialtigi samtempe kaj la premiojn kaj la kvanton da premiitoj provokos ke la konkurso okazos malpli ofte, kaj ni havos malpli da oportunoj por plibonigi la konkurson. La mono de la konkurso venas el Konkurso de Francisco Máñez.
   3. Ni limigis ke sama kanalestro povas ricevi nur 1 premion. Do, se hazarde la tri plej popularaj afiŝoj estus el sama kanalo, la premiitoj estos por la 4a kaj la 5a plej popularaj afiŝoj. Denove, ne ŝajnas esti kialo por ŝanĝi tion.
   4. Monvaluto. En nia unua konkurso ni uzis la ĉifromonon bitcoin. Ŝajnas logike, en internacia etoso kiel ĉi tiu, uzi ĉifromonon. Kaj ni elektis Bitmonon pro ĝia populareco, sed kompreneble tio ne estas la sola eblo. Aliaj ebloj estas:
      1. Bitcoin + Lightning Network
      2. Bitcoin cash
      3. Nano
      4. Monero
      5. Iu stablecoin kiel USDC / aŭ EURC
         Ĉiuj havas siajn avantaĵojn kaj malavantaĝojn, sed la plej gravaj necesoj por ĉi tiu konkurso estas malaltaj komisionoj, facileco de uzado, kaj facileco de vendado en konataj interŝanĝejoj. Estas aliaj dezirindaj ecoj, kiel la eblon uzi ĝin en Esperanto, kaj rapideco, inter aliaj ecoj, sed ne tiel gravaj, Kompreneble, eblas ankaŭ tradiciaj sendometodoj kiel PayPal, Western Union aŭ similaj, sed tio devigos premiitojn uzi iun konkretan entreprenon. Kompreneble, tiu ĉi listo ne estas fermita listo de proponoj.

Rimarku ke eblas opinii malsame, se vi pensas ke la konkurso estas hazarda evento, aŭ ofta agado.

Ne necesas eĉ respondi konkrete al ĉiuj demandoj, simpla komento aŭ laŭtvoĉa pensado indas. Vi povas eĉ fari filmon, podkaston, verki artikolon parolante pri tio, kaj ligi en la komentoj. Sed ni petas ke la respondoj estos klarigitaj, kaj indus ke oni komentus ne nur avantaĝojn sed ankaŭ malavantaĝoj de viaj respondoj kaj proponoj. Kiel dirite en la komenco de la artikolo, ĉi tio ne estas decidejo, sed konsultejo.

La 337a numero de Literatura Foiro (oktobro 2025) daŭrigas la mision de nia revuo samtempe observi kaj formi la esperantan kulturon, proponante plurisman, internacie orientitan enhavon, kie tradicio kaj novigo harmonie interdialogas.

Ĉi tiu eldono malfermiĝas per la poemo Nokto morna de Minosun, kiu elvokas sentojn de sombro, soleco kaj nostalgio. Sekvas eseo de Giorgio Silfer pri la ĉi-jara temlinio, “la graveco de radiofonio por nia lingvo”, retrospektivante la historion de Esperanta Songazeto, dek du kasedoj produktitaj de LF-koop por konservi rarajn materialojn muzikajn, teatrajn kaj radiajn en esperanto.

La proza sekcio prezentas vastan gamon da voĉoj – de la ĉina novelo Aŭgurado de Yin Jiaxin, kiu interplektas sorton kaj elekton, ĝis fragmentoj el la itallingva romano La konscienco de Zeno de Italo Svevo, kiuj traktas en nekutima maniero la timon pro subita atingo de milito. La sveda prozaĵo Mi ne nomiĝas Miriam de Majgull Axelsson, tradukita de Bertil Nilsson, daŭrigas eron aperintan jam en la antaŭa numero kaj invitas la leganton pripensi la temon de identeco, memkaŝado kaj la bedaŭrinde plu aktualan problemon de etna diskriminacio.

La numero ampleksas diversajn artajn ĝenrojn: Nicolino Rossi per la soneta ciklo Ĉu eblas trasemajni la missentojn? pentras per poezia lingvaĵo la psikan vojaĝon de individuo tra grizaj tagoj de la semajno, dum Elena Popova, en siaj Impresoj, proponas marĝenajn miniaturaĵojn, kie naturo kaj emocioj kunfandiĝas. En la eseo de Giacomo Comincini pri la muziko de la japana Amamio-insularo, oni analizas la politikan valoron de arto kaj la konstruadon de identeco.

Renée Triolle recenzas la kanadan filmon Une langue universelle, de Matthew Rankin, kie la reĝisoro, mem esperantisto, lanĉas tien kaj tien ĉi signalojn kiujn esperantisto certe facile rekonos. En la rubriko “Nobel-inoj”, du kontribuoj de Helmi Martikainen kaj Oleksandra Matviichuk atentigas pri la agoj kaj spertoj de virino el Ukrainio, kiu defendas homajn rajtojn eĉ en la plej malfacilaj tempoj, transdonante mesaĝon de respondeco kaj espero por la tuta mondo.

La muzika rubriko de Juan García del Río prezentas la nordian artistinon Eivør kaj esploras la rilatojn inter folkloro, moderna muziko kaj insula identeco; Massimo Acciai Baggiani per Nirvano invitas la leganton al metafizika medito pri senmorteco, dum Thiago Pitta lingve analizas la planitan idiomon de la fremena popolo, aperinta en la filmo Dune. La rubriko “Femina paĝo” emfazas socian engaĝiĝon kaj kaj “En vitrino” prezentas freŝ-aperintajn librojn, interalie la romanon Istanbul’ Istanbulo de Burhan Sönmez (recenzis Vinko Ošlak) kie urbo iĝas prismo disradianta la temojn de identeco, rezisto kaj justo.

Tio kaj alio pli aperas en la oktobra numero de Literatura Foiro, proponanta tekstojn plektantajn literaturon, arton, politikon, lingvistikon kaj socian respondecon, kun kontribuoj de esperantistoj el ĉiu parto de la mondo, en dialogo inter si pri la gravaj temoj de nia epoko. Tio igas LF aperta forumo por ĉiu strebanta liberecan penson kaj kulturan kreskon per esperanto. 
La revuon posedas, eldonas kaj administras LF-koop; ĝi estas la oficiala organo de Esperanta PEN-Centro. 

Legu la enhavtabelon.  Abonu tra Esperanta Kulturservo. 

Disfloru la esperanta kulturo!

 

---

Tutmonda Esperantista Junulara Organizo (TEJO), kunlabore kun Konsilio de Eŭropo (KdE) kaj la Kipra Junulara Konsilio (CYC) organizas internacian seminarion nomatan “Junuloj por Eŭropo: Trejnigante la morgaŭajn packonstruantojn per enrigardoj en la pasintecon” en Pervolia kaj Nikosio, Kipro. En la seminario partoprenos 20 junuloj loĝantaj en la 46 membroŝtatoj de Konsilio de Eŭropo, kiuj diskutos kaj lernos pri temoj rilate al interkulturaj dialogoj kaj konfliktransformado. Pere de la seminario, kreota danke al la faciliganta teamo, la partoprenantoj havos la eblon:

• Kreskigi sian konscion pri la graveco koncerne al interkulturaj dialogoj kaj konfliktransformado per edukado pri homaj rajtoj;
• Enkondukigi la konceptojn de edukado pri Homaj Rajtoj, rajtbazita aliro kaj neformalaj edukadaj metodologioj por junuloj kiuj ne havis antaŭajn konojn pri ili;
• Interŝanĝi opiniojn, sciojn, kapablojn kaj bonajn praktikojn, certigante reciprokan lernadon inter la ĉeestantaj junuloj, kaj konante la socipolitikan situacion de la insulo per sia junularo;
• Kunplani kaj realigi porkonsciigan videon pri interkulturaj dialogoj el la Kipra socipolitika kunteksto per la kunlaborado kun kipraj junuloj;
• Instigi la partoprenontajn junulojn iĝi multoblantoj, tiel ke post la fino de la aranĝo, ili disvastigos la rezultojn en siaj lokaj komunumoj.

La seminario okazos de mardo, la 25-an de Novembro (alventago), ĝis lundo, la 1-an de Decembro (forirtago). La labortagoj de la seminario estas de la 26-a ĝis la 30-a de Novembro 2025. La faciligantoj kaj partoprenontoj dum la seminariaj datoj loĝos en Pervolia, Kipro.

Kiajn kandidatojn ni serĉas?

La 2 serĉataj faciligantoj devas plenumi la jenajn kondiĉojn:

• Loĝi en unu el la 46 membroŝtatoj de KdE;
• Preti aktive kunlabori por la sukcesa kunrealigo de la seminario dum la periodo antaŭ, dum kaj post la efektivigo de la seminario;
• Havi la kapablon labori plene kaj en Esperanto kaj en la angla;
• Havi konon kaj sperton pri interkulturaj dialogoj kaj konfliktransformado, kaj ni valoros konojn pri komunikado kaj videofilmado;
• Sperti pri neformala edukado, prefere pri la menciita temo de la trejnado.

Kiajn taskojn havos la trejnistoj?

• Preparos la enhavon de la seminario kune kun la TEJO-projektmastrumisto de la projekto;
• Planos kaj preparos iujn ajn materialojn kiujn ili bezonos por plenumi la seminarion;
• Liveros la sesiojn dum la labortagoj de la seminario (po 6-6,5 horoj da trejnado tage dum 3 tagoj distribuotaj inter la trejnistoj kaj aldonan tagon kun la kontribuo de aldona eksterna faciliganto) kune kun la TEJO-projektmastrumisto;
• Liveros raporton pri la kunsidoj de la seminario al la TEJO-projektmastrumisto, post la fino de la seminario, por ĝeneralaj raportaj celoj.

Kion la akceptataj faciligantoj ricevos?

• Kompletajn repagojn de la alven- kaj reven-vojaĝkostoj al Pervolia kaj provizadon de surlokaj vivnecesoj (manĝoj, loĝado kaj aldonaj transportoj), pere de TEJO danke al subvencia subteno de KdE;
• Honorarion de 525€ por la provizitaj servoj, post la livero de la raporto de la seminario;
• Senpagan tranokton en Pervolia dum ĉiu necesa restado surloke;
• Eblon partoprenadi kaj kontribuadi al la organizado de seminario en internacia kunlaborado kune kun la Kipra Junulara Konsilio;
• Spertiĝon pri neformala edukado, eŭropa agado kaj similaj fierindaĵoj por via vivresumo; TEJO provizos atestilon pri la liverado de la trejnado al la faciligantoj.

Vi povas kandidatiĝi* esprimante vian motivon faciligi la seminarion kaj sendante vian vivresumon (en la angla lingvo, ĉar KdE-respondeculoj valoros kaj rezolucios pri viaj kapabloj kunfaciligi la seminarion) plenigante la jenan formularon antaŭ la limdato de lundo la 22-a de Septembro 2025. Vi ankaŭ povas retpoŝti al david.ruiz.sanchez@tejo.org por ricevi pli da informoj.

* Konforme al la politiko de la Komisiono pri Aktivula Trejnado (AT) de TEJO, ni speciale instigas kandidatiĝojn de personoj, kiuj realigis ian Trejnadon por Novaj Trejnistoj aŭ/kaj oficiale estas en la teamo de TEJO-Trejnistoj aŭ/kaj havas sperton pri ne-formalaj metodologioj pri edukado.

Aldone, kaj al KdE kaj al TEJO gravas diverseco kaj provizi egalajn ŝancojn. Ni aparte instigas la kandidatiĝon de ĉiuj eblaj kandidatoj plenumantaj la kondiĉojn, sendepende de genro aŭ handikapeco. En tiu lasta kazo, bv. priskribi kiel via handikapo povas estigi specialajn bezonojn, kaj ni strebos trovi solvon por vi.

The post Malferma alvoko – Iĝu faciliganto por seminario en Kipro pri interkulturaj dialogoj kaj konfliktransformado appeared first on Tutmonda Esperantista Junulara Organizo.

Junuloj protestas ekster la parlamento hodiaux kontraux la koruptaj politikistoj. Ili staras en la strato tri tagoj post la registara malpermeso de uzo de Facebook kaj aliaj sociaj medioj.

Antaŭ sesdek-sep semajnoj aperis la unua porcio de la ekzercaro "Aŭskultu kaj ripetu". Jen la sesdek-oka porcio, ĝuu ĝin! 

---
Fontanoj disdonas trinkakvon senpage.
Vi povas elpreni la akvon el puto.
Kutime ni trinkas la akvon el krano.
La mineralakvon mi ŝatas kun gaso.

Por sensoifigo sufiĉas jam akvo.
Aliaj trinkaĵoj pli taŭgas por ĝuo.
Ekzemple biero kaj vino bongustas.
Jen bona rimedo por levi humoron.

Hieraŭ ni manĝis la novajn terpomojn
el nia ĝardeno malantaŭ la domo.
Ni ĝuis la guston de freŝaj terpomoj.
Ni plene satmanĝis kaj estis kontentaj.

Ŝi volas konservi la freŝan legomon.
Ŝi konas por tio tre bonan metodon.
Ŝi prenas por tio varmegan vaporon
en poto sub premo dum unu minuto.

Ĉu plori aŭ ridi? Ŝi estis malcerta
pri siaj impresoj. Sed kio okazis?
Li estis saltinta kaj falis sur ŝaŭmon.
Li kriis tre laŭte, sed estis ĝojkrioj.

Ni devas nun vere rapide reagi,
ĉar tiu ĉi ŝanco ne daŭros tre longe.
Jam multaj najbaroj aĉetis biletojn.
Haveblas ankoraŭ malmultaj sidlokoj.

Revenu karulo! Mi estas soleca.
Mi forte bezonas karesojn kaj kisojn
kaj vian ĉeeston dum tago kaj nokto.
Mi donos al vi mian aman zorgadon
en nesto agrabla kun multaj plezuroj.

Ĉu tio sufiĉas? Ni volas nun iri.
La tuta diskuto jam daŭris tre longe.
Nun venis la tempo for fina decido.

Mi estis jam laca kaj ofte oscedis.
La lito min vokis. Mi devis obei.
Post kelkaj minutoj mi kuŝis en lito.
Mi dormis tre bone ĝis frua mateno.

Ni ĝuis ankoraŭ someran veteron
ĉe nia vizito en ekspozicio.
Ni vidis ĝardenajn aranĝojn en parko.
Ni povis ripozi sub arboj en ombro.

Ŝi tute ne volis rekoni la fakton
ke multaj infanoj jam estis malsanaj.
Ŝi tial ne donis la medikamentojn
al siaj infanoj kaj faris nenion.

Ŝi skribas en longa gazetartikolo
ke ŝi konsideras la situacion
de ŝtataj financoj dum tiu ĉi jaro
pli bona ol dum la pasintaj jardekoj.

Ŝi simple ridetis kaj diris nenion.
Li estis tuŝita de ŝia sinteno.
"Ĉu tio signifas ke ŝi nun konsentas?"
Li volis demandi, sed ŝi jam kapjesis.

Li donis mansignon kaj ĉiuj lin sekvis.
Mallarĝa vojeto kondukis al domo
en kiu laŭŝajne neniu plu loĝis.

La domo jam estis duona ruino,
sed tamen subite aperis virino
sufiĉe maljuna, kun vigla mieno.
Ŝi levis la brakojn kaj kriis tre laŭte:
"Foriru fremduloj, de mia tereno!"

La grupo tre haste forlasis la lokon.
Jam estis vespero. Ne estis facile
retrovi la vojon. Sed nun la gvidanto
denove mansignis kaj ili reiris.
---

Vi povas ankaŭ sendi vian komenton al
retradio(ĉe)aldone(punkto)de

 

Jen la ligiloj al la porcioj 01 - 53 de la ekzercaro: 

https://esperantaretradio.blogspot.com/2025/06/ligiloj-al-la-porcioj-01-gis-53-de-la.html

Itala Esperantista Junularo, Kataluna Esperanto-Junularo, Pola Esperanto-Junularo kaj aliaj asocioj kaj individuoj la 14an de aŭgusto en Cisarua, kie tiam okazis la 81a Internacia Junulara Kongreso de TEJO, subskribis alvokon, kiu prezentan “oficialan kondamnon al la agoj de la israela registaro kaj solidarecon al Palestino, viktimo de ĉiutagaj masakroj kaj de milita strategio efektivigata kadre de pli vasta subprema plano”.

La dokumento estas subskribebla ĉe https://mallonge.net/alvoko.

Sube estas la teksto de la Alvoko.

La red.

Alvoko por Komuna Deklaro

Ni, junaj esperantistoj, kunsidantaj en Cisarua (Indonezio), okaze de la 81-a Internacia Junulara Kongreso, konsentinte pri la jenaj punktoj:

1. Kiel junuloj kaj esperantistoj ni sentas la moralan devon esprimi firman opinion pri tio, kio okazas nuntempe en la mondo.
2. Tial ke la esperantismo estas ofte akuzata pro troa idealismo, ni tamen opinias nenion pli realisma ol la sopiro je mondo en kiu popolo neniam subpremu alian, en kiu nenia kultura, ideologia aŭ lingva baro estu kialo por pravigi la ekstermon de alia popolo.
3. La homa tragedio de Palestino estas simbolo de tio, kion ni ne volas plu vidi en la mondo. Ĝi estas unu inter multaj kazoj de subpremado okazanta ĉirkaŭ ni. Ni staras klare kontraŭ ĉi tiu kaj ĉiuj aliaj formoj de subpremo.
4. La homaro jam atestis dum la pasinta jarcento similajn cirkonstancojn. La geopolitikaj streĉoj nun endanĝerigantaj la mondan sekurecon havas siajn radikojn en la maltoleremo kaj rasismo nutrantaj la homajn konfliktojn de jarmiloj. Ĉion ĉi ni kontraŭstaras – laŭ la pacaj kaj toleremaj idealoj kiuj animas kaj inspiras la esperantistaron. Ankoraŭ ne pasis jarcento ekde la tago kiam ni homoj kulpis pri la faligo de la atombomboj, tiel neniigante en kelkaj sekundoj la vivon de pli ol cent mil homoj, kaj tamen ni denove estas devigataj atesti mondajn gvidantojn cinike ludi per la vivo de civiluloj kaj per la estonteco de la homaro.
5. La historio de la homaj rajtoj konsistas el malgrandaj kaj grandaj agoj de solidareco: neniu povas antaŭvidi kiu signalo, vorto aŭ atesto povos inspiri individuon aŭ fortikigi subtenan reton. Paco konstruiĝas per vortoj kaj nutras sin per konkretaj agoj. Sed precipe la vortoj – aparte se publikaj kaj rektaj – estas mem agoj kaj havas plenuman valoron: ili kreas kulturon, influas la publikan opinion, kontribuas al konsciiĝo.
6. Kiel junaj esperantistoj, ni konscias ke ĉi tiu deklaro estas la voĉo de eta grupo, ni konscias pri ĝia limigita eĥo, sed ni volas emfazi, en ĉi tiu historia vojkruciĝo, la gravan bezonon unuanimigi niajn voĉojn kaj kune premi la instituciojn por ke ĉi tiu hororo ĉesu.

ASERTAS KE

7. Ĉar TEJO klare esprimis solidarecon al la popolo de Ukrainio, fronte al la agreso fare de la rusa registaro, per oficiala deklaro la 27-an de Februaro 2022, tial ni, kiel membroj de TEJO kaj subskribintoj de tiu ĉi manifesto, esprimas nian desapontiĝon pro la malfruo prezenti oficialan kondamnon al la agoj de la israela registaro kaj solidarecon al Palestino, viktimo de ĉiutagaj masakroj kaj de milita strategio efektivigata kadre de pli vasta subprema plano.
8. Ni esprimas saman kaj firman solidarecon al la israela popolo kaj al ĉiuj judoj en la mondo suferantaj fortajn diskriminaciojn pro la agoj de la israela registaro.
9. Estas distingo inter politika neŭtraleco kaj morala indiferento. Nia neŭtraleco ne povas iĝi alibio por eviti alprenon de pozicio pri gravaj malrespektoj al homaj rajtoj kaj antaŭ genocido de tuta popolo.
10. Rezigni niajn valorojn pro eksteraj agnoskoj kaj utilismaj konsideroj estas hontige kaj hipokrite. La rolo de Esperanto kaj de TEJO en la praktiko ne estis kaj ne estas nepolitika. Aserti ke TEJO ne estas politika organizo uzatas kiel ekskuzo por ne riski kompromiton de TEJO en la rilatoj kun aliaj naciaj, supranaciaj kaj internaciaj organizoj, kio povus endanĝerigi ĝian financan situacion kaj stabilecon. Ĉiama neŭtraleco senigas la esperantismon de ĝiaj idealoj kaj igas niajn asociojn kaj organizojn simplaj lingvokluboj.
11. Kiel junuloj, ni sentas nin responsaj antaŭenpuŝi alternativan aliron. Ni taksas necese distanciĝi de ĝeneralisma kaj neŭtralisma sinteno. La Espero difinas la esperantistojn “pacaj batalantoj”, sed dum preskaŭ 140 jaroj ni tro ofte agis nur kiel inertaj spektantoj. Se multaj unuopuloj politike aktiviĝis por la komuna bono, tamen asocioj kaj kolektivoj preferis ŝirmi sin malantaŭ la slogano de neŭtraleco.

TIAL

12. Ni kondamnas la malrespektojn al la internacia juro fare de la registaro de Israelo kaj denuncas ĉiujn registarojn de la mondo kiuj inertecadis kaj daŭre inertecas pri la temo.
13. Kiel komunumo, pli ol movado, ni opinias ke nia voĉo kaj nia volo donas formon kaj muldas la destinon de niaj asocioj kaj organizoj. Ni decidas kio ni volas esti kaj, se necese, ni rajtas adapti la celojn de asocioj fonditaj dum aliaj ne plu aktualaj historiaj kuntekstoj en ion socie, morale kaj etike pli justan.
14. Ni alvokas TEJO-n kaj ĉiujn junularajn esperantistajn kaj neesperantistajn organizojn koncerte kunligi siajn voĉojn al la nia, por ke ĉi tiu ne akceptebla dramo atingu sian pacan epilogon kiel eble plej baldaŭ.

Cisarua, la 14-an de aŭgusto 2025

La subskribintoj

INDIVIDUOJ

Gabriele Esposito Guido
Adam Damario Prakasa
Konrad Orawski
Yani K Wulandari
Syauqi Stya-Lacksana
Yang Hyun Joon
Utku Özdemir

ORGANIZOJ / ASOCIOJ

IEJ – Itala Esperantista Junularo
Klub Esperanto Sahabat Museum Konperensi Asia Afrika (Ruĝa Formiko)
GLAT-a Grupo en Sud-Koreio
KEJ – Kataluna Esperanto-Junularo
Pola Esperanto-Junularo

Fonto: https://docs.google.com/document/d/

Oni povas subskribi ĉi tiun alvokon ĉe https://mallonge.net/alvoko

Ĉi tiu artikolo aperis en la novaĵretejo “La Ondo de Esperanto”.
Ĉe represo aŭ citado bonvolu indiki la fonton:
“La Ondo de Esperanto” https://sezonoj.ru/2025/09/israelo-6/

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2025 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2023 kaj 2024. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post Junaj esperantistoj kondamnas la agojn de la Israela registaro appeared first on La Ondo de Esperanto.

Jam pasis sufiĉan tempon post la fino de la konkurso, kaj indas analizi ĉu ĝi efikis, ĉu indas refari ĝin… (kiel angloparolantoj diras: “Spoiler alert! Jes”).

Jen la semajna analizo:

	spektoj	spektintoj	spektitaj afiŝoj	referencoj
2025-06-30	154	58	101	111
2025-07-07	187	68	112	123
2025-07-14	164	52	90	89
2025-07-21	144	60	85	97
2025-07-28	179	50	107	83
2025-08-04	212	81	102	145
2025-08-11	677	221	179	295
2025-08-18	307	125	154	198
2025-08-25	261	95	140	145

 

La unua kolumno estas la tago de ĉiu lundo, kiun ni uzos kiel referencon. Eta rememorigo, la konkurso komenciĝis la 11an de aŭgusto, kaj la anonco okazis la 31an de julio.

Tial la semajno de la konkurso estas en grasa tipo, kaj la semajno kiam la anonco okazis estas brunkolora.

Kion signifas la kolumojn? Ili havas sufiĉe klaran signifon, sed iel ajn, ja indas klarigi kelkajn aferojn

• Spektoj: Kiom da fojoj oni spektis filmon ene de afiŝo. Se sama homo spektas ĝin multfoje, tio aperos en la kalkulo. Tiu multobla spektado povas okazi pro klekaj kialoj: Homo tre ŝatas la filmon (tio pli sencas en muziko, ekzemple), homo montras ĝin al kelkaj amikoj, aŭ eĉ homo volas popularigi iun filmon.
• Spektintoj: Kiom da homo spektis almenaŭ 1 filmon. Se homo eniras en tubaro kaj spektas 5 filmojn ĉi tie, spektoj kreskos 5, dum estos nur 1 spektinto. Aŭ se kutima vizitanto vizitas la retejon ĉiutage, ĝi estos kalkulita kiel nur 1 spektinto. Tial la kvanto da spektoj ĉiam pli altas ol kvanto da spektintoj.
• Spektitaj afiŝoj: Kiom da filmoj enmetitaj en tubara afiŝo estis spektita almenaŭ 1 foje dum la kalkulta periodo.
• Referencoj: Tubaro havas siajn proprajn rekomendoj. Referencoj estas la kvanto ke homoj sekvis rilatan filmon. Tio utilas por montri la “kvaliton de vizito”. Tio estas uzita por mezuri la kroman efikon de tubaro.

 

Do, eta analizo:

• Antaŭ la anonco: La situacio estis pli-malpli konstanta.
• Post la anonco: spektoj kaj spektintoj kreskis, ja rimarkinde, sed ne estis eksterordinara kresko. La kresko de spektitaj afiŝoj estis apenaŭ rimarkinda, dum referencoj kreskis videble.
• Dum la konkurso: Videbla, rimarkinda, kaj eĉ mirinda kreskado en ĉiuj parametroj.
• Post la konkurso: Ekzakte pro tiu ĉi mezuro ni atendis por publikigi la analizon. Kiel atendeble, ĉiuj mezuroj malpliatiĝis kompare al la semajno de la konkurso, la bona parto estas ke ĉiuj parametroj videble pli altaj ol la normaleco antaŭ la konkurso kaj la anonco, eĉ pli altaj ol dum la periodo ĵus antaŭ la konkurso, sed dum la anonco estis videbla.

Datumoj estas supre, por ke iu ajn povos fari ajnan deziratan kalkulon spektoj/spektintoj, spektitaj_afiŝoj/spektintoj, referencoj/spektoj…

Kaj pro tio ke unu bildo pli valoras ol mil vortoj, jen grafikaĵo:

Estas aliaj parametroj kiujn ni mezuras, kiel ŝatoj, komentoj, kiujn kompreneble oni povas uzi por analizi kaj preni multajn konkludojn… sed la celo de ĉi tiu blogaĵo ne estas saturi per datumoj

 

Kiel komentite en la komenco de la artikoleto, bonega rezulto, kaj certe ripetinda iniciato. Baldaŭ ni publikigos la normojn por venonta konkurso.

Antaŭ pluraj jaroj, serioza scienca publikaĵo raportis la jenan eventon. 27-jara homo vizitis la malsanulejon pro grava kaj subita malaltiĝo de sia sangopremo. Li multe ŝvitis kaj tremblis. La junulo klarigis ke li ĵus englutis 29 kontraŭdeprimajn pilolojn post disputo kun sia koramikino. Oni donis al li tiujn kuracilojn kadre de esploro, kiu daŭrintus 2 monatojn. La kuracistoj ekkuracis lin, sed tamen ĝia sanostato plu estis timiga. Tiam oni informis lin ke li spertis trodozon de placeboj (alivorte ŝajnkuraciloj). Fakte la piloloj, kiujn li englutis, estis tute neŭtralaj: estis nenia substanco ene. Post 15 minutoj la paciento finfine resaniĝis korpe kaj mense.

Kompreneble la placeboefiko ne ĉiam estas tiom drasta. Tamen, ĝi okazas ofte en ĉiutaga flegado. Ekzemple, kvarono da homoj, kiuj englutis placeban pilolon, kredante ke ĝi estas Viagra, poste raportas pri alta pliboniĝo de sia erekto. Kaze de iuj genuaj artrozoj, klasika operacio aŭ ŝajn-operacio okazigas la saman malaltiĝon de doloro. Eĉ la beboj, kaj la plejmulto de domaj kaj bredaj bestoj, estas influataj pro la placeboefiko.

Dum longa tempo oni pensis, ke la placeboefiko estis iome magia, kaj ke oni ne povis klarigi ĝin. Aŭ ke la menso kapablis kuraci la korpon, se oni vere dezirus tion. Nun tio ne plu estas vera, kaj pro tio oni pli kaj pli ofte anstataŭas la nomon "placeboefiko" per "la kuntekstaj efikoj". Oni tiel nomas ĝin ĉar la kunteksto de la kuraco influas ĝin. Ekzemple, altigas ĝin alta prezo kaj malofteco de kuracado aŭ kuracilo, aŭtoritato kaj certeco de kuracisto, aŭ ankoraŭ la nomo, formo kaj koloro de la engluata substanco. Tiaj aĵoj kaj aferoj modifas nian fiziologion, altigante aŭ malaltigante niajn hormonajn produktadojn, kaj do finfine niajn simptomojn, kiel nia doloro.

En tiaj situacioj, nia hormono-nivelo evoluas ĉefe pro du eventoj.

Unue, pro la kondiĉa reflekso. Ĝi okazas post kiam oni travivis vivsperton, dum kiu oni akordis stimulon (kiel la engluto de kontraŭdolora kuracilo) kun ekzemple malaltiĝo de doloro. Poste oni denove povas okazigi tiun akordigon, eĉ per placeba pilolo. Oni verifis tion danke al la observado de cerboj en magneta resonanca bildigo. La engluto de placeba pilolo stimulas la samajn cerbajn regionojn kaj okazigas la produktadon de kontraŭdoloraj hormonoj.

La dua evento estas la atenda efekto. La paciento emas senti aŭ travivi tion, kion li antaŭ la kuracado pensas senti, aŭ tion, kion la kuracisto celas. Ju pli la paciento malkvietas, des pli la atenda efekto estas forta. Oni pli bone konas tiun fenomenon en edukado: la instruisto estas konvinkita, ke la lernanto havas ŝancon pliboniĝi, kaj gvidas la lernanton tiamaniere, ke la supozo praviĝu. Kaj efektive, tio okazas pli ofte, ol kiam instruisto malpli kredas je la kapabloj de la lernanto.

Bedaŭrinde, la kuracistoj kaj aliaj sanistoj ofte ne bone konas kaj uzas tiujn informojn pri la kuntekstaj efikoj de kuracado aŭ kuracilo. Male, terapistoj kiuj uzas alternativajn medicinojn (kiel homeopatio, akupunkturo, aŭ osteopatio), ofte pli bone uzas tiujn rimedojn, eĉ sen konscii pri ili. Oni do ofte klarigas la sukcesojn de tiuj ne pruvitaj medicinoj danke al tiuj kuntekstaj efikoj.

 Fonto:
 Artikolo en Le monde diplomatique en la franca: Ce qu'une substance - Paradoxes, Nicolas Pinsault et Richard Monvoisin, aprilo 2019

En la unua jaro post la morto de la kursoj en la Universitato Adam Mickiewicz kaj de Artaj Renkontoj per Esperanto (ambaŭ en Poznano), Gdansko kunigis esperantistojn por sia konferenco “Sur la strando”, kie belaj promenadoj alternis al interesaj prelegoj, ekzemple pri interkultura komunikado, pri polaj Menonitoj, pri dudek kvin jaroj da atingoj de la Esperanta Civito. C-ano Giorgio Silfer klarigis la novan fenomenon al tre atenta publiko, kiu faris inteligentajn demandojn: nenia negativa sinteno kiel ŝajne en Universala Kongreso. Lia prelego enhavis literaturan parton kaj konsistigis ankaŭ lekcion de la literatura semestro de Esplora Instituto de Esperantologio.

Legu pli en “Heroldo de Esperanto”

Vi certe jam aŭdis aŭ legis pri la “Premio Maertens” atribuata ĉiujare la 1an de januaro al organizaĵo aŭ esperantisto, kiu aparte kontribuis aŭ kontribuas al la progreso de la movado por Esperanto kaj rilataj demandoj.

La unua gajninto de la premio (1000 eŭrojn) estas Stela Besenyei-Merger.

Kiu estos la dua?

La limdato por sendi proponojn, kandidatigojn estas la 30a de septembro 2025.
Informojn petu kaj proponojn sendu al sekretario.premio.maertens@gmail.com.

Michela Lipari

Legu pli ĉe https://sezonoj.ru/2025/07/gk-287/

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2025 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2023 kaj 2024. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post Premio Maertens: Kiu estos la dua laŭreato? appeared first on La Ondo de Esperanto.

Iom pli malfrue ol kutime, jen rezultoj de Aŭgusto.

Kiel estas antaŭvideble, la venkintoj de la konkurso pri populareco estas ankaŭ la plej popularaj afiŝoj de la monato.

Do, ek al la listo:

1. Unua Universa Kongreso de Esperanto
2. “Lua, lua, lua, lua” (Caetano Veloso) en Esperanto
3. KVATRO, LA VENEZUELA GITARO
4. 110 Epizodoj en 110-a Universala Kongreso de Esperanto 2025, Bruno, 제110회 에스페란토 세계대회 & 110개 에피소드
5. Katoj, katoj, katoj! | Esperanto [sub]
6. koramikino!!! [Esperanto]
7. Taglibro de esperantisto. Julio 2025 | Esperanto [sub]
8. Karolina Rivero – Printempa Koro [esperanto]
9. Jonny M – Propra plaĉo [Album “Petolas”]
10. Dek Katinoj – IJK 2025 – Kordevulo – Esperanto
11. Hassan NTAHONSIGAYE, burunda instruisto de Esperanto
12. Adam Forta feat Olivia Kanto – Interna Lumo [esperanto]
13. Konkurso de Aperu
14. Lingva Provoko n-ro 71 (AMBICIA kaj AVIDA)

Kutime ni montris malpli da afiŝoj en la montrata listo de “plej popularaj”, sed pasinta monato havis multajn afiŝojn kiuj atingis rimarkindan popularecon, do tial la ĉi-monata listo estas iom  pli ampleksa.

Dum Aŭgusto, 550 afiŝojn ricevis 1551spektaĵojn danke al tubaro. Por kompari, dum Julio estis 356 afiŝoj, kaj 688 spektaĵojn. Pli ol duoble.

La tri venkintoj akaparis 387 el tiuj spektoj, do, ekskludante tiujn, rezultas 1462, ankoraŭ pli ol duoble.

Alia interesa datumo estas ke rekomendoj de tubaro estis sekvataj 659 fojojn. Kompreneble ne ĉiuj konvertiĝis en spektoj, sed supozeblas ke ja signifa elcento, kaj tio montras ke nia algortimo pri rekomendoj ŝajnas sufiĉe bona.

 

Parenteze, jam pasis sufiĉan tempon post la unua konkurso, ni pretigas artikolon pri konludoj pri ĝi kaj ĝia rezulto. Kiel anoncite, ni faros duan konkurson, kun etaj ŝanĝoj kiuj celas plibonigi ĝin.

Fenikopteroj kiuj restas dum la vintro en sia hejmregiono en suda Francio vivas pli sekure ol siaj samspecianoj kiuj dum la vintro forflugas al sudo. Sed la restado en la hejmregiono estas malavantaĝo por la vivodaŭro. 

Kiu pensas pri la sudfranca regiono Kamargo, tiu vidas antaŭ si klaran bildon: vastaj akvaj areoj, salaj herbejoj kaj meze de tio centoj da fenikopteroj, kiuj sur longaj gamboj tretas tra la malprofunda akvo. Sed tiuj birdoj kondutas tre malsame. Kelkaj restas dum sia tuta vivo en la regiono - oni nomas ilin starantajn birdojn. Aliaj estas kaptitaj ĉiujare de la deziro forflugi kaj ili migras al Hispanio, Italio aŭ eĉ norda Afriko, por tie travintri. Internacia esplorista teamo nun eltrovis en pli ol 40 jarojn daŭranta longtempa observado ke la decido por aŭ kontraŭ la vojaĝado havas sekvojn, ne nur por la momento, sed por la tuta vivodaŭro.

Unue la vivo de la starantaj birdoj ŝajnas esti pli simpla. Ili ne devas ekfari la danĝeran kaj fortojn malŝparantan vojaĝon kaj tiel ili havas en siaj junaj plenkreskaj jaroj klarajn avantaĝojn: Ilia mortonteco estas pli malgranda kaj ili reproduktiĝas pli ofte ol la forflugantaj birdoj. Sed la finkalkulo por tiu komforta vivo sekvas en progresinta aĝo: Kiel la teamo nun raportas en faka periodaĵo, la starantaj fenikopteroj evidente pli rapide maljuniĝas.

La esploristoj de la universitato de Lyon supozas malantaŭ tio fundamentan biologian kompromison: Ĉar la starantaj birdoj investas sian energion pli forte en la frua reproduktado, tial restas malpli da energio por la riparado kaj flegado de la propra korpo. La teamo supozas ke tiu alta reprodukta fortostreĉo povas konduki al pli rapida akumuliĝo de fiziologiaj damaĝoj, ekzemple per oksidiga streso. Ilia reprodukta kapablo malkreskas tial pli rapide, kaj ankaŭ la ĝenerala mortorisko plialtiĝas en progresinta aĝo pli krute.

La forflugantaj birdoj aliflanke transprenas pro la vojaĝado frue en la vivo pli altajn riskojn. Sed kiu transvivas la fortostreĉojn, tiu en progresinta aĝo ŝajne profitos de tio. Ĉar ili pli malofte reproduktiĝas, ilia korpo povus pli malrapide eluziĝi. La maljuniĝa procezo komenciĝas ĉe ili averaĝe pli malfrue. Nur kun 22 jaroj komenciĝas malkreski ilia probableco de kovado, kompare kun 20,4 jaroj ĉe la starantaj birdoj.

"Kompreni la kaŭzojn por ŝanĝiĝoj en la maljuniĝa paŝrapideco estas problemo kiu okupas esploristojn kaj universalajn klerulojn ekde la antikva epoko", diras biologo de la universitato de Lyon. La fenikoptera studaĵo nun montras laŭ li imprese ke ne nur la genoj sed ankaŭ kondutmanieroj kiel la migrado havas decidan influon al tio kiel rapide vivulo maljuniĝas.

Ekde la jaro 1977 la esplorinstituto Tour du Valat markas junajn fenikopterojn en la Kamargo per ringoj kiuj estas ellegeblaj el distanco. "Tio estas unika datumaro kiu montriĝas kiel ne trotaksebla por la kompreno de la mekanismoj de la maljuniĝo en bestaj populacioj", klarigas du kunaŭtoroj en gazetara komuniko. La esploristoj esperas helpe de ekkonoj kiel de tiuj povi pli bone klarigi pri tiuj elegantaj birdoj el la Kamargo, kiun influon havas individua konduto por la maljuniĝo de sovaĝaj bestoj. 

05/09/2025 Enhavo

La novaĵretejo “La Ondo de Esperanto” ekzistas nur danke al la abonoj kaj donacoj al la samnoma trimonata gazeto “La Ondo de Esperanto”. Malkiel la retejo, kiu estas libere legebla de ĉiu deziranto, la gazeto estas legebla nur de tiuj, kiuj abonas ĝin.

Laŭ la stato je la 5a de septembro 2025 por la nuna abonjaro estas ricevitaj donacoj de ok patronoj kaj 23 amikoj, danke al kiuj 23 personoj dum la nuna jaro povas senpage ĝui la legadon de “La Ondo de Esperanto”. (En 2020 estis kvar patronoj kaj 18 amikoj, en 2021 – tri patronoj kaj 27 amikoj, en 2022 – kvar patronoj kaj 25 amikoj, en 2023 – kvar patronoj kaj 32 amikoj, en 2024 – ses patronoj kaj 29 amikoj).

Patronoj (100 eŭroj)
Jean-Luc Tortel (Francio)
Benoît Philippe (Germanio)
Werner Pfennig (Germanio)
Etsuo Miyoshi (Japanio)
Syôzi Nobuyuki (Japanio)
Geoffrey Greatrex (Kanado)
István Ertl (Luksemburgio)
Ilona Koutny (Pollando)

Amikoj (30 eŭroj)
Angelos Tsirimokos (Belgio)
Malcolm Jones (Britio)
Petr Chrdle (Ĉeĥio)
Jiří Machačík (Ĉeĥio)
Lydia Lindla (Estonio)
Raita Pyhälä (Finnlando)
Tuomo Grundström (Finnlando)
Françoise Guihaumé (Francio)
Julia Mul (Germanio)
Margarete Bastian (Germanio)
Sophia Brandt (Germanio)
Ulrich Brandenburg (Germanio)
Antonio del Barrio (Hispanio)
Miguel Angel Bueno Avila (Hispanio)
István Szabolcs (Hungario)
Carlo Minnaja (Italio)
Gražina Opulskienė (Litovio)
María Mesías (Luksemburgio)
Bård Hekland (Norvegio)
Bo Sandelin (Svedio)
Nicol Margot (Svislando)
Bill Maxey (Usono)
Humphrey Tonkin (Usono)

Koran dankon al ĉiuj subtenantoj!

Se vi deziras, ke ĉi tiu novaĵretejo daŭre funkciu kaj pliboniĝu, iĝu abonanto, amiko aŭ patrono de “La Ondo de Esperanto.”

Estas tri abonkategorioj:

1. Abonanto – 15 eŭroj
2. Amiko – 30 eŭroj
3. Patrono – 100 eŭroj

Pri la pagomanieroj legu ĉi tie: https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm.

Halina Gorecka
Aleksander Korĵenkov

Ĉi tiu artikolo aperis en la novaĵretejo “La Ondo de Esperanto”.
Ĉe represo aŭ citado bonvolu indiki la fonton:
“La Ondo de Esperanto” https://sezonoj.ru/2025/09/ondo-147/

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2025 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2023 kaj 2024. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post La Ondo de Esperanto: Donacoj en la abonjaro 2025 appeared first on La Ondo de Esperanto.

Estas facile forgesi, kia miraklo estas publika trinkakvo. En multaj urboj, vi povas simple premi butonon kaj klini vian kapon al fontano por trinki freŝan, puran akvon. Senpete. Senpage. Sen aĉeti botelon. Sed ne ĉiam estis tiel. Fakte, la ideo mem, ke akvo devus esti senpage disponebla al ĉiuj, iam estis nova, eĉ radikala. 

En la antikva mondo, akvo estis valora rimedo. Komunumoj formiĝis ĉirkaŭ putoj, riveroj kaj fontoj. Sed atingi tiun akvon ofte postulis longan piediradon, portadon en pezaj kruĉoj, aŭ atendadon en vico. Ne ĉiuj havis la saman aliron. Kaj se vi loĝis en urbo, akvo povis signifi pagon, aŭ malsanon, se la fonto estis poluita.

En Eŭropo dum la mezepoko, homoj ofte prenis akvon el la sama loko kie oni lavis vestojn aŭ forĵetis rubon. Ne estis sistemoj por apartigi puran akvon de malpuraĵoj. Rezulte, epidemioj disvastiĝis. Nur poste, dum la 19-a jarcento, je kresko de scio pri higieno kaj la apero de moderna akvodistribua infrastrukturo, urboj komencis konstrui sistemojn por purigi kaj transporti akvon al domoj, kaj al publikaj fontanoj.

Publikaj trinkfontanoj fariĝis simboloj de progreso. Ili signifis, ke la urbo zorgas pri siaj loĝantoj, ke akvo ne estas nur por riĉuloj aŭ por tiuj kun privataj putoj. Ili estis lokoj de paŭzo, de resaniĝo, eĉ de komunumo. Infanoj kuris tien post ludado. Laboristoj trinkis post longa tago. Migrantoj trovis trankvilon tie.

Sed ne ĉiuj bonvenigis la ideon de senpaga publika akvo. Kelkaj entreprenoj, kiel fabrikantoj de botelakvo aŭ alkoholaj trinkaĵoj, vidis en ĝi minacon al siaj enspezoj. En kelkaj lokoj, oni provis limigi aliron aŭ montri ke publika akvo estas malpli fidinda. Tamen, la ideo ke akvo estas homa rajto daŭre kreskis.

Hodiaŭ, publikaj fontanoj troviĝas en parkoj, stacidomoj, lernejoj kaj sportejoj. Ili reprezentas la ideon ke akvo ne devus esti privilegio, ke ĝi estas neceso. Sed ne ĉie estas tiel. En multaj partoj de la mondo, homoj ankoraŭ ne havas sekuran aliron al trinkebla akvo. Kaj eĉ en riĉaj landoj, publikaj fontanoj foje malaperas aŭ ne funkcias.

Do, la venontan fojon kiam vi trinkas el publika fontano, paŭzu dum momento. Pensu pri la historio, la teknologio, kaj la lukto malantaŭ tiu simpla fluo. Akvo ne nur estingas soifon. Ĝi memorigas: pri civitoj, pri inventistoj, pri homoj kiuj diris: “Ĉi tio devas esti por ĉiuj.” Kaj tiel ĝi fluas, silente, kiel memorigilo pri komuneco. 

Usono neniam situis inter la ŝtatoj kritikendaj pro manko de esprimlibero, ĝis la PEN-mondkongreso hodiaŭ fermota en Krakovo, kiu aprobis diversajn rezoluciojn pri la temo, sub la premo de diversaj delegitoj (interalie la Verkistina Komitato, gvidata de usonaninoj) timantaj pri si mem: ne tiom pro ideologio, kiom pro diverseco (ekzemple malpermeso al bibliotekoj aĉeti librojn verkitajn de transgenruloj, pro “ŝtata sekureco”).

Legu pli en “Literatura Foiro” kaj en la diskutlisto Literator.  

Agu nun por paca mondo, kie regas lingva justeco!

Por havi pacon ni devas elekti pacon kaj konstrui kulturon de paco. La Internacia Tago de Paco estas alvoko por antaŭenigi komprenon, respekton kaj justecon. Tion ni devas fari ne nur en nia ĉiutaga vivo, sed ankaŭ en interŝtataj rilatoj. Ni kuraĝu imagi justan kaj inkluzivan mondon. Per lingvoj, vortoj kaj agoj, ni komencu konstrui la mondon kie ni volas vivi.

La Internacia Lingvo Esperanto entenas tiun kombinon de paco kaj lingva justeco.

La 21a de septembro estas la Internacia Tago de Paco, proklamita de Unuiĝintaj Nacioj. La 26a de septembro estas la Eŭropa Tago de Lingvoj, proklamita de la Konsilio de Eŭropo. La eŭropaj filioj de Universala Esperanto-Asocio decidis nomi la koncernan semajnon “Semajno de Lingvoj kaj Paco” kaj kune festi ambaŭ. UEA salutas tiun ligon inter paco kaj lingvoj.

Ni staru firme kontraŭ perforto, malamo, diskriminacio kaj malegaleco, praktiku respekton, kaj akceptu la diversecon de nia mondo. Samtempe, ni devas postuli de niaj registaroj, ne nur ke ili respektu unu tagon de armistico, sed ankaŭ, ke ili savu estontajn generaciojn de la plago de milito, praktiku toleremon, kaj vivu en paco unu kun la alia, kiel ili promesis en la Ĉarto de Unuiĝintaj Nacioj.

Lingva justeco estas paca agado en si mem, kaj ankaŭ kreas la bezonatan bazon por interkompreniĝo. Valorigo de lingvoj estas valorigo de kulturoj kaj homoj, kaj tio estas ponto por paco kaj konfido. Kun sama senco, ni proponas Esperanton kiel ponton por alproksimiĝo, solidaro kaj estimo inter popoloj.

La rezolucio de la 110a Universala Kongreso de Esperanto en Brno, Ĉeĥio, en aŭgusto 2025, konstatis, ke reciproka konfido povas kontribui al harmonia, respektoplena, sekura kaj interkultura socia etoso kaj redukti la disdividajn fortojn en la socio. Respekto por lokaj kulturoj portataj de lokaj lingvoj tiel plifirmiĝas, kaj samtempe socia kohero por paco fortiĝas.

Ni do invitas ĉiujn agi nun por paca mondo, kun Esperanto kaj lingva justeco.

[Mesaĝo sendita al UN. Kun afabla peto republikigi ĝin en viaj lokaj kaj landaj gazetoj kaj aperigi ĝin en viaj aliaj komunikiloj. La mesaĝo disponeblas en la angla kaj franca en la retejo https://esperantoporun.org. Same la afiŝo disponeblas, krom Esperante, angle kaj france. Dankon!]

Fonto: Gazetara Komuniko de UEA, 2025, №1251.

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2025 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2023 kaj 2024. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post Mesaĝo de UEA okaze de la Internacia Tago de Paco appeared first on La Ondo de Esperanto.

Saluton. La registaro de Nepalo decidas fermi uzon de Facebook, Messenger, Whatsapp, Instagram, Youtube, Twitter, Linkedin, Snapchat, Reddit kaj aliaj multaj social komunikiloj. Mi ne kredas le la registaro povas fari tion cxar milionoj da homoj nun dependas sur tiaj komunikiloj. Sed, tio vere povas okazi..... Tre bedaurine... Vi tamen povas kontakti min pere de retmesagxo mi estas havebla je razeno@gmail.com. Dankon.

Eble revenas la tempo por blogi :)

S-ro Jouko Lindstedt ĵus publike deklaris: “Mi distancigis min de la speciala malvasta versio de raŭmismo, kiun la Civito uzas kiel sian kredkonfeson.[1] Sed la ĝenerala merito de raŭmismo estas atentigi, ke ekzistas pluraj pravigeblaj manieroj okupiĝi pri Esperanto, la komunumo gravas apud la movado, kaj paroli Esperanton ne signifas devon propagandi.[2]” La frazo tuj antaŭ [1] meritas precizigon, la frazo tuj antaŭ [2] meritas refuton: Lindstedt ofendas per la unua frazo kaj miskomprenigas raŭmismon per la dua.

Legu pli en “Heroldo de Esperanto”.

 

La interreto promesas senlimajn rendevueblecojn. Sed internacia studaĵo montras: Paroj kiuj trovis unu la alian en la reto, estas averaĝe iom malpli feliĉaj. Jen kial tio povus esti tiel. 

Profunde en la internaĵoj de la interreto troviĝas venenoŝrankoj en kiujn la granda algoritmo enordigas la sennombrajn tempomalŝparajn filmetojn. En la sekcio "amo kaj partnereco", subkategorio "rendevuado", tiu cifereca estaĵo demetas mallongajn filmtranĉaĵojn en kiuj virinoj kaj viroj plendas pri tio kiel stultiga estas la amvarbado en la epoko de Tinder, sociaj platformoj kaj kompufonoj. 

Virinoj plendas en tiuj filmetoj ke vastspace ne troviĝas uzeblaj viroj kaj ili priskribas ke uzebla viro devas esti pli granda ol 1,85 metrojn, ke li devas esti bonaspekta kaj tratrejnita kaj krome li elmastrumu sesciferan jaran vivenspezon. La viroj aliflanke plendas pri neplenumeblaj deziroj de la virinoj kaj deklaras ke virinoj devas esti frenezige allogaj kaj ke ili ne estu seksumintaj kun dekoj da viroj por esti dignaj kiel partnerino.

Certe tiuj filmetoj ne estas principe reprezentaj por la serĉado pri partnero, ĉar preskaŭ ĉiuj el il devenas el Usono kie validas apartaj reguloj por rendevuado. Sed kiel la interreto ŝanĝis la rilatojn kaj la serĉadon pri partnero mondskale? Tiun demandon provas respondi psikologoj de la universitato de Vroclavo en Pollando. Jen ilia konkludo post analizo de datumoj el 50 landoj: Paroj kiuj trovis unu la alian en la reto, estas averaĝe iom malpli kontentaj pri sia rilato ol tiaj kiuj enamiĝis en la analoga vivo. Tio estas kaŭzita supozeble de la apartaĵoj de la cifereca serĉado pri partnero, diras la psikologoj. Kaj tiel la videotranĉaĵoj do donas etan indikon, kio povus esti la problemo.

La sciencistoj analizis datumojn de 6646 partneriĝintaj personoj el 50 landoj, kiel ekzemple Ekvadoro, Ĉinio, Sudafriko, Usono, Germanio, Srilanko, Ganao, Sudkoreio aŭ Kazaĥio. La partoprenantoj en la studo aĝis inter 18 kaj 73 jaroj kaj estis ekkonintaj siajn partnerojn plej ofte (84 procentoj) en la reala vivo. La diferencoj tamen estis grandaj: En Pollando 33 procentoj de la partoprenantoj trovis sian amon en la reto, en Ganao estis nur 7 procentoj. Tio tamen okazas sub fortega kreskado de la kvoto de retaj paroj ekde la jaro 2010.

Kiu estis trovinta sian partneron en la reto, tiu protokolis averaĝe iom pli malfortan kontentecon. Ankaŭ la sentata amo, laŭ la dimensioj intimeco, pasio kaj ligiteco, iometete montriĝis iom malpli varma. Verŝajne la iluzio de la ofert-abundeco sur rendevuaj platformoj antaŭenpuŝas  tiujn, eĉ se malgrandajn, tamen signifajn efektojn, diras la psikologoj. Tiel la serĉado eĉ en sukcesa kazo ne finiĝas, ĉar ja ĉiam eblus ke ankoraŭ pli bona partnero atendas onin - pli bela, pli granda, pli riĉa. Krome paroj estis pli egalaj en siaj valoroj kaj opinioj, se ili estis ekkonintaj unu la alian en la laborejo, pere de amikoj aŭ alie en la reala mondo. Sur rendevuaj platformoj unuavice temas pri aĝo, aspekto, grandeco, profesio kaj vivenspezo, diras la psikologoj, kaj tiurilate mensogado estas daŭra praktiko.
 

---

7. Antaŭ 120 jaroj naskiĝis Vasil Peevski (Васил Пеевски, 1905-1915-1992), eminenta bulgara sciencisto kaj inĝeniero (vicprezidanto (1979-81) kaj prezidanto (1982-84) de la Internacia Geodezia Federacio, prezidanto de la Centra Konsilio de la Bulgariaj Scienc-Teknikaj Asocioj ktp; aŭtoro de multaj fakaj verkoj en pluraj lingvoj), kaj esperantisto; unu el la plej aktivaj agantoj por science kaj organize progresigi Esperanton en scienco; iniciatinto (kun B. Popoviĉ) kaj redaktoro de la Esperanta versio de la organo de la Monda Federacio de Sciencaj Laboristoj “Scienca Mondo” (1976-89), rektoro de ISU/IKU en la UK-48 (Sofio, 1963), UK-61 (Ateno, 1976) kaj UK-63 (Varno, 1978), vicprezidanto de ISAE (1974-77), redakciano de “Internacia Kulturo” (Kultura revuo de Balkanlandaj Esperanto-Asocioj, 1945-50); membro de la Honora Patrona Komitato de UEA (1977).
• Legu pli en la enciklopedio Nia Diligenta Kolegaro, p. 224-225.

8. Antaŭ 165 jaroj (Julie: la 26an de aŭgusto) naskiĝis Aleksandras Dambrauskas (pole: Aleksander Dąbrowski, ruse: Александр Домбровский, 1860-1887-1938), litova romkatolika pastro, instruisto kaj verkisto, konata en Esperanto kiel Aleksandro Dombrovski; la unua esperantisto en Litovio, prezidanto de la Peterburga societo “Espero” (1903-05), dekomenca membro de la Lingva Komitato (1905-36), membro de la Akademio de Esperanto (1923-29), la unua prezidanto de Litova Esperanto-Asocio (1919-28); la unua redaktoro de “Litova Stelo” (1922-26), kompilinto de “Litova Almanako” (1923), aŭtoro de la unua Esperanto-lernolibro por litovoj (1890), poemaro “Versaĵareto” (1905), kelkaj kantaroj kaj sciencaj broŝuroj.
• Legu pli en la enciklopedio Nia Diligenta Kolegaro, p. 67-68.

9. Antaŭ 135 jaroj mortis Löb “Leopold” Einstein (1833-1888-1890), juda germania komercisto, presisto kaj instruisto, pioniro kaj aktiva propagandisto de Volapuko (de 1884) kaj Esperanto; la unua prezidanto de la Nurenberga Mondlingva Klubo (1885-88), kiu sub lia influo en decembro 1888 forlasis Volapukon, transiris al Esperanto kaj iĝis la unua Esperanto-klubo en la mondo; aŭtoro de la unua “vera” lernolibro de Esperanto (en kiu li proponis la “korelativan tabelon” kaj ŝanĝis kelkajn dekojn da Zamenhofaj radikoj el la Unua Libro) kaj de la studo “Weltsprachliche Zeit- und Streitfragen in Vorträgen-erörtert. 1. Volapük und Lingvo Internacia” (1889).
• Legu pli en la enciklopedio Nia Diligenta Kolegaro, p. 81-82.

10. Antaŭ 120 jaroj naskiĝis Eŭgeno Aisberg (ruse: Евгений Давыдович Айсберг, france: Eugène Aisberg. 1905-1919-1980), ruslanda, poste sovetunia kaj francia inĝeniero kaj redaktoro (prezidanto de Internacia Unio de Radioteknika kaj Elektronika Gazetaro), kaj esperantisto; kunfondinto de “Internacia Radio-Revuo” (1925), en kiu aperis lia artikolserio “La babiladoj pri radio” (1926), poste diskoniĝinta libroforme kiel “Fine! Nun mi komprenas la radion!”, kiu estas unu el plej multe tradukitaj libroj, verkitaj en Esperanto (pli ol 20 lingvaj versioj, inkluzive de la franca, kiu aperis jam en 29 eldonoj); honora membro de UEA (1980).
• Legu pli en la enciklopedio Nia Diligenta Kolegaro, p. 11-12.

12. Antaŭ 130 jaroj naskiĝis Andreas Gregorius Joannes Cseh (pron: Ĉe, 1895-1911-1979), rumania, poste nederlanda romkatolika pastro kaj religia instruisto, kaj esperantisto, konata en Esperanto kiel Andreo Cseh; la plej fama Esperanto-instruisto inventinta sian rektan metodon por instrui Esperanton; sekretario de Internacia Centra Komitato de la Esperanto-Movado (1924-29), komitatano de UEA (1928-34), kunfondinto de Universala Ligo (1942), fondinto kaj redaktoro de “La Praktiko” (1932-63, kun milita paŭzo); membro de la Akademio de Esperanto (1932-70), direktoro de la Sekcio por la Gramatiko (1937-40), vicprezidanto de la Akademio (1951-63); honora membro de UEA (1933).
• Legu pli en la enciklopedio Nia Diligenta Kolegaro (p. 62-63) kaj en la artikolo “Andreo Ĉe: Migranta lingva apostol’” (2015) de Aleksander Korĵenkov.

12. Antaŭ 85 jaroj naskiĝis Anatolij Gonĉarov (Анатолий Евгеньевич Гончаров, 1940-1958-2022), sovetunia kaj ruslanda kemiisto kaj esperantisto; instruisto de Esperanto, kunfondinto (1966) kaj prezidanto (1966-69, 1972-74) de Sovetia Esperantista Junulara Movado (SEJM), estrarano (1979-89) kaj vicprezidanto (1988-89) de ASE kaj gvidanto de ties scienc-teknika komisiono, vicprezidanto de SEU (1989-90), senatano de la Esperanta Civito (2002-11), kompilinto de la broŝuro “Esperanto-identeco: citaĵoj kaj komentoj” (2010) kaj de la bitlibro “Tiu ĉumalofta sufikso -UM” (2021).

20. Antaŭ 155 jaroj naskiĝis Émile Peltier (pron: peltjé, 1870-1901-1909), franca romkatolika pastro, instruisto kaj esperantisto, iniciatinto de la uzado de Esperanto en la romkatolika eklezio, redaktoro de “Espero Katolika” (1904-08), celebrinto de la unua Sankta Meso en Esperanto en la unua UK en Bulonjo-ĉe-Maro (1905), aŭtoro de Esperanto-lernolibro por francoj (1907), membro de la Lingva Komitato (1905-09).
• Legu pli en la enciklopedio Nia Diligenta Kolegaro, p. 225-226.

25. Antaŭ 85 jaroj naskiĝis Stefan Maul (1940-1957- ), germana ĵurnalisto kaj esperantisto; redaktoro de “Birdo / La Alta Flugo” (organo de la junulara sekcio de IKUE, 1960-63), “Kristana Ekumeno” (1963-65), “Kontakto” (1966-67), “Espero Katolika” (1966-71), “Internacia Ĵurnalisto” (1991-2004), fondinto kaj ĉefredaktoro de “Monato” (1980-91, 1999-2010); aŭtoro de kelkaj libroj kaj broŝuroj en/pri Esperanto, inkluzive de sia propra biografio “El verva vivo ĵurnalista” (2005); kunaŭtoro kaj redaktoro de “Manlibro pri Ĵurnalismo” (1982, 2a eld. 1989) kaj “Deklingva Manlibro pri Politiko” (1994); prezidanto de la ĵurnalista asocio TEĴA (1991-2003), prezidanto de la fondaĵo FAME (1994-99), membro de la Akademio de Esperanto (1998-2007) kaj la unua direktoro de ties Lingva Konsultejo (1999-2007), membro de la komisiono pri la elektado de la Esperantisto de la Jaro (1998-2017).
• Legu pli en la enciklopedio Nia Diligenta Kolegaro, p. 197-198.

26. Antaŭ 65 jaroj naskiĝis Leif Nordenstorm (1960-1974- ), sveda teologo, pastro, estro de porpastra kursejo, verkisto kaj esperantisto, redaktoro de “Kontakto” (1986-89) kaj “La Espero”, aŭtoro de la porinfana romano “Arne, la ĉefido. Rakonto el la vikinga epoko” (2005; ĉeĥa traduko de O.A. Fischer, 2013) kaj de “Doktor Zamenhof och det internationella språket. En bok om esperanto och dess upphovsman” (2003); lia doktoriĝa disertacio (2002) havis la titolon “La misio de Oomoto en Esperanto: nova japana religio ŝanĝiĝanta de kiliasma Majtreja atendado al religia dialogo”; tradukinto (el Esperanto en la svedan) de “Kumeŭaŭa, la filo de la ĝangalo” de T. Sekelj (1987) kaj de kolekto de 29 noveloj originale verkitaj en Esperanto (kun S. Johansson, 2014), kuntradukinto (el la sveda en Esperanton) de “Mio, mia filo” de A. Lindgren (kun S. Johansson kaj A. Karkiainen, 2006).

Aleksander Korĵenkov

Ĉi tiu listo de jubileoj kaj memordatoj en septembro 2025, verkita de Aleksander Korĵenkov, aperis en la novaĵretejo “La Ondo de Esperanto”.
Ĉe represo aŭ citado bonvolu indiki la fonton:
“La Ondo de Esperanto” https://sezonoj.ru/2025/09/septembro-13/

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2025 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2023 kaj 2024. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post Esperantaj jubileoj kaj memordatoj en septembro 2025 appeared first on La Ondo de Esperanto.

Refondiĝis du PEN-centroj malaperintaj antaŭ du jardekoj aŭ eĉ pli: la roŭma kaj la jida. Bonvenigon donis al iliaj literaturoj la verkistara mondkongreso, okazanta en Krakovo, kie partoprenas nia delegito Giorgio Silfer. Per ili la esperanta ne estas plu la sola diaspora literaturo reprezentata en PEN Internacia.

Legu pli (kaj recenzon pri la roŭma kulturo) en “Literatura Foiro”, oktobro 2025.