La 10a de decembro 2024 estos grava tago por Esperanto, ĉar ĝi markos la 70an datrevenon de la Rezolucio de Montevideo, la unua kaj plej signifa oficiala agnosko de Esperanto fare de Unesko. La Rezolucio, akceptita de la Ĝenerala Konferenco de Unesko en la urugvaja ĉefurbo en 1954, rekomendis al la Ĝenerala Direktoro de Unesko sekvi la evoluon de la uzado de Esperanto kaj agnoskis, ke la atingoj de la Esperanto-movado “respondas al la celoj kaj idealoj de Unesko”.
Por festi la 70-jariĝon kelkaj agoj estas planataj. Ĉefe okazos la Konferenco “Unesko kaj Esperanto: 70 jaroj da kunlaboro por lingvaj homaj rajtoj” la 10an de decembro 2024 ekde la 9a horo laŭ la loka tempo (UTC-3, 12a horo UTC) en la impona Parlamenta Palaco de Montevideo, kie okazis ankaŭ la historia Ĝenerala Konferenco de 1954. La konferenco okazos danke al la klopodoj de Urugvaja Esperanto-Societo (UES), landa asocio de Universala Esperantoasocio (UEA), kun subteno de UEA, TEJO, ILEI, Eurokka kaj landaj organizoj en Ameriko. Tiu festkonferenco inkluzivos paroladojn, surlokajn kaj retajn prelegojn, elmontradon de dokumentaj filmoj kaj artajn prezentaĵojn. Interesitoj estos bonvenaj surloke aŭ rete (detaloj pri tio aperos ĉe https://eventaservo.org/e/Montevideo70). Aldone aperos artikoloj en la revuo Esperanto kaj estos programeroj pri la rezolucio kaj ties historia fono dum la 5a Virtuala Kongreso de Esperanto (VK) – aliĝo estas senpaga por individuaj membroj de UEA ĝis la 13a de novembro, kaj eksmembroj ĝuas specialan oferton kun duobla aliĝo al UEA 2024+2025 kaj tuja senpaga aliĝo al la VK: https://vk.esperanto.net.
Historio: La Rezolucio estis rezulto de longa kaj persista laborado de UEA kaj aliaj Esperanto-organizaĵoj, kiuj kolektis kaj transdonis al UN petskribon favore al Esperanto, subskribitan de preskaŭ 900 mil personoj kaj reprezentantoj de preskaŭ 500 organizaĵoj kun entute pli ol 15 milionoj da membroj. Tiu peticio, sendita al UN en 1950, postulis, ke UN studu la lingvan problemon en la mondo kaj la eblan rolon de Esperanto por ĝia justa solvo. Ĝi tamen ne estis traktita de UN, sed transdonita al Unesko. Nia observanto ĉe la Ĝenerala Konferenco de 1954, Ivo Lapenna, tiama estrarano de UEA, ne havis grandajn esperojn pri la sukceso de la afero. Tamen la situacio surprize ŝanĝiĝis, kiam la meksika delegitaro, impresita de la ekspozicio pri Esperanto, kiu estis aranĝita kaj de lokaj esperantistoj kaj de UEA, proponis projekton de rezolucio, kiu rekomendis al la membro-ŝtatoj kuraĝigi la uzon de Esperanto. Post multaj diskutoj kaj kompromisoj la Rezolucio estis akceptita de la pleno de la Ĝenerala Konferenco la 10an de decembro 1954, vendrede posttagmeze, sed kun malpli radikala teksto, sen la rekomendo al membro-ŝtatoj. La Rezolucio tamen estis granda venko por nia movado, ĉar post ĝi UEA akiris oficialan kaj konsultan statuson ĉe Unesko.
Por pli detala historio kaj diskutoj aliĝu al la 5a VK (https://vk.esperanto.net), sekvu la revuon Esperanto kaj rezervu la 10an de decembro por la konferenco. Tiu agado estas subvenciata de la Fondaĵo Ameriko de UEA, pro kio donacoj ankaŭ bonvenas: https://uea.org/alighoj/donacoj/ameriko. La rimedoj estos uzitaj por subteni la konferencon surloke, sed ankaŭ por venigi kernajn kunlaborantojn el najbaraj landoj. Laŭ la nunaj kalkuloj necesos arigi ĉirkaŭ 3000 EUR por okazigi la eventon plensukcese. La organizantoj antaŭdankas al ĉiuj donacintoj. Tiuj estos agnoskitaj en la Oficiala Informilo de la revuo Esperanto. Se okazos tio, ke venos pli da donacoj ol bezonate, la restanta sumo aldoniĝos al la Fondaĵo Ameriko por subteni aliajn gravajn agadojn.
Aldone, kunlabore kun la Komisiono de UEA pri Eksteraj Rilatoj estas preparataj afiŝoj kaj materialoj por diskonigo nacilingve de tiu okazo. Tiucelaj materialoj troviĝas ĉe la retejo Esperanto Por UN). Ĉi tiu 70-jariĝo estas grava okazo por omaĝi la homojn, kiuj estis enplektitaj en ĉi tiu atingo (tre speciale la tiamajn membrojn de la urugvaja movado, kies rolo meritas pli vastan rekonon), kaj rememori la historion kaj signifon de tiu dokumento, kiu reprezentas la komunajn celojn kaj idealojn de Unesko kaj Esperanto: konstrui pacon en la mondo per kulturo, edukado kaj scienco.
Fonto: Gazetara Komuniko de UEA, 2024, №1193.
Abonu La Ondon de Esperanto por 2024 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2022 kaj 2023. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news
The post Konferenco “Unesko kaj Esperanto: 70 jaroj da kunlaboro por lingvaj homaj rajtoj” appeared first on La Ondo de Esperanto.
Pentraĵo de Luch Ofer, 1991 |
La lukto kontraŭ terorismo, absoluta ĉefaĵo por la okcidentaj regnoj ekde la 11-a de Septembro 2001, trovis sian blindan punkton : la detruo de la gasoduktoj Nord Stream en Septembro 2022. Klare embarasitaj, la politikaj kaj justicaj aŭtoritatoj hezitas. Ne senkiale. Du jarojn poste, la spuroj kondukas ne al Kremlo, sed al Kievo, Vaŝingtono kaj Varsovio...
La 26-an de Septembro 2022, kvar eksplodoj skuis la fundon de la Balta Maro proksime de la dana insulo Bornholm. Dum tagoj, grandegaj kvantoj da gasa metano eliĝis tra tri detruitaj sekcioj de la gasoduktoj Nord Stream 1 kaj 2, kiuj liveris naturan gason de Rusujo al Germanujo. La konsekvencoj de la atako baldaŭ efikis sur la loĝantojn de la Malnova Kontinento kaŭzante subitan altiĝon de energiprezoj, precipe en Germanujo. Krome, de ĉi tiu infrastrukturo, kies konstrukosto superis 10 miliardojn da eŭroj, estis akcianoj ne nur la rusa Gazprom, sed ankaŭ du germanaj kompanioj de la energisektoro (E.ON kaj Wintershall), nederlanda (Gasunie) kaj alia franca (Engie), ĉiuj havantaj rajtojn depostuli monkompenson.
Estis nedubeble, ke la plej granda sabotado de la ĵusa eŭropa historio, kiu krome estis akompanata de naturmedia katastrofo, okazigu enketan frenezon kaj severecon de la aŭtoritatoj. Tamen, du jarojn poste la oficialaj enketoj estas stagnataj kaj estas rimarkinda ties malordo kaj manko de rapido. Ĉe la momento publikigi ĉi tiun artikolon, la supozataj krimintoj ankoraŭ ne estis arestitaj, nek pridemanditaj, nek akuzitaj.
Komence de Junio la Ĝenerala Prokurorejo lanĉis eŭropan ordonon de aresto de Volodymyr Zhuravlov, ukraina civitano loĝanta en Pollando, sed Varsovio rifuzis doni administran helpon postulatan de la leĝo kaj la suspektato eskapis senprobleme (1). Per senhonto nekutima en la kampo de la kontraŭterorisma lukto, pola ĉefministro Donald Tusk, idolo de eŭropaj liberaluloj, admonis la germanajn aŭtoritatojn la 17-an de Aŭgusto en X : “Al la instigantoj kaj sponsoroj de Nord Stream : la sola afero, kion vi devas fari estas pardonpeti kaj silenti”.
Iom post la eksplodoj, la svedaj kaj danaj justicaj aŭtoritatoj klarigis, ke nur regna agento povas plenumi operacon de tia graveco (2). Sed poste ili neatendite forlasis siajn enketojn, ne publikigante rezultojn. Tuj kiam okazis la atenco, Usono anoncis la komencon de enketoj, des pli promesplenaj ĉar ĝiaj sekretaj servoj regas la tutan Baltan Maron. Samtempe, la okcidentanoj konstante rifuzis la ripetan proponon de Moskvo partopreni en la enketo. La germanaj aŭtoritatoj siaflanke daŭrigis siajn enketojn. Sed la Federacia Ĝenerala Prokurorejo kaj la germana ekzekutivo oponas publikigi provizoran raporton. En ĝia respondo al parlamentanaj demandoj pri ĉi tiu afero, la registaro argumentis ke iu ajn rivelo de informo minacos la “bonon de la Ŝtato” (staatswohl), tio estas, ke amikaj regnoj aŭ ties sekretaj servoj estos endanĝerigitaj.
Esplorĵurnalistoj kaj deputitoj de Bundestag (germana federacia parlamento) samopinias asertante ke iliaj petoj de informoj renkontas muron el muteco. Holger Stark, de la semajnogazeto Die Zeit, aludis “brutalan premon super ĉiuj aŭtoritatoj por ke ili parolu kun neniu ĵurnalisto” (3). Demandita de Le Monde diplomatique pri tio, socialdemokrata deputito Ralf Stegner konsideras “tre surpriza”, ke tia grava krimo, plenumita en unu el la plej garditaj maroj el la planedo, estigis tiel malmulte da informoj du jarojn post la okazaĵoj. Lia kolego Andrej Hunko, de la Alianco Sahra Wagenknecht (BSW, pro ĝiaj komencliteroj en la germana), siaflante parolas pri “provoka manko de intereso klarigi” tiun krimon.
Tri hipotezoj cirkulas pri la identeco de la sabotintoj. La unua : la rusoj mem. Efektive, en la post-atencaj monatoj, kelkaj registaraj reprezentantoj kaj la ĉefaj okcidentaj amaskomunikiloj fingre montris al Moskvo. “[Rusujo] estas la sola, kiu havas la kapablon fari tion kaj krome bonan kialon”, solenece asertis Pierre Haski, babilrondano pri geopolitikaj aferoj en France Inter, la plej aŭskultata radiostacio de Francujo (28-an de Septembro 2022). De tiam, la germanaj kaj svedaj juĝaj aŭtoritatoj plurfoje deklaris, ke ili ne havas spuretojn pri rusa implikiĝo. La direktisto de la Centra Informkolekta Agentejo de Usono (CIA), William Burns, malmulte inklina al simpatio al Moskvo, ankaŭ asertis tion, same kiel The Washington Post post longa enketo (4). Inter la amaso da misteraj kialoj pro kiuj Rusujo eble decidis detrui multekostan infrastrukturon de kiu ĝi posedas 51% de la akcioj, la argumento, ke per la sabotado Moskvo volis eviti sankciojn se la liveraĵoj interrompiĝas, estas malmulte konvinka : se oni konsideras la sankciojn kaj rusajn havaĵojn konfiskitajn de la Okcidento, la rusaj aŭtoritatoj verŝajne rifuzus pagi.
La rolo de Vaŝingtono kaj Kievo
La dua teorio aperis la 8-an de Februaro 2023, kiam ĵurnalisto Seymour Hersh, fama pro siaj revelacioj pri la usonaj militkrimoj en Vjetnamio kaj Irako, publikigis detalan artikolon en sia blogo, en kiu li kulpigis Usonon kaj Norvegujon. Laŭ la sola fonto, sur kiu S-ro Hersh baziĝas, Administracio Biden ordonis la atencon (5).
Monaton poste, la 7-an de Marto, The New York Times, gazeto de kiu Hersh estis unu el ĝiaj stelaj raportistoj, proponis trian hipotezon bazitan sur anonimaj atestoj “de usonaj funkciuloj kiuj taksis informojn de la sekretaj servoj” (6) : la sabotado ne estis efektivigita de la usonaj servoj, sed de “por-ukraina grupo”. Iom poste, konsorcio de germanaj amaskomunikiloj, gvidita de Die Zeit, esploris tiun hipotezon precipe surbaze de informoj de la germana Ĝenerala Prokurorejo : la artikoloj identigis velbarkon luprenitan de la sabotintoj. De tiam, publikigaĵoj de la ĉefaj okcidentaj amaskomunikiloj preskaŭ ekskluzive koncentriĝis sur ĉi tiu versio : oni opinias ke Andromeda, 15-metrolonga velbarko, forvelis el la germana haveno de Rostock en Septembro 2022 kun kvin viroj kaj unu virino surŝipe por alveni al la zono de la insulo Bornholm. Veninte tien, la navigistoj-subakvistoj verŝajne minis la konduktubojn je profundo de 80 metroj. La germana esplorteamo, siaflanke, atentigas, ke en Januaro 2023 ĝi eltrovis restaĵojn de la eksplodaĵo HMX sur la barkotablo, kiun la ŝipanaro ne tute purigis ; laŭ la enketistoj, oni trovis ĝuste ĉi tiun produkton ĉe la krimloko.
La unuaj publikigaĵoj de ĉi tiu versio rapide estigis kelkajn demandojn : laŭ komencaj taksadoj de la fakuloj, ĉu tiel malgranda ŝipo povas aranĝi tiel gravan operacon kaj transporti la bezonajn tunojn da eksplodaĵoj ? Ĉu ne estas necesa hiperkunprema ĉambro —tro spacokupa por ĉi tia boato— por tiaj profundaj subakviĝoj ? Poste, privata ekspedicio al la atencoloko efektivigita de la sveda inĝeniero Erik Andersson kunlabore kun la ĵurnalisto Jeffrey Brodsky (7) klarigis kelkajn dubojn. Unue, analizo de altprecizaj submaraj fotoj rivelas, ke malpli ol 50 kilogramoj da eksplodaĵo sufiĉas por detrui konduktubon. Due, alte kompetentaj profesiuloj povas efektivigi tiajn subakviĝojn sen hiperkunprema ĉambro —pli riska kaj pli tempopostula eblo—. Sed kial, sin demandas Jeffrey Brodsky, misfarantoj sen hiperkunprema ĉambro elektis mini la konduktubojn je 80 metroj da profundo, kiam en la ĉirkaŭaĵoj estas sekcio de la gasodukto Nord Stream je malpli ol 40 metroj da profundo ? Kaj kial oni metis unu el la eksplodiloj je distanco de 75 kilometroj de la aliaj tri ? (8). Malgraŭ la multaj neresponditaj demandoj, teorie eblas, ke Andromeda efektivigis la operacon.
Ĉu montro de la malica genio de la organizintoj aŭ de la eŭropa obstino ne voli scii, la spuroj de la supozataj krimintoj perdiĝas en la nebuleco. La falsaj bulgaraj pasportoj uzitaj por lupreni la barkon kondukas al ukraina soldato kaj pola fantoma kompanio financita de ukraina entreprenisto nomita Rustem A. Aliaj spuroj kondukas al ukraina subakviĝo-instruisto Volodymyr Zhuravlov kaj aliaj suspektatoj. Sed neniu el ili estis pridemandita kaj la germanaj enketistoj ne prezentis ajnan peton de juĝa kunlaboro al Ukrainujo. Krome, la germanaj aŭtoritatoj nerekte eble eĉ faciligis la fuĝon de la suspektato ne registrante lian nomon en la registro de Schengen, kiu kolektas la personojn super kiuj eŭropa arestordono estas aktiva. “La polaj landlimaj gardistoj malhavis la informon kaj bazon por aresti lin, ĉar li ne estis enlistigita en la registron de personoj serĉartaj kaj arestotaj”, deklaris proparolanto de la pola Ĝenerala Prokurorejo (9). Laŭ raporto de CIA citita de Washington Post (11-an de Novembro 2023), la iniciatintoj de la atenco estas la ukraina agento Roman Chervinsky kaj eksa ĉefkomandanto de la ukrainaj Armitaj Fortoj, Valeri Zaloujny, nuntempe ambasadoro en Londono. Tiu dokumento substrekis, ke prezidanto Volodimir Zelenskij ne estis informita pri la projekto. Sed la pasintan Aŭguston, Wall Street Journal publikigis, surbaze de anonimaj ukrainaj fontoj, ke Zelensky ja donis sian konsenton, antaŭ ol klopodi —malsukcese— por haltigi la operacon pro usona premo (10). La okcidenta maldiligento antaŭ la ebleco, ke aliancita regno, armita kaj financita de Usono kaj Eŭropo, fine estos terorisma ŝtato, igas sin demandi : ĉu la politikaj fortoj bremsas enketojn pro timo, ke ili kondukos al geopolitike malĝustaj konkludoj kapablaj ŝanceli okcidentan subtenon ?
James Bamford, fama usona esplorĵurnalisto specialigita pri spionadaferoj, iom pli antaŭenigas ĉi tiun rezonadon. Li konsideras praktike neeble, ke tiel kompleksa operaco povis esti plenumita sen scio de la usonaj sekretaj servoj (11). Unue, ĉar ĉi-lastaj subtenas tre proksimajn interligojn kun la ukrainaj spionservoj kaj militistoj. Aliflanke, Usono plenumas plenan gvatadon super la Balta Maro danke al la Kompleta Sistemo de Subakva Gvatado (IUSS, pro ĝiaj komencliteroj en la angla), instalita per helpo de Svedujo. La sistemo de signalkolekto (signals intelligence, Sigint, pro ĝiaj komencliteroj en la angla) de la Nacia Sekureca Agentejo (NSA) atentege gvatas la telekomunikadojn de la ukrainaj armeo kaj registaro. Malgraŭ anonco de sia propra enketo, Vaŝingtono ĝis nun donis neniun informon.
“Akceptebla neado”
Laŭ la germana ĵurnalo Die Welt (14-an de Decembro 2023), usonaj civitanoj —supozataj kunlaborantoj de la sekretaj servoj— partoprenis en la inspektado de Andromeda farita de lokaj limgardistoj kiam la velbarko faris halton ĉe Kolberg (Pollando) la 19-an de Septembro 2022. La polaj aŭtoritatoj rifuzas fari pliajn komentojn kaj asertas, ke la bildoj de la gvatkameraoj de la haveno ne plu ekzistas. La manko de kunlaboro de Varsovio, ega kontraŭstaranto de Nord Stream, estigas suspektojn pri la ebleco, ke ĝi aktive kaŝas la krimfarintojn aŭ, ke ĝi partoprenis en la planado de la operaco.
La ĵurnalo The Washington Post (6-an de Junio 2023) publikigis, ke CIA, jam en Junio 2022, konis ukrainan planon celantan eksplodigi la gasoduktojn kaj ke la agentejo informis kelkajn eŭropajn aliancanojn, inter ili Germanujon. Se ni kredu ĉi tiujn fontojn, la okcidentaj registaroj intence kaŝis antaŭ la publiko la fakton, ke ilia ukraina aliancano troviĝis ĉekape en la listo de suspektatoj de la plej granda industria sabotado de la moderna historio. La ĵurnalo The Wall Street Journal (14-an de Junio 2023) citas anonimajn usonajn funkciulojn, kiuj asertas ke CIA klopodis por deadmoni Ukrainujon tiutempe. Neniu sendependa fonto apogas ĉi tiun aserton. Erik Andersson opinias ke tio estas manovro de Vaŝingtono por starigi tion, kio en diplomatio estas konata kiel “akceptebla neado“. Li kaj Jeffrey Brodsky opinias, ke, se la barko efektive estis unu el la ŝlosiloj de la krimo, Usono almenaŭ donis verdan lumon al la operaco, ĉar, se ne, la ukrainaj sabotintoj tro riskus aperi sur la usonaj gvatekranoj, kun eble fatalaj konsekvencoj por la rilatoj kun okcidentanoj. La inĝeniero kaj la ĵurnalisto ne formetas aktivan partoprenon de Usono en la fazo de planado. La ekzisto de antaŭaj projektoj por dinamiti la tubojn, en kiuj “okcidentaj fakuloj” eble partoprenis, laŭ Wall Street Journal (14-an de Aŭgusto 2024), ŝajnas konfirmi ilian opinion.
La demando pri la rolo de Usono atentigas nin pri la dua hipotezo, tiu de Seymour Hersh. En Decembro 2021, asertas la ĵurnalisto, usona prezidanto Joseph Biden komisiintus al CIA ellabori planon celantan detrui la gasoduktojn okaze de rusa invado de Ukrainujo. Specialigitaj subakvistoj de la usona mararmeo efektivigis la planon en Junio 2022 metante eksplodaĵojn funkciigeblajn ajnmomente pere de sona signalo. Kiel ŝildon ili uzis la ĉiujarajn manovrojn de la Nordatlantika Traktato-Organizaĵo (NATO) en la Balta Maro. En Septembro, prezidanto Biden ordonis eksplodigi ilin.
Post ĝia publikigo en Februaro 2023, la okcidenta gazetaro hezitis inter ignori la artikolon de S-ro Hersh kaj ĝin karakterizi kiel konspiran teorion. La ĉefa kritiko formulita de la malmultaj ĵurnalistoj, kiuj degnis ekzameni la tekston, estas, ke ĝi baziĝas sur ununura anonima fonto, same kiel la plimulto de liaj grandaj riveloj. Hersh atentigas, ke Usono neniam kaŝis sian volon detrui “Nord Stream”-on : usona prezidento Biden mem anoncis ĉe gazetara konferenco en Blanka Domo la 7-an de Februaro 2022, en ĉeesto de kanceliero Olaf Scholz, ke lia regno “forigus gasoduktojn se Rusujo invadus Ukrainujon”. “Vi ĝin vidos : ni kapablas fari tion” (12), li aldonis ridetante. Post la atakoj, usona vicsekretario de ŝtato Victoria Nuland pridemandita deklaris antaŭ la Senato : “La usona registaro estas tre kontenta pro tio ke [la gasodukto Nord] Stream 2 jam estas nur amaso da ferrubo ĉe la fundo de la oceano” (13). El geopolitikaj kaj ekonomiaj vidpunktoj, ne estas dubo, ke Vaŝingtono interesiĝis pri la fermo de tiuj tuboj (14). Usono malaprobis la proksimiĝon inter Germanujo kaj Rusujo. Krome, laŭ Hersh, Vaŝingtono volis senigi Rusujon je la gasa atuto, kiu ebligus al ĝi instigi Berlinon limigi sian subtenon al Ukrainujo. Sed ĉu ekzistas iu spureto aŭ pruvo subtenanta la version de Hersh ? Ĝuste por respondi tiun demandon Erik Andersson entreprenis sian ekspedicion. Lia ekzameno de la krimlokoj rivelis ke estis ne po du eksplodaĵoj por ĉiu dukto, kiel Hersh komence asertis, sed plej verŝajne nur unu. La inĝeniero, kiu komence estis favora al la tezo de Hersh, nun konsideras ke la teorio de Andromeda estas la plej probabla, kvankam li ne formetas la eblecon ke Seymour Hersh, malgraŭ eraroj en kelkaj detaloj, povas fine pravi. Ekzemple, la detala analizo de Andersson per informado de malfermaj fontoj (15) (open source intelligence , Osint) konkludas ke la pozicioj de la usonaj batalŝipoj kaj aviadiloj estas koheraj kun la priskribo de Hersh (16), male al tio, kion asertis la analizoj per Osint faritaj antaŭe.
Distraj manovroj
Kvankam la tezoj de Seymour Hersh ne estis refutitaj, Holger Stark, estro de la esplorfako de la semajnogazeto Die Zeit, opinias, ke lia kolego ĉi-okaze eraris, ĉar liaj asertoj ĝis nun estis konfirmitaj de neniu rezulto atingita en la enketoj. Esplorĵurnalisto Jeremy Scahill, kunfondinto de la informplatformo The Intercept, siaflanke proponis du eblecojn kiuj povas starigi interligon inter la versio de Hersh kaj tiu de Andromeda. Unue, la fonto de Hersh eble sciis pri plano kiu fine estis rezignita kaj anstataŭigita de alia operaco, hipotezo, kiun Andersson ankaŭ konsideras akceptebla. Alia ebleco estas ke la itinero farita de la velbarko estus parto de kompleksa distra manovro. Steven Aftergood, kiu direktis la esplorprogramon pri sekretaj operacoj de la usona registaro en la Federacio de Usonaj Sciencistoj de 1991 ĝis 2021, opinias, ke la diskonigo de malveraj informoj kun la celo kaŝi operacon estas “ofta praktiko en la operacoj militistaj kaj de sekretaj servoj“, ofte nomita ”kamuflado kaj trompo“ (17). Scahill substrekas ĉi-rilate ke postlasi restaĵojn de eksplodaĵoj sur la tablo “estas ĉu pruvo de kompleta manko de profesieco, aŭ estas ‘spuro' intence forlasita kun la intenco trompi”. Ke la farintoj de la atenco “ne havis sufiĉe da tempo por forviŝi siajn spurojn” (18) sur la velbarko, kiel Holger Stark konjektis, ŝajnas neverŝajne pro la semajnoj, kiujn daŭris la marvojaĝo de la barko. Fakte, Andromeda restis neaktiva dum kvar monatoj antaŭ ol esti ekzamenita de la enketistoj, tre sufiĉa tempo por forviŝi spurojn... aŭ por krei novajn. Sed nuntempe ekzistas neniuj percepteblaj pruvoj subtenantaj la distran hipotezon, ankaŭ defenditan de Seymour Hersh.
Do, la atenco kontraŭ Nord Stream daŭre estas nesolvata kazo. Pro ĉi tiu situacio, multaj parlamentanoj postulis la kreon de sendependa enketkomisiono, ekzemple sub la aŭspicioj de la Konsilio pri Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj. Sed rezolucio ĉi-rilate, prezentita de Rusujo kaj subtenata de Ĉinujo kaj Brazilo, ne ricevis la aprobon de Usono kaj ties partneroj. Germanujo kaj Svedujo ĉiam rifuzis la ideon de tia enketkomisiono por -oficiale- ne perturbi la kurantajn esplorojn, kiujn ili efektivigas kune kun Danujo. Dume, la skandinavoj paralizis siajn enketojn komunikante neniun rezulton, eĉ ne la enhavon de indicoj kolektitaj ĉe la krimloko fare de Svedujo post la atakoj. La deziro ne igi la veron publika estas facile komprenebla : se la spuroj konkludus la respondecon de la ukraina aŭ eĉ de la usona registaroj, la geopolitikaj konseksekvencoj estus neantaŭvideblaj kaj eble eksplodaj. Tiel do, la kaŝludo ĉirkaŭ la plej eksploda krima historio de nia tempo daŭras.
Fabian Scheidler
Ĵurnalisto kaj verkisto. Aŭtoro de Das Ende der Megamaschine. Geschichte einer scheiternden Zivilisation (‘La fino de la megamaŝino. Historio de civilizacio kiu malsukcesas'), Promedia Verlag, Vieno, 2015.
(1) Bojan Pancevski, “Nord Stream revelations ignite dispute between US Allies”, The Wall Street Journal, Novjorko, 20-an de Aŭgusto 2024.
(2) “Schweden sieht schuld bei staatlichem akteur”, Tagesschau, 6-an de Aprilo 2023.
(3) “Eine verminte Recherche – Wer sprengte die Nord-Stream-Pipelines ?”, ronda tablo dum la ĉiujara kunveno de la Netzwerk Recherche en Hamburgo, 16-an de Junio 2023, filmita de Tide TV.
(4) Bojan Pancevski, Drew Hinshaw, Joe Parkinson kaj Warren P. Strobel, “US Warned Ukraine Not to Attack Nord Stream”, The Wall Street Journal, Novjorko, 14-an de Junio 2023 kaj Shane Harris, John Hudson, Missy Ryan kaj Michael Birnbaum, “No conclusive evidence Russia is behind Nord Stream attack”, The Washington Post, 21-an de Decembro 2022.
(5) Seymour Hersh, “How America took out the Nord Stream pipelines”, Substack, 8-an de Februaro 2023.
(6) Adam Entous, Julian E. Barnes kaj Adam Goldman, “Intelligence suggests Pro-Ukrainian group sabotaged pipelines, US Officials say”, The New York Times, 7-an de Marto 2023.
(7) Erik Andersson, “A trip to the Nord Stream blast sites”, Substack, 28-an de Junio 2023.
(8) Jeffrey Brodsky, “What is and what isn't known about the Nord Stream sabotage”, Substack, 30-an de Novembro 2023.
(9) “Erster haftbefehl wegen Nord-Stream-anschlägen”, Tagesschau, 14-an de Aŭgusto 2024.
(10) Bojan Pancevski, “A drunken evening, a rented yacht : The real story of the Nord Stream pipeline sabotage”, The Wall Street Journal, 14-an de Aŭgusto 2024.
(11) “Intercepted : The biggest whodunnit of the Century”, The Intercept, 17-an de Majo 2023 ; ankaŭ James Bamford, “The Nord Stream explosions : New revelations about motive, means, and opportunity”, The Nation, Novjorko, 5-an de Majo 2023.
(12) “President Biden on Nord Stream 2 pipeline if Russia invades Ukraine : ‘We will bring an end to It'”, videbla en Jutubo.
(13) “Just in : Ted Cruz confronts top Biden official over Nord Stream 2 decision”, videbla en Jutubo.
(14) Vidu Pierre Rimbert, "Kiel saboti gasodukton”, Le Monde diplomatique, Majo 2021.
(15) (JG) Kolekto kaj analizo de datumoj kolektitaj el malfermaj fontoj (alireblaj fontoj kaj publike haveblaj informoj) por produkti operacieblan inteligentecon
(16) Erik Andersson, “Aircraft and Vessels in Seymour Hersh's Nord Stream Story”, Substack, 22-an de Majo 2023.
(17) Jeremy Scahill, “Conflicting reports thicken Nord Stream bombing plot”, The Intercept, 10-an de Marto 2023.
(18) Holger Stark, “Nord-Stream-Ermittlungen : Spuren führen in die Ukraine”, Zeit Online, 7-an de Marto 2023.
Ni ĝojas prezenti al vi volontulon de TEJO, Gabrjelo!
• Rakontu iom pri vi! El kiu lando vi estas, kiom vi aĝas…?
Saluton! Mi nomiĝas Gabriele Esposito Guido (Gabrjelo en Esperanto) kaj mi estas itala 24-jaraĝulo el Avellino, en Kampanio.
• Kion vi faras en via eksteresperantuja vivo, rilate al studoj, laboro? Kiuj estas viaj ŝatokupoj?
Mi nuntempe estas magistriĝanta pri filozofio, mi estas studento ĉe la Universitato de Bolonjo. Mi estas klimata kaj media aktivulo kaj en mia urbo mi kunfondis asocion por defendi la klimatajn rajtojn de lokaj civitanoj. Mi ŝatas arton, librojn kaj lingvojn en mia libera tempo mi klopodas vojaĝi kiel eble plej multe. Miaj aliaj ŝatokupoj estas iri al kinejo kaj ludi tenison.
• Kial vi decidis iĝi TEJO-volontulo?
La fino de miaj studoj koincidis kun periodo kiam mi havas pli da libera tempo, kaj ne ĉiam oni havas la ŝancon libere translokiĝi al nova lando kaj esplori ĝin dum tuta jaro. Kvankam mi studas en Italio, mi plejparte loĝis eksterlande dum la lastaj jaroj. Mi ĝuas vivi en internacia etoso kaj enprofundiĝi en vivkulturojn malsamajn al tiuj, kiujn mi jam spertis, ĉar tio helpas min kreski kaj eliri el mia komforto-zono. Finfine, mi esperantiĝis antaŭ du jaroj, kaj Esperanto fariĝis grava parto de mia vivo. Pro tio, mi taksis la volontuladon ĉe TEJO perfekta sperto por plenigi mian aktualan agendon.
• Pri kio vi okupiĝos pleje en la Centra Oficejo? Kion vi volas fari por TEJO?
Krom la ĉiutagaj taskoj de oficejo, mi ĉefe okupiĝos pri redaktado de artikoloj, strukturi projektojn por TEJO, krei enhavojn por la retejoj de TEJO, organizi Esperantajn festivalojn, kaj ĉion alian neatenditan, kion la vivo de esperantisto alportas.
• Ĉu tiu ĉi estas via unua sperto en Esperantujo? Aŭ ĉu vi jam havis spertojn en la Esperanto-movado? Se jes, rakontu iomete pri viaj ĝisnunaj aktivaĵoj!
Kvankam mi ne estas esperantisto de longa tempo, mi ekagis por Esperanto tuj post mia eniro en la movadon. Jam dum du jaroj mi anas en la Itala Esperantista Junularo (IEJ), nuntempe kiel vicprezidanto. Dum la lastaj jaroj, mi partoprenis multajn aranĝojn kaj tiel konatiĝis kun multaj aliaj esperantistoj, kio pliigis mian motiviĝon esti aktiva. Festivaloj, universitataj konferencoj, eŭropaj projektoj, studsesioj, kaj vojaĝoj kun amikoj esperantistaj plenigis multajn semajnojn de mia lasta kalendaro, kaj per tio mi vizitis diversajn landojn, ekkonis kulturojn kaj renkontis mirindajn homojn.
• Kiaj estas viaj ĝisnunaj impresoj pri la TEJO-laboro, la Centra Oficejo ĝenerale, viaj kolegoj, la vivo en Roterdamo…?
Mi ekloĝis en Roterdamo antaŭ kelkaj semajnoj sed mia vivo ĉi tie jam havas strukturon, kaj mi ŝatas ĝin. Miaj hejmo kaj laboro estas apartaj dimensioj, tamen mi bezonas nur dek minutojn piede por iri de la VolDom (kie mi loĝas) al la Centra Oficejo (kie mi laboras). La ritmo estas ĝusta, kaj la urbo estas tre bela, tre alirebla kaj bone servata. Mi loĝas kun aliaj du esperantistoj, Korsako kaj Giovanni, kaj la etoso estas vere agrabla. Mi ankoraŭ ne estas sperta pri la urbo, sed mi fidas, ke unu jaro sufiĉos por kompreni la spiriton de ĉi tiu lando kaj la nederlandanoj, kaj eble eĉ lerni la lingvon dum mia restado.
• Ĉu vi havas vivdevizon?
“Bezonas imagi Sizifon feliĉa”
Gabrjelo estas volontulo ĝis septembro 2025 danke al la subteno de la programo Eŭropa Solidara Korpuso por la periodo 2024-2025.
Fonto: https://www.tejo.org/ekkonu-la-novan-tejo-volontulon-gabrjelo/
Abonu La Ondon de Esperanto por 2024 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2022 kaj 2023. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news
The post Ekkonu la novan TEJO-volontulon Gabrjelo appeared first on La Ondo de Esperanto.
Kadre de la 110a UK en Brno, Ĉeĥio, okazos la 78a sesio de la Internacia Kongresa Universitato (IKU). UEA invitas proponojn por IKU-prelegoj, kiuj estu sendataj al la IKU-sekretario (amri@huji.ac.il) plej laste la 31an de januaro 2025. Lige kun la IKU okazos studsesio de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) kaj la Scienca Kafejo (SK) kiu konsistas el mallongaj (ĉ. duonhoraj) prelegoj, pli popularnivelaj. Kandidatoj por IKU-prelego povas samtempe proponi AIS-kurson, kiu konsistos el unu IKU-prelego, 1-2 kromaj prelegoj kaj eventuale ekzameneto. Bonvolu indiki, ĉu via propono estu konsiderata nur por IKU, por IKU kaj eventuale AIS-kurso, aŭ nur por la SK. Kiel en la antaŭaj jaroj, eblos prelegi defore (per registrita prelego aŭ per Zoom), kvankam ĉeestaj prelegoj estos preferataj.
La proponoj estu pri interesaj, allogaj temoj kaj taŭgaj por klera publiko. Ĉiu propono enhavu mallongan resumon de la prelego kaj koncizan biografieton de la preleganto, sume duonpaĝon. Aparte estas bonvenaj proponoj de personoj, kiuj ne jam aŭ malofte prelegis en IKU. La proponoj estos profesie prijuĝitaj de la IKU-komisiono. Tiuj, kiuj ne estos elektitaj por la IKU, povos tamen esti konsiderataj por la SK. Ĉiu ĉeesta preleganto devas esti kongresano kaj mem zorgi pri sia aliĝo (https://uk.esperanto.net/2025/).
Akceptita IKU-prelego estos rekompencita per honorario de 240 eŭroj. Por IKU-AIS-kurso la honorario estos 300 eŭroj kaj por Scienca Kafejo – 120 eŭroj. Duono de la honorario dependas de ĝustatempa livero de la teksto por la IKU-libro kaj duono – de la fizika prezentado de la prelego. Pliaj detaloj kaj resumoj de antaŭaj prelegoj troviĝas en la retejo de IKU. Bonvolu noti la novan IKU-regularon (aparte ĉapitron 5).
Daŭre aĉeteblas ĉe la Libroservo de UEA la papera IKU-libro 2024 (https://katalogo.uea.org/katalogo.php?inf=9196) – 16 prelegotekstoj, 197 p., kvar-lingvaj resumoj kaj multaj ilustraĵoj. Haveblas ankaŭ pluraj IKU-libroj de antaŭaj jaroj.
Fonto: Gazetara Komuniko de UEA, 2024, №1192.
Abonu La Ondon de Esperanto por 2024 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2022 kaj 2023. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news
The post UEA invitas prelegi en la 78a IKU en Brno appeared first on La Ondo de Esperanto.
Grazia DELEDDA
En tiu tempo la kamparo, la antikva Romiana kamparo, atingis ĝis nia korto. Pinoj kaj grandaj platanoj viciĝis sur la taluso rompita de la fosadoj de la nova kvartalo, kaj ŝafinoj montriĝis tra la altaj herboj kaj kanoj, kiuj pro la vento ĝemis, kvazaŭ natura orgeno. La domo, daŭre odoranta vernison kaj kalkon, nude staris meze de kava herbejo plena de ŝtonoj kaj rompitaĵoj, la voĉoj resonis en la ĉambroj same kiel en neloĝata ejo. Dum la tuta tago restis ia stuporo, ia tagiĝa freŝeco, kaj la urba rumoro aŭdeblis, kvazaŭ tiu de malproksima maro. Kaj kiam ni iris en tiun urbon, la veturigistoj ne volis rekonduki nin hejmen, precipe nokte, kvazaŭ temis pri veturi ĝis fora neatingebla loko. Kaj fakte tie oni povis aŭdi la kanton de noktuoj kaj otusetoj. Tiel ni alkutimiĝis resti hejme: super nia ekzilo revideblis la forgesitaj steloj, la luno, la kurado de la nuboj. Tie ni retiriĝis rigardante la koloron de la grundo, de la herboj, de la ŝtonoj.
Iun tagon, fosante nian plue forlasitan korton ni eltrovis, inter aliaj restaĵoj, kiuj certe apartenis al antikva nekropolo, homan kranion. Sendifekta kaj perfekta, ĝi ŝajnis polurita de artisto, kun ĉiuj dentoj, kaj brilanta kvazaŭ el eburo. En la tero, kiu estis en ĝi, svarmis la vivo de la naturo: el la okulkavoj radie deiris kelkaj arĝentaj radikaj fadenoj. Mi reenterigis ĝin, kaj poste observis tion, kio eble povos sur ĝi kreski, sed la sezonoj pasis kaj nur kelkaj herbaj fadenoj aperis sur la loko, kie la kranio kaŝiĝis.
En aŭtuno, nu, reveninte de la vera kamparo, bona surprizo atendis nin. Malgranda Lebanona cedro staris kvazaŭ verda kandelabro sur la loko zorgata de mi (antaŭ ol foriri mi estis plantinta specon de kruco sur la tereno, kiu ŝajnis al mi sankta). Ĉu la kruco transformiĝis pro miraklo al cedro, aŭ pro eĉ pli granda miraklo, ĉu la cedro kreskis el la radikoj de la kranio? Sed post kiam miaj familianoj iom mokis min pro tiuj elegiaj supozoj, mi eksciis, ke sinjorino, amikino de ni, posedanto de bone provizita ĝardeno, kompatinta la mizeron de nia, transportigis kaj plantigis sian malgrandan cedron, sen respekti la krucon, nek la kranion.
En la komenco, eĉ, dum iom da tempo, mi rigardis per malafabla okulo tiun truditaĵon: mi preferis la familion de lekantoj, kiu ekkreskis sub ĝi la postan printempon, sur la herbo jam iomete pli densa kaj persista.
Por la arbo, tute seninteresa estis nia atento. "Sufiĉas, diris la ĝardenisto de la doninta sinjorino, kiu venis viziti la junan kreskaĵon, sufiĉas, ke neniu rompu la ĉefpinton. Por la cetero, ĝi mem elturniĝas. Ĝi estas planto, kiu vivas milojn da jaroj. Eĉ, precize ĉe sia centjariĝo ĝi unuafoje floras. Mi ne konas tiun floron: mi neniam vidis ĝin, sed ĝi devas esti bela kaj granda kiel blua flago. Iuj diras, ke sur la montetoj de Jerusalemo daŭre vivas cedro sub kiu marŝis Jesuo kaj liaj disĉiploj en la someraj lunplenaj noktoj. Ni esperu, ke ankaŭ en ĉi tiu kampo la nepoj de viaj nepoj vidos ĝin bonfarta".
Bonfarta, tamen, unue vidis ĝin niaj infanoj, kiuj ja ludis ĉirkaŭ ĝi kaj kreskis kun ĝi. La tempo ja rapide pasas! Jen, la arbo ŝajnas ne havi grandan volon kreski: ĝi malfruiĝas, kvazaŭ ĝi atendas, ke la infanoj atingu ĝin almenaŭ ĝis la alteco de la trunko, kaj ili havis ludon kun ĝi alkroĉiĝante al ĝiaj branĉoj por balanciĝi. Sed ĝi sekrete laboras: kiam oni iomete skrapas la teron, ĉe ĝia piedo, oni vidas la radikojn jam pli dikaj ol ĝiaj branĉoj. Kaj ili iras profunden, tiuj radikoj, okupante la tutan ĉirkaŭan terenon. Kaj ĝi amuziĝas labori ankaŭ kiam ĝi ne estas ĉiutage observata. Ĉar ĉiujare reveninte de feriado, la infanoj konstatas, ke ilia amiko kreskis duoble ol ili, ke ĝi iĝis ilia pli granda frato, ke nun ili devas salti pli alten por atingi ĝiajn branĉojn, kaj jen ili ne plu povas, kaj se ili volas ĝin brakumi aŭ intimiĝi kun ĝi, ili devas grimpi sur ĝian trunkon kaj rivali pri forteco kun ĝi. Sed tio ne ĉesigas amikecon, male, la amikeco iĝas pli intima, preskaŭ pli maskla. Sidantaj sur ĝia plej gastigema branĉo, la infanoj, -tio ili ĉiam restas por la patrino, - subtenas la kanton de la fringoj, dum belaj tagmezoj de la malfrua printempo, per versoj de Horacio kaj Katulo. Kaj levante la okulojn al la sendifekta pinto de la arbo, ili vidas la floron "mirindan kiel bluan flagon" de sia estonteco.
Alvenas la tago, kiam ili ne plu faras konfidencojn al la arbo: necesas respekti la faldon de la pantalono kaj ne esti vidata de la sinjorinoj, kiuj pasas sur la vojo. Ve, la vojo ŝanĝiĝis, nun ĝi estas urba strato, kaj la asfalta odoro mortigis la kamparan parfumon. Domoj kaj palacoj staras ĉirkaŭ la loĝejeto, iam soleca. Sed la cedro, kaj ĝiaj aliaj kunuloj, kiuj nun vivas en la ĝardeno, zorgas, ke nia modesta ĉiutaga vivo restu kaŝita de la scivolaj najbaroj. Aparte la cedro, ekpuŝiĝinte, impetis alten por nia defendo kaj protekto, ĝi havas en si mem la potencon, la freŝecon, la harmonion de tuta arbaro, ĝia verdo plenigas la fenestrojn de la domo, ĝia firsto balanciĝas super la tuta ĉirkaŭaĵo sur horizonto, kiu havas la iluzion esti granda spaco, kaj ĝi ludas kun la nuboj, ardas kun la sunsubiro kaj ridas kun la luno. Ĝi jam estas per si mem flago ĉiam diafane blua, kiu spitas la tempon, svingas, somere kaj vintre, la promeson de miljara vivo.
Nia cedro nun havas dudek kvin jarojn. Laŭ la kalkuloj de la maljuna ĝardenisto, kiu plantis ĝin, se la unua floro de homa estaĵo aperas post inter dek kvin kaj dudek jaroj, la arbo, kiu donos sian unuan floron kiam kompletiĝos ĝia jarcento estas nun, rilate al la homo, ankoraŭ infano.
Kaj malgraŭ ĝia trunko rekta kaj potenca kiel kolono, kaj la fortikeco de ĝiaj branĉoj, kiuj ŝajnas atingi la ĉielon same kiel la ŝtuparo de Jakobo, de infano ĝi havas tamen la freŝecon, la belecon sendifektan kaj puran, la ĝojon konstantan. Ĉiam vibranta de la vivo de siaj birdoj, ĝi havas korusan voĉon kun ili. La susurado de ĝiaj branĉoj estas murmuro, kiu aŭdiĝas eĉ, kiam ne blovas la vento, anoncanta ĝian ĉeeston, kvazaŭ spirado de vivanta estaĵo. La pluvo de ĝiaj sekaj pingloj, en la taŭga sezono, ne similas al la falo de la aliaj folioj: ĝi tute ne estas trista kaj tapiŝas la ĉirkaŭan teron per purpura veluro. Kaj ĝia lukto kun la vento, dum la tagoj de tramontano, havas la lertecon kaj la ĝojon de la knaboj ludantaj per la neĝo aŭ de la junaj sportistoj, kiuj ebriiĝas de movado sur la alpaj kulminoj.
Kaj kiam muĝas libeĉo1, ankaŭ la arbo ekludas tragedian simfonion, rakontas la arbarajn legendojn, la teruron de fulmotondroj, la senbridan koleron de la demonaj spiritoj kontraŭ la senfirmecaj fortoj homaj kaj naturaj, sed en la fundo de ĝia graŭlado ĉiam troviĝas, same kiel en la voĉo de la potenculoj, la promeso, la certeco de fina venko. La elementoj kvietiĝos, la lumo revenos, la printempo revenos.
La printempo, jen, ankaŭ ĉi tiun jaron revenis, la arbo atingis sian dudek-kvinan jaron: la ŝelo de ĝia trunko brilas sub la suno, kvazaŭ cizelita bronza kiraso. Ĝiaj branĉoj vibras, same kiel tiuj de la sanktaj arboj, kiam la antikvaj pastroj surhokigis la muzikilojn, kiuj akompanis iliajn ritojn.
La familioj de lekantoj, ĉiam pli multaj, kreskas sur la herbejeto. Kaj iu, kliniĝinte por rigardi ilin, kiel se temus pri la fratineto, estas mirigita kaj feliĉigita pli de ilia nana beleco ol de la giganta majesto de la arbo super si, kvazaŭ templo. La infanoj vidas pli bone ol la plenkreskuloj la mirindaĵojn de la grundo, pli proksimajn: ŝtoneto, avena tigo, ruĝa kokcinelo estas por ili mirakloj, kaj ili vere estas tio, ĉu ne? Etulino Piti, la plej juna de la familio - dek ok monatoj da aĝo – absorbiĝas studi tiujn misterojn: la ruĝa kokcinelo, senmova sur folio, estas tiu, kiu plej logas ŝin. Ŝi ne aŭdacas tuŝi ĝin, dum ŝi mistraktas la afablajn lekantojn. Ŝi eksaltas, kun tremeto kaj krio, kiam subite la insekto malfermiĝas same kiel floro kaj ekflugas, alten, sur la arbon. Nur tiam, Piti ŝajnas rimarki la ekziston de la giganto. Ŝi rigardas, dum momenteto, la blindumigon de ĝiaj branĉoj trairataj de la suno, malfide apogas maneton sur la trunkon, paŭtas, kaj per amuza protesto, kiu eble estas la unua de ŝia vivo, deklaras al si mem kaj al la ĉirkaŭaĵo:"Ĉio Piti, ho!"
Jes, ĉio apartenas al Piti. Kiu povas depreni tion de ŝi? Ankaŭ la granda arbo estas ŝia, pli ol la aliaj humilaj kaj efemeraj aferoj ĉirkaŭ ĝi. Ĝi estas ŝia frato, same kiel ĝi estis de la infanoj, kiuj antaŭis ŝin, same kiel ĝi estos de tiuj, kiuj sekvos ŝin, ĝis kiam ĝia unua floro, la floro alta kaj flirtanta sur la ĉielo kvazaŭ flago el la bluo de la ĉielo mem, benos la generaciojn, kiuj kredis kun fido kaj ĝojo al ĝia legendo.
1Varma kaj malseka vento, kiu forte blovas el sud-okcidento en aŭtuno kaj vintro sur la okcidenta Mediteraneo, kaj estas tie konata per ĝia itallingva nomo: libeccio.
Ni gratulas Unuiĝintajn Naciojn okaze de la Tago de Unuiĝintaj Nacioj 2024, kaj ni salutas la spiriton de optimismo enkorpigitan en ĝian Ĉarton.
Malgraŭ cinikismo de potenculoj kaj duboj de multaj ordinaraj homoj kiuj hodiaŭ suferas, la espero de mondo sen militoj, kie ĉies homaj rajtoj estas respektataj, kaj kie ĉiuj homoj havas voĉon en spirito de justeco kaj demokratio, ankoraŭ resonas tra la mondo 79 jarojn post la ekvalidiĝo de la Ĉarto de UN la 24an de oktobro 1945.
Kiel diris la Ĝenerala Sekretario de UN António Guterres, dum la lastatempa 79a Ĝenerala Asembleo de UN: “Homoj de la mondo fidas al ni – kaj venontaj generacioj retrorigardos al ni. Ili konstatu, ke ni troviĝas ĉe la flanko de la Ĉarto de Unuiĝintaj Nacioj… flanke de niaj komunaj valoroj kaj principoj… kaj ĉe la ĝusta flanko de la historio”.
Entute 193 ŝtatoj membras en tiu Ĝenerala Asembleo – niaj landoj, niaj registaroj. UN restas inkluziva kaj reprezenta korpuso por plani kolektivan agadon. Tamen ni bezonas la sindevigojn de tiuj membraj ŝtatoj – al la propraj popoloj kaj al la mondo.
Ni, la popoloj, rezolute postulas, ke niaj landoj realigu la celojn de tiu esperplena Ĉarto. Ke ili konservu la internacian pacon kaj sekurecon, praktiku toleremon, evoluigu amikajn rilatojn, unuiĝu por solvi internaciajn problemojn, kaj harmoniiĝu. Ĉiam restos potencialaj kaŭzoj de konflikto, sed ili solviĝu per kunlaboro en la spirito de la Ĉarto de UN.
Kunlaboro postulas reciprokan interkompreniĝon kaj reciprokan konfidon. Konfido estas antaŭkondiĉo de paco, kaj konstruata per aŭskultado kaj akceptado, per rekono kaj respekto. En tiu kampo la lingvo estas la fundamenta bazo de komunikado, kaj multlingvismo kaj egaleca komunikado trans la lingvoj estas fundamenta valoro por establi pacon kaj konfidon.
Universala Esperanto-Asocio antaŭenigas la spiriton de la Ĉarto tra la tuta mondo pere de la Internacia Lingvo Esperanto. Per multlingvaj voĉoj, kaj speciale per la Internacia Lingvo Esperanto, ni reasertas la principojn kaj celojn de Unuiĝintaj Nacioj, kaj rekonfirmas nian promeson kunlabori por pli bona mondo por ĉiuj.
[Mesaĝo sendita al UN. Kun afabla peto republikigi ĝin en viaj lokaj kaj landaj gazetoj kaj aperigi ĝin en viaj aliaj komunikiloj. La mesaĝo ekzistas en Esperanto, la angla kaj franca, same kiel la afiŝo: EO, EN kaj FR, en la retejo de Esperanto por UN: https://esperantoporun.org/eo/. Dankon!]
Fonto: Gazetara Komuniko de UEA, 2024, №1191.
Abonu La Ondon de Esperanto por 2024 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2022 kaj 2023. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news
The post Mesaĝo de UEA okaze de la Tago de Unuiĝintaj Nacioj, la 24a de oktobro 2024 appeared first on La Ondo de Esperanto.
Ni ĝojas prezenti al vi volontulon de TEJO, Gabrjelo!
• Rakontu iom pri vi! El kiu lando vi estas, kiom vi aĝas…?
Saluton! Mi nomiĝas Gabriele Esposito Guido (Gabrjelo en Esperanto) kaj mi estas itala 24-jaraĝulo el Avellino, en Kampanio.
• Kion vi faras en via eksteresperantuja vivo, rilate al studoj, laboro? Kiuj estas viaj ŝatokupoj?
Mi nuntempe estas magistriĝanta pri Filozofio, mi estas studento ĉe la Universitato de Bolonjo. Mi estas klimata kaj media aktivulo kaj en mia urbo mi kunfondis asocion por defendi la klimatajn rajtojn de lokaj civitanoj. Mi ŝatas arton, librojn kaj lingvojn en mia libera tempo mi klopodas vojaĝi kiel eble plej multe. Miaj aliaj ŝatokupoj estas iri al kinejo kaj ludi tenison.
• Kial vi decidis iĝi TEJO-volontulo?
La fino de miaj studoj koincidis kun periodo kiam mi havas pli da libera tempo, kaj ne ĉiam oni havas la ŝancon libere translokiĝi al nova lando kaj esplori ĝin dum tuta jaro. Kvankam mi studas en Italio, mi plejparte loĝis eksterlande dum la lastaj jaroj. Mi ĝuas vivi en internacia etoso kaj enprofundiĝi en vivkulturojn malsamajn al tiuj, kiujn mi jam spertis, ĉar tio helpas min kreski kaj eliri el mia komforto-zono. Finfine, mi esperantiĝis antaŭ du jaroj, kaj Esperanto fariĝis grava parto de mia vivo. Pro tio, mi taksis la volontuladon ĉe TEJO perfekta sperto por plenigi mian aktualan agendon.
• Pri kio vi okupiĝos pleje en la Centra Oficejo? Kion vi volas fari por TEJO?
Krom la ĉiutagaj taskoj de oficejo, mi ĉefe okupiĝos pri redaktado de artikoloj, strukturi projektojn por TEJO, krei enhavojn por la retejoj de TEJO, organizi Esperantajn festivalojn, kaj ĉion alian neatenditan, kion la vivo de esperantisto alportas.
• Ĉu tiu ĉi estas via unua sperto en Esperantujo? Aŭ ĉu vi jam havis spertojn en la Esperanto-movado? Se jes, rakontu iomete pri viaj ĝisnunaj aktivaĵoj!
Kvankam mi ne estas esperantisto de longa tempo, mi ekagis por Esperanto tuj post mia eniro en la movadon. Jam dum du jaroj, mi anas ene de la Itala Esperantista Junularo (IEJ), nuntempe kiel vicprezidanto. Dum la lastaj jaroj, mi partoprenis multajn aranĝojn kaj tiel konatiĝis kun multaj aliaj esperantistoj, kio pliigis mian motiviĝon esti aktiva. Festivaloj, universitataj konferencoj, eŭropaj projektoj, studsesioj, kaj vojaĝoj kun amikoj esperantistaj plenigis multajn semajnojn de mia lasta kalendaro, kaj per tio mi vizitis diversajn landojn, ekkonis kulturojn kaj renkontis mirindajn homojn.
• Kiaj estas viaj ĝisnunaj impresoj pri la TEJO-laboro, la Centra Oficejo ĝenerale, viaj kolegoj, la vivo en Roterdamo…?
Mi ekloĝis en Roterdamo antaŭ kelkaj semajnoj sed mia vivo ĉi tie jam havas strukturon, kaj mi ŝatas ĝin. Miaj hejmo kaj laboro estas apartaj dimensioj, tamen mi bezonas nur dek minutojn piede por iri de la VolDom (kie mi loĝas) al la Centra Oficejo (kie mi laboras). La ritmo estas ĝusta, kaj la urbo estas tre bela, tre alirebla kaj bone servata. Mi loĝas kun aliaj du esperantistoj, Korsako kaj Giovanni, kaj la etoso estas vere agrabla. Mi ankoraŭ ne estas sperta pri la urbo, sed mi fidas, ke unu jaro sufiĉos por kompreni la spiriton de ĉi tiu lando kaj la nederlandanoj, kaj eble eĉ lerni la lingvon dum mia restado.
• Ĉu vi havas vivdevizon?
“Bezonas imagi Sizifon feliĉa”
Gabrjelo estas volontulo ĝis Septembro 2025 danke al la subteno de la programo Eŭropa Solidara Korpuso por la periodo 2024-2025.
The post Ekkonu la novan TEJO-volontulon Gabrjelo appeared first on Tutmonda Esperantista Junulara Organizo.
Suzana (Zuzanna Natalia Kornicka) naskiĝis en Poznano (Pollando), kie ŝi nun laboras kiel busŝoforino. Jam dum liceaj jaroj ŝi forte interesiĝis pri muziko kaj kantis en paroĥa koruso, kiu turneis, interalie, en Italio kaj Germanio. Nun ŝi studas internan sekurecon kaj estas patrino de 14-jara filino.
Ekde 1996 ŝi ĉiujare kantas kun gitaro dum la festivalo ARKONES en Poznano kaj en aliaj esperantistaj kongresoj kaj renkontiĝoj; interalie, ŝi koncertis en BET-55 (Paneveĵo, 2019) kaj BET-56 (Klajpedo, 2022). En ŝia repertuaro estas verkoj de popmuziko, bluso, folkmuziko, religiaj aŭ revoluciaj kantoj, tradukitaj ĉefe de sia patro Zbigniew Kornicki kaj de Zbigniew Galor, laŭ kies instigo kaj financa helpo en 2015 aperis ŝia debuta kompaktdisko Malsato de Espero.
Mirek Bartkowiak profesie estas busŝoforo, sed pasie – muzikisto. Li enamiĝis al muziko kiel adoleskanto, kaj tiu amo restis kun li ĝis nun, kaj ĝi krucigis liajn vojojn kun Suzana, kiu formas kun li ne nur muzikan sed ankaŭ intiman tandemon.
En BET-59, kiu okazos la 5-13an de julio 2025 en Kaŭno (Litovio), Suzana kaj Mirek prezentos sian koncerton kun la titolo “SuMi – 30 jaroj pasis”.
Pliaj informoj pri BET-59 (kaj pri pli fruaj BEToj) estas legeblaj en nia novaĵretejo.
Ĉi tiu artikolo aperis en la novaĵretejo La Ondo de Esperanto.
Ĉe represo aŭ citado bonvolu indiki la fonton:
La Ondo de Esperanto https://sezonoj.ru/2024/10/bet-152/
Abonu La Ondon de Esperanto por 2024 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2022 kaj 2023. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news
The post BET-59: Suzana kaj Mirek koncertos en Kaŭno appeared first on La Ondo de Esperanto.
Ni gratulas Unuiĝintajn Naciojn okaze de la Tago de Unuiĝintaj Nacioj 2024, kaj ni salutas la spiriton de optimismo enkorpigitan en ĝian Ĉarton.
Malgraŭ cinikismo de potenculoj kaj duboj de multaj ordinaraj homoj kiuj hodiaŭ suferas, la espero de mondo sen militoj, kie ĉies homaj rajtoj estas respektataj, kaj kie ĉiuj homoj havas voĉon en spirito de justeco kaj demokratio, ankoraŭ resonas tra la mondo 79 jarojn post la ekvalidiĝo de la Ĉarto de UN la 24-an de oktobro 1945.
Kiel diris la Ĝenerala Sekretario de UN António Guterres, dum la lastatempa 79-a Ĝenerala Asembleo de UN: "Homoj de la mondo fidas al ni – kaj venontaj generacioj retrorigardos al ni. Ili konstatu, ke ni troviĝas ĉe la flanko de la Ĉarto de Unuiĝintaj Nacioj... flanke de niaj komunaj valoroj kaj principoj... kaj ĉe la ĝusta flanko de la historio."
Entute 193 ŝtatoj membras en tiu Ĝenerala Asembleo - niaj landoj, niaj registaroj. UN restas inkluziva kaj reprezenta korpuso por plani kolektivan agadon. Tamen ni bezonas la sindevigojn de tiuj membraj ŝtatoj – al la propraj popoloj kaj al la mondo.
Ni, la popoloj, rezolute postulas, ke niaj landoj realigu la celojn de tiu esperplena Ĉarto. Ke ili konservu la internacian pacon kaj sekurecon, praktiku toleremon, evoluigu amikajn rilatojn, unuiĝu por solvi internaciajn problemojn, kaj harmoniiĝu. Ĉiam restos potencialaj kaŭzoj de konflikto, sed ili solviĝu per kunlaboro en la spirito de la Ĉarto de UN.
Kunlaboro postulas reciprokan interkompreniĝon kaj reciprokan konfidon. Konfido estas antaŭkondiĉo de paco, kaj konstruata per aŭskultado kaj akceptado, per rekono kaj respekto. En tiu kampo la lingvo estas la fundamenta bazo de komunikado, kaj multilingvismo kaj egaleca komunikado trans la lingvoj estas fundamenta valoro por establi pacon kaj konfidon.
Universala Esperanto-Asocio antaŭenigas la spiriton de la Ĉarto tra la tuta mondo pere de la Internacia Lingvo Esperanto. Per multlingvaj voĉoj, kaj speciale per la Internacia Lingvo Esperanto, ni reasertas la principojn kaj celojn de Unuiĝintaj Nacioj, kaj rekonfirmas nian promeson kunlabori por pli bona mondo por ĉiuj.
Abonantoj jam povas elŝuti la novembran numeron de la revuo "Esperanto". La papera versio baldaŭ estos dissendita: https://uea.org/revuoj
La enhavlisto de la novembra numero:
219 | FAJRO 2024: nova evento filipina
221 | Landa agado: Pri Konga Stelo
221 | Esperanto en universitatoj: Reta kurso en universitato en Kolkato
222 | Eventoj: JES 2024-2025
223 | Kultura dialogo inter popoloj, kiel vektoro de paco
224 | Esperanto en universitatoj: Unika eksperimento finiĝas per bonaj rezultoj en AMU
225 | Belartaj Konkursoj: Alvoko al partopreno
226 | Landa agado | Kulturo: Pri la 5-a Liaoninga Recitado de Esperantaj Poemoj
228 | Gravaj paŝoj en Unesko
230 | Esperanto en universitatoj: Esperanto kaj edukado al la paco en la Metodo Montessori
232 | Intervjuo: Carlo Minnaja
233 | Eventoj | Esperanto-kulturo: Solena inaŭguro de la Esperanto-spaco en Sant Pau d’Ordal
234 | Interlingvistiko en la Internacia Kongreso de Lingvistoj
235 | Recenzo: Ideala postkursa legaĵo
235 | Letero de leganto: Esperanto en Afriko
236 | Fake, Science kaj Profesie tra la mondo: Sciencaj programoj en la Hispana Kongreso kaj en la Virtuala Kongreso
237 | UEA: UEA invitas proponojn prelegi en IKU 2025
238 | Eventoj: Argentina Kongreso de Esperanto
238 | Oficiala Informilo
239 | Forpasoj
La unulingvaj Esperanto-ekzamenoj de Universala Esperanto-Asocio (UEA) laŭ la Komuna Eŭropa Referenckadro, la KER-ekzamenoj, estas unu el la plej gravaj servoj de UEA, realigataj de ĝia KER-Ekzamena Centro (KER-EC) ekde 2008, kunlabore kun Edukado.net. En 2024 la KER-ekzamenoj laŭ la nivelo C2 (la plej altranga en la KER-sistemo) okazos rete la 23-an kaj la 24-an de novembro 2024. Ankoraŭ estas kelkaj liberaj lokoj, al kiuj la respondeca ekzamena komisiono akceptas aliĝojn ĝis la 28-a de oktobro (inkl.). Post tiu dato komenciĝos la preparkunvenoj kaj testado de la teknikaĵoj por la reta ekzameniĝo.
Al tiuj, kiuj hezitas pri sia lingvonivelo aŭ ŝatus antaŭscii el kio efektive konsistas la ekzameno je la C2-nivelo, eblas mendi senpagajn retajn provtestojn pri la aŭskulta aŭ/kaj skriba partoj kaj aparte pri la funkciado de la ekzamena retejo. La testojn la teamo de Edukado.net korektas – kaj el tio donas konsilojn al la kandidatoj. Al la senpagaj retaj provtestoj eblas registriĝi ĉi tie.
Al la realaj ekzamenoj de la 23-a (skriba) kaj 24-a (parola) de novembro oni aliĝu ĉe: https://edukado.net/ekzamenoj/ker/sesioj
Tie oni ankaŭ trovas aliajn gravajn informojn. Eblas aliĝi al unu tipo (skriba aŭ parola) aŭ al ambaŭ (kompleksa). La partoprenkotizoj varias de 29 EUR al 122 EUR, depende de la tipo de la ekzameno, la lando de la kandidato kaj ĉu oni deziras ricevi elektronikan aŭ libroforman presitan atestilon, okaze de sukceso.
La KER-ekzamenaj laboroj en UEA okazas ekde 2008, sub gvido de D-ino Katalin Kováts, direktorino de la UEA-KER-EC kaj redaktoro de Edukado.net. La KER-ekzamenoj sekvas la kriteriojn de la Asocio de Lingvo-Testantoj en Eŭropo (ALTE), en kiu UEA membras reprezentata de Zsófia Kóródy, membro de la UEA-KER-EC. La ekzamensistemo por la nivelo C2 estis validigita de la Akademio de Esperanto kaj okazas kunlabore kun ĝi. Se vi ne volas/povas partopreni la ekzamenojn, sed pretas donaci por ĝi por ebligi partoprenon de aliaj, donacoj bonvenas al la konto Eduko de UEA: https://uea.org/alighoj/donacoj/eduko.
Raporto kaj diskuto pri la atingaĵoj de la KER-ekzamenoj, inkluzive de planoj por la jaro 2025, estos prezentataj dum la 5-a Virtuala Kongreso de Esperanto (VK). La VK-aliĝilon trovu ĉe https://vk.esperanto.net.
La akuzoj kontraŭ s-ro Pavel Durov, fondinto de la mesaĝoaplikaĵo Telegram, sendas terurigan signalon pri esprimlibero.
La 21-an de Oktobro 2013, oni urĝe alvokis la usonan ambasadoron en Francujo, s-ron Charles Rivkin, al la franca eksterlanda ministrejo en Parizo. Tiun saman tagon, Le Monde eldonis eltiraĵojn de revelacioj fare de la kulporivelanto s-ro Edward Snowden montrantajn, ke dum 30 tagoj la usona National Security Agency (NSA, Nacia Sekureca Agentejo) interkaptis « 70,3 milionojn da registraĵoj de telefonaj datumoj de francaj civitanoj », do rivelante gvatadon de « masiva skalo » (1).
La tiama franca ĉefministro s-ro Jean-Marc Ayrault postulis klarajn respondojn kaj insistis, ke Usono laboru kun Francujo por « krei kondiĉojn de travidebleco tiajn, ke oni povu ĉesigi tiujn ĉi praktikojn ». S-ro John Kerry, la tiama usona ŝtatsekretario (eksterlanda ministro), hazarde estis en Parizo kiam ekaperis la raporto en Le Monde. Antaŭ ol rendevui kun li, la eksterlanda ministro s-ro Laurent Fabius kolere diris, ke gvatado estas « tute neakceptebla » kaj « ni devas certigi, tre rapide, ke tio ne plu okazos ». La 1-an de Novembro, s-ro Kerry konfesis ke la usona spionado « estis tro vaste etendiĝinta » (2).
Ĉio ĉi okazis proksimume jardekon antaŭ ol Francujo arestis la fondinton de Telegram, s-ro Pavel Durov, la 24-an de Aŭgusto. En tiu tempo, eŭropaj gvidantoj konstante afektis indignegon kontraŭ la gvatoreĝimo de Vaŝingtono, kies amplekso fariĝis enorma dum ĝin direktis la iama usona vicprezidanto s-ro Richard (« Dick ») Cheney. Post la atencoj de la 11-a de Septembro 2001, pluraj en la usona registaro decidis, ke ĝi ne plu povis toleri la koston por protekti la rajton je privateco, kaj tiuj el ni kiuj, en Usono, domaĝis tiun idealon – kutime liberaluloj – estis ravitaj kiam ajn Eŭropo provis hontigi nin por ke ni reprudentiĝu.
Kiam la germana kanceliero s-ino Angela Merkel eltrovis, ke la registaro de Barack Obama estis rekte celinta ŝian telefonon en 2013, ŝi deklaris, ke « spioni amikojn estas ne akceptebla » (3). Du jarojn poste, en 2015, kiam WikiLeaks eldonis raporton nomatan « Espionnage Élysée » (Elizea Spionado), montrantan ke la usona registaro spionis tri malsamajn francajn prezidantojn, ni denove aklamis la francan indignegon (4).
Pluraj el ni en Usono opiniis bona tion, ke Barack Obama devis fari duan telefonan pardonpeton al François Hollande (la unua estis en 2013, post la artikolo en Le Monde). Tiu momento estis aparte ruiniga ĉar WikiLeaks montris ekrankopiojn de usonaj interkaptaĵoj : oni povis vidi tute klare la enskribon FR PRES CELL (FR[ench] PRES[ident] CELL [phone] : poŝtelefono de la franca prezidanto). Jen internacia embaraso.
S-ro Julian Assange, tiam ankoraŭ ne malliberigita, skribis ke Usono « kondukis ekonomian spionadon kontraŭ Francujo dum pli ol jardeko », onidire uzante gvatilojn por doni al usonaj bankoj, aŭtofabrikantoj kaj energifirmaoj avantaĝon ĉe kontraktonegocoj. Laŭ dosieroj de WikiLeaks, Usono spionis kontraŭ BNP Paribas, AXA, Crédit Agricole, Peugeot, Renault, Total kaj Orange, kaj eĉ francaj farmistaj asocioj. Des pli malbone, ni kunhavigis la rezultojn al la britaj konkurenculoj de la francoj.
Unu jardekon poste, la iame indigna lando Francujo troviĝas ĉe la pinto de la monda gvatolanco, servante kiel atakpudelo de Usono. Antaŭ kelkaj semajnoj, la pariza prokurorejo eldonis liston de akuzoj kontraŭ Durov (5). Ili prezentas eksterordinare malkaŝan defendon de la registara rajto konduki precize tian elektronikan gvatadon, pri kiu Francujo kriegis rilate la aferojn NSA/Snowden. Jen kelkaj el la akuzoj : « provizado de kriptaĵosciencaj servoj celante certigi konfidencon sen laŭnorma deklaro » ; « provizado de ĉifrilo ne certiganta nur aŭtentigon aŭ integrecokontrolon sen antaŭa deklaro » ; kaj « rifuzo komuniki, laŭ peto de kompetentaj aŭtoritatoj, informojn aŭ dokumentojn necesajn por elfari kaj funkciigi interkaptojn permesitajn de la leĝo ».
Povas esti, ke oni ne scias tion ekster Usono, sed furioza batalo pri cifereca cenzurado konsumis la usonan politikon dum la lastaj kvin jaroj. Grandegaj burokratioj, konstruataj de la usonaj arme- kaj spion-servoj por kontraŭstari la mesaĝojn de grupoj kiel Al-Kaida aŭ Organizaĵo Islama Ŝtato, turniĝis enen por alfronti novan « minacon ». Kiel diris unu eksarmeana fonto konata al mi, la usona gvatado moviĝis de « kontraŭterorismo al kontraŭpopulismo ».
La esprimlibero en Usono ne estas korporacia rajto, kaj ĝi apartenas ne nur al riĉaj kaj potencaj individuoj kiel s-roj Elon Musk aŭ Pavel Durov. Fakte, usonanoj havas multe malpli da protektoj en tiuj privataj platformoj posedataj de miliarduloj, kie mankas la esprimlibero laŭ la unua amendo al la usona konstitucio. Sed jen la problemo. Prefere ol disrompi kvazaŭ-monopolajn firmaojn kiel X (ekse Twitter) aŭ krei ciferecan publikan diskutejon, la usonaj aŭtoritatoj volas teni nur en privata posedo tiujn parolo-platformojn. Ili volas uzi tiujn privatajn provizantojn por konstrui embrazurojn en la juro de civilaj rajtoj.
En Usono, se du homoj interŝanĝas notojn en publika parko, agentejoj kiel FBI (Federal Bureau of Investigation, Federacia Buroo de Enketado) ne havas aŭtoritaton por rigardi la notojn aŭ forigi la mesaĝojn. Se la samaj homoj sendas la notojn interrete, tamen, la ŝtato kredas ke ĝi havas rajton premi la interretan provizanton. Agentejoj asertas, ke ili povas telefoni kompaniojn kaj insisti, ke oni aŭ elkriptigu aŭ forprenu mesaĝojn laŭpete, se oni juĝas ke ili malobservas privatajn « servokondiĉojn ». Se X aŭ Telegram aŭ YouTube aŭ Facebook estus publikaj utilaĵoj, tiukaze estus kontraŭleĝe en Usono ke la ŝtato petu ilin forigi la plej multajn formojn de parolado. Sed eblas apliki tian premadon al mastro de privata parolejo.
Ne temas pri fantazio. Baldaŭ post la aresto de s-ro Durov, s-ro Mark Zuckerberg, la ĉefoficisto de Meta, klare eknervozis kaj skribis al la usona kongreso, konfesante : « En 2021 altrangaj funkciuloj de la registaro de Biden, inkluzive de la Blanka Domo, ree premis dum monatoj niajn teamojn por ke ili cenzuru. » S-ro Zuckerberg aludis al afiŝoj rilataj al kovimo, inkluzive de « humuro kaj satiro » (6). Li ankaŭ diris, ke FBI estis avertinta lin, ke novaĵo pri la filo de s-ro Joe Biden, Hunter, estis rusa fi-misinformo. En kazo de cenzuro senprecedenca en Usono, kaj Facebook kaj Twitter degradis tiun novaĵon, kvankam ĝi finfine montriĝis vera.
Mi iam raportis pri ellaso de internaj korespondaĵoj ĉe Twitter, konataj kiel la « Twitter Files » (la Twitter-Dosieroj), kiuj montris ke usonaj funkciuloj sendis nenombreblajn « petojn » al tiu firmao por forigi enhavon. Tiuj agoj okazis plejparte antaŭ ol Musk aĉetis la platformon. Retpoŝtaĵoj kaj tekstmesaĝoj montras, ke FBI kaj la Ŝtatdepartamento (ministrejo pri eksterlandaj aferoj) deziregis regi la fluadon de informoj pri ĉio, de la « flavveŝtuloj » al la Briteliro al Donald Trump. Tio eble ne sonas ŝoke por la franca publiko, sed ĝi estis tia por multaj usonanoj, kiuj antaŭ unu generacio teruris lerni ke FBI sendis eĉ unu leteron al muzikeldonejo plendantan pri la legenda repgrupo NWA (7). En la Twitter Files, anstataŭ unu letero, temis pri miloj.
La netransireblajn malfacilojn pri esprimlibero en Francujo, Brazilo, Unuiĝinta Reĝlando kaj aliloke oni afiŝis kiel klopodojn por haltigi la disvastigadon de malamo kaj misinformado fare de abomenaj senrespondecaj miliarduloj. Sed notu, ke neniu el tiuj klopodoj proponas pluan demokratiigadon de la interreto. La ideo estas tio, ke esprimado restu afero private posedata, kaj regata de miliarduloj, sed ke tiuj posedantoj agu kiel partneroj al la ŝtataj gvatado kaj cenzurado. Per la aresto de s-ro Durov, Francujo donis al usonaj funkciuloj helpon por devigi privatajn firmaojn servi kiel tiaj kontraŭvolaj super-deputitoj.
La aresto de la fondinto de Telegram pro tio, ke li « certigis konfidencon » kaj malhelpis « interkaptojn », tre surprizis tiujn usonajn liberalulojn, kiuj antaŭnelonge aklamis Francujon pro ties kontraŭstaro al niaj gvatoprogramoj. En 2014, ĉirkaŭ la sama tempo kiam oni rivelis la kulpon de Usono pri spionado kontraŭ landoj kiel Francujo kaj Germanujo, s-ro Durov estis devigita forlasi Rusujon pro rifuzo informi pri siaj klientoj al la rusa registaro, estante estro de la platformo VKontakte (simila al Facebook). Francujo, iama kontraŭstarinto de NSA, nun havas tiun honoron, ke ĝi fariĝas la unua okcidenta lando paŝi laŭ la piedspuroj de s-ro Vladimir Putin rilate regadon de esprimado.
Usono kaj Eŭropo klare havas tre malsamajn konceptojn de esprimrajtoj. Dum la usona unua amendo supozas, ke civitanoj estas nature dotitaj per rajtoj je parolado, kunvenado, gazetoj kaj religio, kaj limigas enmiksiĝon de la ŝtato en tiuj « nefordoneblaj » liberoj, la tradicia franca perspektivo ne ekskludas la registaron en la sama maniero. La ŝtato estas bonvenigita ludi rolon en la serĉo por ekvilibro inter individua libereco kaj la rajtoj de la komunumo kontraŭ danĝero. Ambaŭ konceptoj havas prudenton.
La nova tria koncepto, nuntempe provata, estas la plej malbona el ĉiuj eblaj mondoj. Ĉirkaŭ la terglobo, esprimado okazos en korporaciigita tereno kie civitanoj havas malmultajn esence proprajn rajtojn. Malantaŭ tiuj privataj kompanioj, la samaj spionoj, kiuj antaŭ dek jaroj sekrete observis francajn bankojn aŭ germanan kancelieron, nun celos ordinarajn homojn ĉie, alirante preskaŭ senlimajn kapablojn de privataj partneroj rilate gvatadon kaj enhavo-manipuladon. Ne temas pri admono de la korporacioj apartenantaj al la miliarduloj. Temas pri ilia ensorbado en efik-burokratiojn eĉ pli grandajn kaj eĉ pli malfacile travideblajn de la publiko. Ĉu tio estas transformiĝo, kiun Francujo vere volas helpi ?
(1) Jacques Follorou kaj Glenn Greenwald, « France in the NSA's crosshair : phone networks under surveillance », Le Monde, Parizo, 21-a de Oktobro 2013.
(2) « Espionnage : John Kerry reconnaît que les États-Unis sont allés “trop loin” », France 24, Issy-les-Moulineaux, 1-a de Novembro 2013.
(3) David E Sanger kaj Mark Mazzetti, « Allegation of US Spying on Merkel puts Obama at crossroads », The New York Times, 24-a de Oktobro 2013.
(4) « Espionnage Élysée », WikiLeaks, 29-a de Junio 2015.
(5) « Communiqué de presse », Parquet de Madame la Procureure de la République, 26-a de Aŭgusto 2024.
(6) House Judiciary GOP, « Mark Zuckerberg just admitted three things », X, 26-a de Aŭgusto 2024.
(7) Jack Whatley, « The threatening letter the FBI sent to NWA », Hip Hop Heroes, 27-a de Oktobro 2021.
La unulingvaj Esperanto-ekzamenoj de UEA laŭ la Komuna Eŭropa Referenckadro, la KER-ekzamenoj, estas unu el la plej gravaj servoj de UEA, realigataj de ĝia KER-Ekzamena Centro (KER-EC) ekde 2008, kunlabore kun Edukado.net. En 2024 la KER-ekzamenoj laŭ la nivelo C2 (la plej altranga en la KER-sistemo) okazos rete la 23an kaj la 24an de novembro 2024. Ankoraŭ estas kelkaj liberaj lokoj, al kiuj la respondeca ekzamena komisiono akceptas aliĝojn ĝis la 28a de oktobro (inkl.). Post tiu dato komenciĝos la preparkunvenoj kaj testado de la teknikaĵoj por la reta ekzameniĝo.
Al tiuj, kiuj hezitas pri sia lingvonivelo aŭ ŝatus antaŭscii el kio efektive konsistas la ekzameno je la C2-nivelo, eblas mendi senpagajn retajn provtestojn pri la aŭskulta aŭ/kaj skriba partoj kaj aparte pri la funkciado de la ekzamena retejo. La testojn la teamo de Edukado.net korektas – kaj el tio donas konsilojn al la kandidatoj. Al la senpagaj retaj provtestoj eblas registriĝi ĉi tie.
Al la realaj ekzamenoj de la 23a (skriba) kaj 24a (parola) de novembro oni aliĝu ĉe: https://edukado.net/ekzamenoj/ker/sesioj.
Tie oni ankaŭ trovas aliajn gravajn informojn. Eblas aliĝi al unu tipo (skriba aŭ parola) aŭ al ambaŭ (kompleksa). La partoprenkotizoj varias de 29 EUR al 122 EUR, depende de la tipo de la ekzameno, la lando de la kandidato kaj ĉu oni deziras ricevi elektronikan aŭ libroforman presitan atestilon, okaze de sukceso.
La KER-ekzamenaj laboroj en UEA okazas ekde 2008, sub gvido de d-ino Katalin Kováts, direktorino de la UEA-KER-EC kaj redaktoro de Edukado.net. La KER-ekzamenoj sekvas la kriteriojn de la Asocio de Lingvo-Testantoj en Eŭropo (ALTE), en kiu UEA membras reprezentata de Zsófia Kóródy, membro de la UEA-KER-EC. La ekzamensistemo por la nivelo C2 estis validigita de la Akademio de Esperanto kaj okazas kunlabore kun ĝi. Se vi ne volas/povas partopreni la ekzamenojn, sed pretas donaci por ĝi por ebligi partoprenon de aliaj, donacoj bonvenas al la konto Eduko de UEA: https://uea.org/alighoj/donacoj/eduko.
Raporto kaj diskuto pri la atingaĵoj de la KER-ekzamenoj, inkluzive de planoj por la jaro 2025, estos prezentataj dum la 5a Virtuala Kongreso de Esperanto (VK). La VK-aliĝilon trovu ĉe https://vk.esperanto.net.
Fonto: Gazetara Komuniko de UEA, 2024, №1190.
Abonu La Ondon de Esperanto por 2024 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2022 kaj 2023. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news
The post La lasta semajno por aliĝi al la C2-nivelaj KER-ekzamenoj appeared first on La Ondo de Esperanto.
Tutmonda Esperantista Junulara Organizo (TEJO) kunlabore kun Konsilio de Eŭropo (KdE) organizas internacian studsesion “Kunaj por aktiva junulara partopreno: Forigante barojn por inkluziveco kaj kontraŭbatalo de diskriminacio” en la Eŭropa Junulara Centro (EYC) de KdE en Budapeŝto. Danke al la serĉataj trejnistoj, dum la studsesio oni donos la eblon al 25 junuloj loĝantaj en unu el la 46 membroŝtatoj de Konsilio de Eŭropo diskuti kaj lerni pri temoj rilate al aliro de junuloj al aktivpartoprenigo, kaj kontraŭbatalado de diskriminacio per inkluziveco kaj homaj rajtoj. Pere de la studsesio, kreota de la trejnista teamo, la partoprenantoj havos la eblon:
Fizika partopreno de la trejnistoj rilate al la studsesio temas pri du apartaj restadoj en la Eŭropa Junulara Centro (EJC) de Budapeŝto. La unua temas pri preparsesio dutaga kun datoj interkonsentotaj inter la teamo kreota; la dua koncernas ekde dimanĉo la 2-a ĝis sabato la 8-a de Februaro. La labortagoj de la seminario estas de la 3-a ĝis la 7-a de Februaro 2025.
La 4 serĉataj faciligantoj devas plenumi la jenajn kondiĉojn:
Vi povas kandidatiĝi* esprimante vian motivon faciligi la seminarion kaj sendante vian vivresumon (aŭ en la angla aŭ en Esperanto) plenigante la jenan formularon antaŭ vendredo la 1-a de Novembro 2024. Vi ankaŭ povas retpoŝti al david.ruiz.sanchez@tejo.org por ricevi pli da informoj.
* Konforme al la politiko de la Komisiono pri Aktivula Trejnado (AT) de TEJO, ni speciale instigas kandidatiĝojn de personoj, kiuj realigis ian Trejnadon por Novaj Trejnistoj aŭ/kaj oficiale estas en la teamo de TEJO-Trejnistoj aŭ/kaj havas sperton pri ne-formalaj metodologioj pri edukado.
Aldone, kaj al KdE kaj al TEJO gravas diversecon kaj provizi egalajn ŝancojn. Ni aparte instigas la kandidatiĝon de ĉiuj eblaj kandidatoj plenumantaj la kondiĉojn, sendepende de genro aŭ handikapeco. En tiu lasta kazo, bv. priskribi kiel via handikapo povas estigi specialajn bezonojn, kaj ni strebos trovi solvon por vi.
The post Ni serĉas faciligantojn por studsesio en Hungario pri inkluziveco kaj kontraŭbatalado de diskriminacio appeared first on Tutmonda Esperantista Junulara Organizo.
Antaŭ 70 jaroj en Montevideo en Urugvajo estis aprobita grava rezolucio de Unesko pri Esperanto. Sojle al la datreveno, la 10-a de decembro, TEJO publikigis Manifeston de Ŝventojo, kiu alvokas la Esperanto-movadon refortigi siajn ligojn kun Unesko. Libera Folio petis pliajn informojn de TEJO pri la afero.
La Manifesto de Ŝventojo estis aprobita de la komitato de TEJO dum la IJK en Litovio en aŭgusto, kaj publikigita en la retejo de TEJO la 17-an de oktobro. Pri la manifesto ĉe TEJO ĉefe okupiĝis Patricio Agustín Iglesias, kiu membris en la antaŭa estraro de la asocio, do Libera Folio petis lin rakonti pri la fono de la afero.
La rezolucio de Montevideo, akceptita la 10-an de decembro 1954 de la ĝenerala konferenco de Unesko en Montevideo, estas konsiderata unu el la grandaj venkoj de la Esperanto-movado. Ĝi estis la rezulto de multjara lobia laboro de UEA, kaj precipe de Ivo Lapenna.
En 1950 granda petskribo favore al Esperanto, kun 900 000 subskriboj de individuoj kaj 500 subtenoj de organizaĵoj, estis transdonita al UN, kiu transsendis ĝin al sia kultura organizaĵo Unesko. Post intensa kampanjo de UEA, en 1954 Unesko aprobis la favoran rezolucion, kiu interalie komisiis la ĝeneralan direktoron de Unesko sekvi la evoluon en la uzado de Esperanto kaj tiucele kunlabori kun UEA.
La rezolucio estis aprobita en la Parlamenta palaco de Urugvajo. Urugvaja Esperanto-Societo planas konferencon omaĝe al la rezolucio en la sama ejo en la 70-a datreveno, la 10-a de decembro 2024. Pri la organizado kunlaboras aliaj amerikaj esperantistaj organizaĵoj, UEA, ILEI, Eurokka kaj TEJO.
Flanke de TEJO la ĉefa respondeculo pri la aranĝo estas Patricio Agustín Iglesias.
– La konferenco de Montevideo estu kerna ŝtupo je la plifortigo de la rilatoj de Esperantujo kun Unesko kaj aliaj internaciaj organizaĵoj. Aparte motivigas nin la fakto, ke tiel ni reliefigas la forgesitan rolon de Ameriko je la historio de Esperanto. Dum veras, ke la laboro de Ivo Lapenna estis tre grava, ne estas tiom konataj la streboj de la urugvajaj esperantistoj, kiuj kunlabore kun UEA starigis profesian ekspozicion pri Esperanto kaj de la meksika delegitaro, kiu estis tre impresita de ĝi kaj baraktis por ke la Rezolucio estu aprobita, li rakontas.
La celo de la Manifesto de Ŝventojo laŭ li estas reliefigi la gravecon de la rezolucio de 1954, kaj uzi la ŝancon por fortigi la rilaton de TEJO kun Unesko.
– Nuntempe TEJO ne posedas memstaran ligon al Unesko, do ajna formala reprezentado devas esti enkadrigita per la jam ekzistantaj konsultaj rilatoj de UEA. Do longdaŭra celo estas, ke ankaŭ TEJO atingu konsultajn rilatojn. Tio ja estas defia kaj signifos plurajn jarojn da demarŝoj, sed tiel oni malfermos la pordojn por ke junaj esperantistoj de la tuta mondo ĝuu pli da ebloj je la kampo de eksteraj rilatoj, kies plejpartego da oportunoj estas nuntempe rezervitaj al tiuj kiuj loĝas en Eŭropo.
Libera Folio: La enhavo ne ŝajnas rekte rilati al la agado de TEJO, ĉu ne estus pli nature ke tia manifesto venu de UEA?
– Ĝi estis verkita unue de diversaj funkciuloj de TEJO, ILEI kaj UEA, kiuj estas aktivaj en la laborgrupo de la Montevidea konferenco, kaj poste transdonita al la Komitato de TEJO, kiu donis al ĝi aldonajn plifajnigojn. Ĝi neniel estas ekskluziva propraĵo de TEJO, sed ja estas malferma al subskribado de aliaj asocioj. Dirindas, ke oni planas dum la 10-a de decembro solene legi ĝin en la Parlamenta Palaco de Urugvajo.
Lucía Montserrat Fernández Barrera, estrarano de TEJO pri eksteraj rilatoj, rakontas ke TEJO konsideras la Montevidean konferencon esenca paŝo por plifortigi niajn rilatojn ne nur kun Unesko, sed ankaŭ kun aliaj organizoj, kaj esperantaj kaj neesperantaj.
– Ni kredas, ke partopreni en tiaj internaciaj agadoj estas fundamenta por plilarĝigi la videblecon de Esperanto kaj konstrui pontojn kun diversaj institucioj, organizoj kaj movadoj tutmonde. TEJO ne nur volas subteni la ekzistantajn rilatojn per UEA, sed ankaŭ celas atingi proprajn konsultajn rilatojn kun Unesko.
– Kvankam ni konscias, ke ĉi tiu celo postulos longdaŭran laboron kaj strategiajn paŝojn, ni estas pretaj dediĉi niajn klopodojn al tio. Tia atingo ne nur plivastigus la eblojn por junaj esperantistoj en eksteraj rilatoj, sed ankaŭ helpus fortigi la tutmondan movadon. Ni estas konvinkitaj, ke ĉi tiu aliro kongruas kun la strategiaj celoj de TEJO por iĝi tutmonda movado kaj por konstrui longdaŭrajn rilatojn kun organizoj, kiuj dividas niajn valorojn pri interkultura dialogo, edukado, kaj homaj rajtoj.
La 12an de oktobro 2024 la Bazo de Esperanta Instruesploro kaj Internacia Interŝanĝo estis oficiale inaŭgurita en Honder-kolegio pri Arto kaj Scienco de la Interna Mongolio de Ĉinio. La ceremonio estis okazigita de la kolegio kaj Esperanto-Asocio de la Interna Mongolio kun subteno de la Ĉina Esperanto-Ligo (ĈEL).
En la kunsido partoprenis pli ol 50 homoj, inkluzive de Liu Dawei, vicprezidanto de la Ĉina Internacia Komunika Grupo (ĈIKG) kaj prezidanto de ĈEL, vicprezidantoj de ĈEL Chen Wenge kaj Wang Hanping, Zhou Yushu, prezidanto de la kolegio, kaj Han Weilin, esploristo de la Federacio de Sociaj Sciencoj de la Interna Mongolio de Ĉinio. Wang Hanping prezidis la ceremonion.
En la ceremonio, Chen Wenge laŭtlegis la leteron pri la starigo de tiu ĉi bazo. Liu Dawei, Zhou Yushu, Chen Wenge kaj Bater, prezidanto de Esperanto-Asocio de la Interna Mongolio, kune inaŭguris la bazon.
Zhou Yushu esprimis subtenon kaj atendojn de la kolegio al la bazo. La kolegio plue helpos ĝian konstruadon kaj disvolvadon, kaj donos garantion por la esplorado de Esperanto-instruado kaj internacia interŝanĝo.
Bater, prezidanto de Esperanto-Asocio de la Interna Mongolio, diris, ke la asocio, per ĉi tiu bazo, plifortigos interŝanĝojn kaj kunlaborojn kun enlandaj kaj eksterlandaj Esperanto-organizoj.
Sheng Min
Fonto: http://esperanto.china.org.cn/2024-10/14/content_117483719.htm
Abonu La Ondon de Esperanto por 2024 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2022 kaj 2023. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news
The post Bazo de Esperanta Instruesploro kaj Internacia Interŝanĝo appeared first on La Ondo de Esperanto.
La Virtualaj Kongresoj (VK) fariĝis la plej gravaj retaj eventoj de Esperanto de la nuntempo. Al la pasintjara VK alvenis centoj da proponoj, inter tiuj por la kerna programo (inter la 12-a kaj 18-a horoj UTC) kaj tiuj por la Virtuala Movada Foiro (ekster tiuj horoj). UEA nun anoncas longigon de la limdato por prezenti viajn valorajn proponojn ĝis (inkl.) la 27-a de oktobro 2024 (venonta dimanĉo).
Por proponi programeron al la 5-a VK - ĉu kerna programo, ĉu Virtuala Movada Foiro (ViMF) - oni devas uzi la formularojn troveblajn ĉe https://vk.esperanto.net/2024/programo – tie oni trovos ĉiujn detalojn por formale prezenti proponon pri programera kontribuo al la evento.
La kerna programo de la VK okazas en la 4 oficialaj tagoj (de la 28-a de novembro ĝis la 1-a de decembro 2024). Ĝi kutime havas formalajn prelegojn, sciencan kaj kulturan programon, inter ili rikoltojn de la programo de la Universala Kongreso. Se vi ion proponis por UK, vi bonvenas re-prezenti dum VK. Se vi estas eldonisto aŭ verkisto, vi povas prezenti pri via kultura agado. Se vi estas aktivulo de organizo aŭ komisiono, vi povas prezenti pri via agado. Se vi havas bonan ideon aŭ prelegon por kundividi por diskuto dum VK, ankaŭ tio bonvenas!
La Virtuala Movada Foiro estas aparta spaco por prezenti la agadon de organizoj aŭ iniciatoj. Ĝi okazas antaŭ aŭ post la kerna programo (antaŭ 12:00 UTC aŭ post 18:00 UTC). La "virtuala budo" estas reta kunsidĉambro en kiu homoj povas enveni por babili kun respondeculoj kaj vidi prezenton de la agado. Kutime en la ViMF la virtuala ĉambro funkcias dum 1 horo. Do homoj venas kaj respondeculoj prezentas pri sia agado, kvazaŭ oni akceptiĝas en reala budo. Por tio aktivuloj kutime preparas bildprezentaĵojn laŭ kiuj ili montras al gastoj atingojn kaj planojn. Sed eblas ankaŭ prezento de registritaj filmoj.
Aparte bonvenas programeroj, kiuj konversacias kun la kongresa temo: “Lingvo, homo kaj medio por pli bona mondo”.
Oni notu, ke proponantoj kaj partoprenontoj nepre devas esti aliĝintoj al la 5-a VK. Do se iu ankoraŭ ne aliĝis, eblas tion fari per https://VK.esperanto.net/2024/aliĝilo – se oni estas individua membro de UEA, eblas aliĝi senpage al la VK ĝis la 13-a de novembro. Poste aplikiĝos simbola kotizo. Se oni ankoraŭ ne estas membro en 2024, eblas pro speciala oferto membriĝi duoble por 2024+2025 pagante nur por 2025 (do por 2024 temas pri senpaga baza aliĝo), kun tuja senpaga aliĝo al la VK. Tiu oferto validas nur tra la VK-aliĝilo. Dubojn komuniku al info@vk.esperanto.net.
Donacoj tre gravas por VK. Tiuj, kiuj donacos ekde 50 EUR, aperas laŭdezire en la listo de aliĝintoj kiel Subtenantoj. Eblas donaci dum aliĝo al la VK aŭ konstante ĉe la VK-fonduso: https://uea.org/alighoj/donacoj/vk – donacoj helpas partoprenigi nepagipovajn homojn kaj plibonigi la teknikajn rimedojn. Antaŭdankon al ĉiuj pro la pluraspekta subteno al la VK!
La britaj laboristoj aliris la potencon per forĵeto de la socialista agendo de la epoko de s-ro Jeremy Corbyn, dum la konservativuloj skuiĝis dekstren por ĉasi balotojn perditajn al la Reform-istoj. Ĉu aperos ĉe la maldekstro nova skisma movado ?
Unuavide, la brita ĝenerala balotado de la 4-a de Julio ŝajne donis al la potenculoj de tiu lando ĉion deziratan de ili. La malstabiligaj fortoj malvenkis. La politika centro rekonfirmis sian superecon. Prezidinte seriojn de koruptoskandaloj kaj ekonomiaj konvulsioj, la longe reginta Konservativa Partio rikoltis la plej malbonan balotorezulton de sia historio, gajninte nur 121 el 650 parlamentaj seĝoj.
Oni antaŭvidis ke Reform UK (Reformo Unuiĝinta Reĝlando), la ekstremdekstra bando gvidata de s-ro Nigel Farage, gajnos dek tri seĝojn, sed finfine ĝi akiris nur kvin. La Skota Nacia Partio, plonĝante ĝis naŭ seĝoj kaj perdante duonmilionon da balotoj, ne sukcesis antaŭenigi sian kaŭzon disrompi la union. Intertempe, la Laborista Partio, kies nova gvidanto estas la Kavaliro Keir Starmer, gajnis 411 seĝojn per programo difinita de fiska disciplino, kredo je la libera merkato, kaj fideleco al NATO. Ĝia parlamenta plimulto estas neatakebla, kaj la disvenkiĝo de la maldekstraj fortoj ene de ĝiaj rangoj estas kompleta.
Tamen, pli detala rigardo al la balotaj datumoj komplikas tiun bildon. Je 59 procentoj el la popolo, la voĉdona partopreno estis la dua plej malalta ekde la 19-a jarcento. La laborista porcio de la balotoj estis nur 34 procentoj, kaj ties balotnombro estis 9,7 milionoj – nombro malpli ol tio, kion la laboristoj ricevis sub la socialista direkcio de s-ro Jeremy Corbyn en 2017 (12,9 milionoj) kaj 2019 (10,3 milionoj). Ĝia politika strategio, nome reprezenti sin kiel novan konservativan partion de Britujo kaj fortiri subtenantojn de la malnova, malsukcesis laŭ siaj propraj kondiĉoj : nur bagatela nombro de konservativuloj transvenis. Multe pli restis hejme en la balototago, aŭ transdonis sian subtenon al Reform, kiu ricevis 4 milionojn da voĉoj. Pro la distordemaj efikoj de first-past-the-post (la poelektodistrikta unuhoma majoritata balotosistemo), tio ebligis al Starmer triumfi pro manko de alternativoj.
Ŝajne ankaŭ ŝanceliĝis la ambaŭflankaj provoj entombigi la heredulojn de « Corbyn-ismo ». Elĵetite de la Laborista Partio kaj malpermesite rekandidatiĝi por ĝi, s-ro Corbyn ankoraŭ estas gvidstelo de la brita maldekstrularo, kaj li ludas gvidantan rolon en la palestina solidareca movado kaj ankaŭ en kampanjoj kontraŭ severŝparado kaj malŝtatigado. Kandidatiĝinte kiel sendependulo en sia nordlondona elektodistrikto, li superis per giganta plimulto la kandidaton apogatan de s-ro Starmer ; kaj kvar aliaj sendependuloj elektiĝis per platformoj maldekstraj al tiu de la Laborista Partio metantaj en la malfono kontraŭadon al la genocido en Gazao. La Verda Partio, postulante klimatan investadon kaj reŝtatigadon de publikaj servoj, same sendis kvar parlamentanojn al Westminster por la unua fojo ; gajnante iom malpli ol 2 milionoj da voĉoj, ĝi ja kavetigis la nacian balotoporcion de la laboristoj.
Ĉi tiuj rezultoj, kiuj estas senprecedencaj en sistemo konceptita por certigi la superpotencon de la du ĉefaj partioj, signalas eventualan restrukturiĝon. Purigite je eĉ la plej milda socialdemokrata sento, la Laborista Partio nun esperas establi sin kiel la ĉefan reprezentanton de la brita kapitalo, deŝirante tiun titolon de la konservativuloj. Ĝi planas minimumigi publikajn elspezojn dum ĝi maksimumigos komercajn profitojn en la sektoroj de sano kaj loĝigado. Ĝi nuligis siajn ĉefajn klimatajn politikojn kaj ekskluzivis tion, ke ĝi altigos impostojn pri riĉaĵoj aŭ pri kompanioj. La publikan ordon oni konservos per subpremado de pacaj protestoj kaj plifortigo de la fifame rasista brita polico. Eksterlande, la « speciala rilato » kun Usono restos sanktega kaj oni plifortigos ligojn kun Eŭropa Unio.
Dum la Laborista Partio plifirmigas sian reputacion kiel stabila regoforto, la Konservativa Partio – serĉante novan gvidanton post la demisio de s-ro Rishi Sunak – aspektas preta malsupreniri en abismon de kulturmilita konspirismo. La agendon de la partio dum la venontaj jaroj verŝajne superregos la civilizaciaj minacoj de « la politiko woke », « seksa ideologio », kaj enmigrado. Por ke ili ne postlasiĝu malproksime de tiuj aferoj, la gvidantaj konservativuloj nun pripensas aliancon kun Reform : ilia kombinita balotoporcio en la ĉi-jara balotado estis 38 procentoj, kio estis kvar poentoj pliaj ol tiuj de la laboristoj, kaj ĝi eble formas fortan bazon sur kiun oni povos konstrui por la venonta balotado en 2029.
Ĉu ili akordiĝos per oficiala interkonsento, ĉu ne, ĉiel estas klare ke la poreca limo inter konservativismo kaj « Farage-ismo » erodiĝas. Kune, ili formos malmolan kontraŭmigrulan blokon kiu trenos la nacian diskutadon pli dekstren. Eĉ se ĝi malpli emos ol ili rezigni pri la provizo de malmultekostaj eksterlandaj laborantoj (io ekonomie esenca por Britujo), la registaro de s-ro Starmer jam dancas laŭ ilia melodio. Ĝi estas establinta novan Komandejon pri Landlima Sekureco kaj promesinta pliigi sturmojn kaj deportadojn de migruloj, ligante altan kvanton de enmigrado kun ponardokrimoj kaj malsocia kondutado (1).
La efikoj estas klare videblaj. Fine de Julio, rasismaj tumultoj eksplodis en la norda ĉemara urbo Southport – instigitaj de interreta fiinformado kiu akuzis migrulon pri mortiga ponardatako – kaj ili rapide disvastiĝis tra la lando. Hotelo, uzata por loĝigi azilpetantojn en la urbo Rotherham en Sud-Jorkŝiro, fariĝis celo de brulatenco. Oni atakis moskeojn kaj ŝirmejojn de rifuĝintoj (2). Starmer repondis per akcelado de sia aŭtoritatisma trajto, disvastigante la uzadon de vizaĝorekona teknologio kaj lanĉante novan Nacian Programon pri Perforta Malordo.
Tamen, sufiĉe baldaŭe, centoj da kontraŭrasismaj manifestaciantoj aperis por rekapti la stratojn. La lastatempa sukceso de la verduloj kaj sendependuloj montras, ke la maldekstro kapablas retroirigi tiun reakcian tendencon – eĉ se tio ĝis nun efektiviĝis nur en limigitaj lokaj kazoj. Ĝi sukcesis gajni pli grandan nombron de parlamentaj seĝoj ol la ekstrema dekstro, kvankam kum malpli da voĉoj, kaj ĝi okulume celas al dekoj da kromaj elektodistriktoj. Dum la laboristoj refaras sin laŭ la figuro de la konservativuloj, kaj dum la konservativuloj faras same laŭ la Reform-istoj, skisma movado verŝajne aperos. Kiel ni komprenu tiun politikan pejzaĝon, en kiu ĝi estos devigata funkcii ?
Du okazoj en 2015 helpis formi la nunan situacion en Britujo. La unua estis la supreniro de s-ro Corbyn al la direkcio de la Laborista Partio, kio ruinigis la interkonsentitan politikon de la lando kaj metis maldekstran-populisman alternativon en la nacian agendon. La dua estis la decido de s-ro David Cameron okazigi referendumon pri la membreco en EU, kio kulminis per popola voĉdono por forlasi ĝin. Ambaŭ eventoj ŝajnis vastigi la sferon de tio, kio politike eblas. Corbyn-ismo neis la neprecon de sociala kadukiĝo kaj senpripensa ŝovinismo asertita de ĉiu registaro ekde s-ino Thatcher. Ĝi anstataŭe rekomendis ekonomian transformadon per « Green New Deal » (Verda Nova Interkonsento) kaj signifan aŭtonomecon disde Vaŝingtono.
La Briteliro estis ribelo pli politike senforma. Ties promeso, nome ke Britujo regajnos sian suverenecon (kion ajn tio signifus), resonis ĉe grandaj partoj de la batita kaj malfortigita popola klaso, kiu ignoris la apokalipsajn avertojn de politikuloj, kompaniestroj kaj stipendiataj polemikistoj. Aŭdinte tion, ke eliri la blokon estis naiva fantazio, ili konkludis ke tio estis preferinda al la tiama malgaja realeco.
Corbyn-ismo finfine estis daŭre atakata de la plej potencaj institucioj de Unuiĝinta Reĝlando. Por kontraŭbatali ilin, la laborista gvidanto devis alfluigi la antipation de la publiko kontraŭ la potencan klason ; poziciigi sin ĉe la ĝusta flanko de la dupolusiĝo inter amasoj kaj elitoj. En la efektivo, tiun dividon jam ekfendis la Briteliro, kaj tagon post tago ĝi fariĝis pli larĝa dum la remainers (restuloj, subtenantoj de la restado en EU) celis inversigi la rezulton de la referendumo per postulado de dua balotado. Se s-ro Corbyn estus kontraŭe asertinta sian respekton al ĝi, li povintus prezenti la balotadon favoran al forlasado kiel ŝancon rompi for de la ordoliberalaj traktatoj, malhumanaj migropolitikoj kaj nedemokratiaj strukturoj de EU – bataligante ĉi tiun transforman projekton kontraŭ la miriadoj da defendantoj de la antaŭstato : la granda kapitalo, la konservativuloj, la laborista dekstro, la heredaj amaskomunikiloj kaj la ŝtato mem. La ununura espero por Corbyn-ismo estis hegemonii la Briteliron kaj kunfandi tiujn du ribelajn projektojn en unuon.
Al la direkcio tamen mankis kuraĝo. Timante, ke la laboristaj restuloj eble amase forlasos la partion (95 procentoj de la laboristaj parlamentanoj subtenis restadon en 2016), la direkcio provis trankviligi ilin per sindevontigo okazigi duan referendumon, kiu povus renversi la voĉdonon de 2016. S-ro Corbyn, profunde malkomforta pri tiu pozicio, fariĝis nervoza kaj evitema en intervjuoj. Li ne plu aspektis kiel batalema figuro. Iom post iom forfluis lia popolisma energio, kaj s-ro Boris Johnson – kiu fariĝis ĉefministro en la somero de 2019 – avide plenigis la breĉon.
Redifinante la konservativulojn kiel « la partion de la popolo », s-ro Johnson, eksa liceano ĉe la elita Eton College, denuncis ĉiujn kiuj malhelpis ilian komunan volon : la oficialan opozicion, la bruselan koterion, la biasajn kortumojn, kaj la nekabinetajn parlamentanojn de sia propra partio. Li deklaris ke, por venki kontraŭ tia ribelemo, la lando devos baloti tiuvintre. Tie ili estis alfrontontaj simplan elekton : voĉdoni por li kaj « efektivigi la Briteliron », aŭ elekti s-ron Corbyn kaj riski ĝian nuligon. Kvankam la laboristoj ricevis eĉ pli da balotoj ol ili ricevis en 2005 aŭ 2010, ili ne povis kontraŭbatali la vastan eksubtenon por la konservativuloj, kiuj gajnis majoritaton de 80 seĝoj.
Kaptinte la spiteman etoson de tiuj, kiuj kampanjis por forlasi EU-on, s-ro Johnson provis konservi ĝin dum siaj postaj jaroj de regado. La severŝpara kulturo de la epoko de s-ro Cameron, laŭ kiu la registaro insistis pri manko de alternativoj kaj nepreco de ĝiaj agmanieroj, estis klare finita. Nun estis tempo por aktivema ŝtato kiu povos efektivigi la prioritatojn de la publiko, aŭ almenaŭ ŝajnigi tiel. Ĝia sekva tasko estis evidenta. Ĉar la Briteliro estis pelita de la geografia malegaleco de Anglujo – kies sudo plenis je riĉaĵoj de rentuloj, kaj kies nordo detruiĝis pro industria malkreskado – s-ro Johnson promesis rebonigi ĝin. Tio, li asertis, ne estis efektivigenda per redistribuado, sed per « levelling up » (ĝisniveligado) – helpi malriĉajn regionojn sen treni malsupren la riĉajn. Oni parolis pri gravaj intrastrukturaj projektoj, stimulelspezoj, komunuma regenerado.
La rezulto estis tre malmulta. La 809 milionoj da pundoj elpagitaj al lokaj konsilioj kadre de la Levelling Up Fund (Ĝisniveligada Fonduso) neniel estis la dezirata kuracilo post jaroj da severŝparado. Dum disfalis la Johnson-a plano reekvilibrigi la regionojn, la konservativaj gazetoj plendis, ke lia registaro drivis kaj forturnis sin de sia popolisma komisiiĝo. Skandaloj ĉiam turmentis la karieron de s-ro Johnson, sed tio ŝajne neniam gravis, kondiĉe ke li povu pretendi esti ĉe la avangardo de kohera politika projekto subtenata de la dekstra gazetaro. Tamen, dum ĉi ĉio dissolviĝis, ankaŭ dissolviĝis lia senpuneco. Serio de revelacioj – ke li gastigis partiojn dum la klimakso de la trudizoliĝo, ke li misuzis monojn por renovigi sian apartamenton de Downing Street, ke li preteratentis akuzojn pri seksa miskonduto asertitajn kontraŭ lia vic-ĉefinstigisto en la parlamento – kaŭzis ruiniĝon de la popolaj opinisondoj pri lia konduto.
Kiam s-ro Johnson demisiis malhonore en Septembro 2022, la konservativuloj sin trovis ĉe vojkruciĝo. Ili povis aŭ denove brakumi tiun floseman popolismon, per kiu ili gajnis la antaŭan balotadon, aŭ devojiĝi de ĝi favore al sobra administrismo por trankviligi publikon, kiu en tiu momento amase ekforlasis ilin. S-ino Liz Truss fariĝis la gvidanto de la partio promesinte efektivigi la unuan el tiuj elektoj. Tamen, anstataŭ « ĝisniveligado », ŝi deklaris ke la aspirenda celo estis « kreskado », kio ĝis tiam evidente estis malfacile efektivigebla ekde la granda recesio de 2008. Ŝi insistis ke oni atingos ĝin per grandaj impostreduktoj por la riĉuloj, nuligo de reguloj pri urboplanado, kaj pliaj limigoj de socialaj subvencioj, laŭ ŝia fifama aŭtuna « buĝeteto ». Sed la Truss-a amo por la merkatoj ne estis reciproka. Ilin teruris ŝia ekonomika analfabeteco, kaj la plonĝegantaj obligaciprezoj certigis ŝian elpelon post 45 tagoj en la posteno.
Tiam estis la vico de s-ro Rishi Sunak, kiu heredis de s-ino Truss la landon, forviŝi tiun amaran memoron kaj remeti la konservativulojn sur stabilan piedtenon. Li ne promesis mildigi neegalecojn aŭ liveri nacian renovigon. Anstataŭ ĉasi ambiciajn projektojn tiel, kiel faris liaj antaŭuloj, lia celo estis simple ripari konfidon al la ekzekutivo per fiska prudento kaj bona regado. La agresemaj politikoj de s-ro Johnson, taksataj necesaj por difini politikajn limojn kaj vigligi la fidelulojn de la partio, ankoraŭ estis parto de la ofero : novaj limigoj de strikoj, elsendado de azilpetantoj al Ruando. Sed la plej grava strategio estis prezenti s-ron Sunak kiel saĝan administranton, iun kiu povos forbari malordon.
Ĉi-maniere s-ro Sunak estis speguliĝo de s-ro Starmer. Ambaŭ gvidantoj difinis sin laŭ kontrasto al siaj antaŭuloj, kiujn ili priskribis kiel senbridajn ideologojn. Ambaŭ penis reaŭtoritatigi la politikon de establita ordo sekve al la konvulsia periodo komencinta en 2015. Ambaŭ pretendis reprezenti revenon de etikaj normoj por la altaj ŝtatfunkcioj. Inter ili la malsamo estis tio, ke s-ro Sunak ne kapablis apogi per pruvoj tian belŝajnon. Malbonfaroj daŭris dum la tuto de lia oficoperiodo. Oni eltrovis, ke kabinetministroj estis ĉikanintaj siajn dungitojn kaj evitintaj impostojn ; publikaj investomonoj transverŝiĝis al riĉaj konservativemaj regionoj ; oni lanĉis enketon pri la ĉefministro pro tio, ke li ne deklaris siajn financajn interesoj. Neniu surpriziĝis kiam aperis raportoj, ke pluraj altrangaj konservativaj dungitoj estis ekspluatintaj internajn informojn por gajni vetojn pri la dato de la balotado en 2024 (3).
S-ro Keir Starmer, kontraste, ankoraŭ ne estas trafinta misfaron. Lia sengusta burokrateco bone servis lin en lia rolo gvidi la Laboristan Partion. Ĝi ebligis lin resti for de la lumĵetiloj dum la registaro implodis, kaj poste eniri Downing Street laŭ ĝia postsulko. Sed nenio karigis lin ĉe la nacio, kiu nepre bezonas konstati urĝan reformon konsidere de la nuna ekonomia perspektivo. Malantaŭ la fraptitolaj novaĵoj pri konservativaj skandaloj, la antaŭa partio senkreditiĝis pro subkialoj akre materialaj.
Ekde 2008 la meznombra pojara kresko de la malneta enlanda produkto estas iomete pli ol 0,25%. Realaj enspezoj falis dum la sama periodo, kaj la aĉetopovo estis plue premata pro inflacio kaj kreskantaj interezoprocentoj. Malmultas historiaj precedencoj de la hodiaŭa malrapidiĝo de produktiveco (4). Publikaj servoj ne plu povas funkcii post jardekoj de merkatigado kaj subfinancado. Esencaj kuracorendevuoj estas malfacile aranĝeblaj. La malŝtatigitaj malliberejoj estas tro plenaj, kaj profitemaj akvokompanioj estas inundintaj la riverojn per krudaj kloakaĵoj. Antaŭ kelkaj jardekoj, polemikistoj obsedis pri la demando de brita malkreskado ; nun, s-ro Perry Anderson proponas ke pli taŭga vorto povas esti « dégringolade », aŭ rulfalado (5).
Restas vidi ĉu la maldekstro povos kontraŭi per ribela spirito la Starmer-an politikon de falsa stabileco. Intertraktadoj okazas pri lanĉo de nova antaŭ-partia organizaĵo, kiu povus kunvenigi la ekzistantajn socialajn movadojn kaj progresi al kandidatiĝo ĉe balotadoj, eble kadre de ia ruĝ-verda interkonsento. Ĉu ĝi povus eventuale gajni sufiĉe da levpovo por demokratigi la arĥaikan elektosistemon de Westminster ? Ĉe la nuna tempo tio restas malproksima perspektivo. Sed la fakto mem, ke ĝi estas imagebla, markas mirigan malakcepton de la Starmer-ismo, kiel politika viruso penanta malŝalti ajnan duonvolon reimagi la socion. La vakeco mem de la laborista venko ĉe la balotado montras, ke la espero ankoraŭ ne estas estingita.
(1) Yvette Cooper, « We can't pretend everything is OK : knife crime, antisocial behaviour and people smugglers are plaguing our streets », The Sun, Londono, 20-a de Julio 2024.
(2) Laŭ opinisondoj, unu kvarono el la britoj kulpigas islamanojn pro la maltrankvilo. Vidu Arthur Parashar kaj Katherine Lawton, « Far-right's “hit list” ahead of more riots : Thugs set to target immigration centres, refugee shelters and lawyers' homes in 38 areas of the country – as offices plan to close and let staff WFH amid threats », Daily Mail, Londono, 6-a de Aŭgusto 2024.
(3) Eleni Courea kaj Matthew Weaver, « Pressure on Sunak as betting scandal grows », The Guardian, Londono, 23 June 2024.
(4) Nicholas Crafts kaj Terence C Mills, « Is the UK's Productivity Slowdown Unprecedented ? », National Institute Economic Review, Londono, Februaro 2020.
(5) Perry Anderson, « Ukania Perpetua », New Left Review, eldono 125, Septembro-Oktobro 2020.
La Virtualaj Kongresoj (VK) fariĝis la plej gravaj retaj eventoj de Esperanto de la nuntempo. Al la pasintjara VK alvenis centoj da proponoj, inter tiuj por la kerna programo (inter la 12a kaj 18a horoj UTC) kaj tiuj por la Virtuala Movada Foiro (ekster tiuj horoj). UEA nun anoncas longigon de la limdato por prezenti viajn valorajn proponojn ĝis (inkl.) la 27a de oktobro 2024 (venonta dimanĉo).
Por proponi programeron al la 5a VK – ĉu kerna programo, ĉu Virtuala Movada Foiro (ViMF) – oni devas uzi la formularojn troveblajn ĉe https://vk.esperanto.net/2024/programo – tie oni trovos ĉiujn detalojn por formale prezenti proponon pri programera kontribuo al la evento.
La kerna programo de la VK okazas en la kvar oficialaj tagoj (de la 28a de novembro ĝis la 1a de decembro 2024). Ĝi kutime havas formalajn prelegojn, sciencan kaj kulturan programon, inter ili rikoltojn de la programo de la Universala Kongreso. Se vi ion proponis por UK, vi bonvenas re-prezenti dum VK. Se vi estas eldonisto aŭ verkisto, vi povas prezenti pri via kultura agado. Se vi estas aktivulo de organizo aŭ komisiono, vi povas prezenti pri via agado. Se vi havas bonan ideon aŭ prelegon por kundividi por diskuto dum VK, ankaŭ tio bonvenas!
La Virtuala Movada Foiro estas aparta spaco por prezenti la agadon de organizoj aŭ iniciatoj. Ĝi okazas antaŭ aŭ post la kerna programo (antaŭ 12:00 UTC aŭ post 18:00 UTC). La “virtuala budo” estas reta kunsidĉambro en kiu homoj povas enveni por babili kun respondeculoj kaj vidi prezenton de la agado. Kutime en la ViMF la virtuala ĉambro funkcias dum unu horo. Do homoj venas kaj respondeculoj prezentas pri sia agado, kvazaŭ oni akceptiĝas en reala budo. Por tio aktivuloj kutime preparas bildprezentaĵojn laŭ kiuj ili montras al gastoj atingojn kaj planojn. Sed eblas ankaŭ prezento de registritaj filmoj.
Aparte bonvenas programeroj, kiuj konversacias kun la kongresa temo: “Lingvo, homo kaj medio por pli bona mondo”.
Oni notu, ke proponantoj kaj partoprenontoj nepre devas esti aliĝintoj al la 5a VK. Do se iu ankoraŭ ne aliĝis, eblas tion fari per https://VK.esperanto.net/2024/aligxilo – se oni estas individua membro de UEA, eblas aliĝi senpage al la VK ĝis la 13a de novembro. Poste aplikiĝos simbola kotizo. Se oni ankoraŭ ne estas membro en 2024, eblas pro speciala oferto membriĝi duoble por 2024+2025 pagante nur por 2025 (do por 2024 temas pri senpaga baza aliĝo), kun tuja senpaga aliĝo al la VK. Tiu oferto validas nur tra la VK-aliĝilo. Dubojn komuniku al info@vk.esperanto.net.
Donacoj tre gravas por VK. Tiuj, kiuj donacos ekde 50 EUR, aperas laŭdezire en la listo de aliĝintoj kiel Subtenantoj. Eblas donaci dum aliĝo al la VK aŭ konstante ĉe la VK-fonduso: https://uea.org/alighoj/donacoj/vk – donacoj helpas partoprenigi nepagipovajn homojn kaj plibonigi la teknikajn rimedojn. Antaŭdankon al ĉiuj pro la pluraspekta subteno al la VK!
Legu ankaŭ:
La 5a Virtuala Kongreso de Esperanto https://sezonoj.ru/2024/09/gk-260/
Fonto: Gazetara Komuniko de UEA, 2024, №1189.
Abonu La Ondon de Esperanto por 2024 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2022 kaj 2023. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news
The post Nova limdato por proponi viajn kontribuojn al la 5a Virtuala Kongreso appeared first on La Ondo de Esperanto.
Dum la komitatkunveno de TEJO, okazinta la 19an de aŭgusto dum IJK 2024, estis aprobita la Manifesto de Ŝventojo, kiu celas pri fortigo de rilatoj inter TEJO kaj Unesko kaj konfirmo de Esperanto kiel internacia lingvo taŭga por semi pacon kaj justecon inter popoloj.
Ni, la reprezentantoj de la tutmonda esperantista junularo je uzo de niaj statutaj mandatoj, dum hibrida komitatkunsido en la urbo Ŝventojo, daŭrigante la spiriton de antaŭaj rezolucioj, strebante semi pacon kaj justecon tra la mondo per disvastigo de lingvo neŭtrale homa, aprobas la jenan Manifeston kaj invitas aliajn organizaĵojn kaj ĉiujn homojn de bona volo akompani ĝin.
Konklude estu kerna celo de la esperantista movado plifortigi siajn ligojn kun UNESKO, ĝiaj membroŝtatoj kaj aliaj internaciaj instancoj cele al la plibonigo kaj plijustigo de komunikado en internaciaj rilatoj.
Fonto: https://www.tejo.org/manifesto-de-s%cc%82ventojo/
Abonu La Ondon de Esperanto por 2024 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2022 kaj 2023. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news
The post Manifesto de Ŝventojo appeared first on La Ondo de Esperanto.
Kvankam la redakcio de “La Ondo de Esperanto” ekde 2017 promesas, ke la abonantoj ricevos nur 100-120 paĝojn ĉiusezone, ĉiu eldono estas multe pli ampleksa. Sed la septembra (aŭtuna, laŭ la nordhemisfera vidpunkto) “Ondo” (2024, №321) estas rekorde ampleksa: ĝi enhavas sepdekon da tekst(et)oj kaj multajn ilustraĵojn sur 163 paĝoj.
En la fokuso de la aŭtuna “Ondo” estas la Kongresa Sezono, kiu daŭras en Esperantujo ekde junio ĝis septembro. La ĉefa evento de ĉi-jara Kongresa Sezono estis la 109a Universala Kongreso de Esperanto, okazinta en Aruŝo (Tanzanio) ĉi-aŭguste – al ĝi estas dediĉita la 13-paĝa sekcio “Temo” kun la ĉefartikolo de Jukka Pietiläinen kaj aliaj prikongresaj tekstoj. La unuan Afrikan UKon montras ankaŭ pluraj fotoj de John Huang, inkluzive de la kovropaĝa foto.
Sekvas ankaŭ ampleksa, pli ol 50-paĝa sekcio “Eventoj”, en kiu oni povas legi artikolojn pri la 80a Internacia Junulara Kongreso de TEJO unuafoje okazinta en Baltio (Ŝventojo en Litovio), pri la 57a kongreso de ILEI en Brazilo, 97a kongreso de SAT en Portugalio, 58aj Baltiaj Esperanto-Tagoj en Tartu (Estonio), 45a Renkontiĝo de Esperantistaj Familioj en Geyer (Germanio), pri la landaj kongresoj en Hispanio, Italio, Kroatio, Pollando, Usono (ankaŭ pri la antaŭkongresa kursaro NASK en Norda Karolino) kaj pri multaj aliaj renkontiĝoj tra la mondo inkluzive de kvar en Poznano: la fino de la dujaraj magistraj studoj, la lasta ekzameno kun defendo de diplomlaboraĵoj en la Interlingvistikaj Studoj ĉe la universitato Adam Mickiewicz (UAM), Interlingvistika sekcio en la 21a Internacia Lingvista Kongreso okazinta same ĉe UAM kaj la 38a festivalo Arkones. Sed tio ne estas ĉio – legu la enhavtabelon kun 36 prшmovadaj artikol(et)oj.
La sekcion “Tribuno” malfermas artikolo de Vytautas Šilas pri Kaŭno, la urbo de la venont-jara BET-59. Plu estas legeblaj du artikoloj de Etsuo Miyoshi pri lia informa agado inter politikistoj de la Eŭropa Unio kaj artikolo de Renato Corsetti kun la titolo “Eŭropaj komencOntoj”. Sekvas, interalie, alvoko por solidara kampanjo “Helpi la edzon de Miora Raveloharison”, kiu sukcese finiĝis tre baldaŭ post la publikigo de ĉi tiu alvoko en nia novaĵretejo.
En la sekcio “Arkivo” estas publikigita la listo de Esperantaj jubileoj kaj memordatoj por oktobro 2024, kompilita de Aleksander Korĵenkov.
La kvinan sinsekvan jaron en ĉiu numero de “La Ondo de Esperanto” la plej ampleksa sekcio estas “Kulturo”, en septembro ĝi plenigas 72 paĝojn. En la projekto “Rusa Novelaro 2” aperis la dek-unua parto: kvin rakontoj de Vsevolod Ivanov, tradukitaj de Vladimir Jurganov, Ludmila Novikova, V. S. Neminem, kaj Aleksander Korĵenkov, kiu ankaŭ verkis la enkondukan artikolon kaj komentojn.
Al la septembra “Ondo” per siaj originalaj prozaĵoj kontribuis Laure Patas d’Illiers kaj Paulo Sérgio Viana. Inter la tri septembraj recenzoj elstaras la 20-paĝa recenza eseo de akademiano Sergio Pokrovskij pri “Faŭsto” de Goeto, tradukita de Karl Schulze antaŭ pli ol 40 jaroj kaj eldonita ĉi-jare de la Novjorka eldonejo “Mondial”. En la kultura sekcio estas publikigitaj ankaŭ artikoloj pri la lastatempaj libraj, muzikaj kaj gazetaj novaĵoj en Esperantujo.
Al la sekcio “Mozaiko” kontribuis Stanislav Belov per plukitaĵo da turismaj ŝercoj kaj István Ertl per “Spritaj splitoj kaj preskeraroj”.
Tia – rekorde ampleksa, riĉenhava kaj interesa – estas la septembra/aŭtuna eldono de “La Ondo de Esperanto”. La lasta “Ondo” por 2024 aperos ĉe la jarŝanĝo, sed jam oni povas aboni nian gazeton por 2025.
La baza abontarifo ne ŝanĝiĝas dum pluraj jaroj.
Estas tri abonkategorioj:
1. Abonanto – 15 eŭroj
2. Amiko – 30 eŭroj
3. Patrono – 100 eŭroj
Dum la abonjaro 2024 danke al la Amikaj donacoj 29 personoj ricevis senpagajn abonojn al nia gazeto. La nomoj de ĉiuj amikoj kaj patronoj aperas en la rubriko “Donacoj” de nia novaĵretejo. Pagante vian kotizon por 2025, pensu pri tiuj, kiuj mem ne povas pagi, kaj donacu Amikan kotizon.
“La Ondo de Esperanto” estas abonebla ĉe niaj landaj perantoj (preferinda maniero) kaj ĉe nia UEA-konto. Pri la pagmanieroj legu ĉi tie: https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm.
1 Kovropaĝo (foto de John Huang)
2 Bazaj informoj pri La Ondo de Esperanto
3 En ĉi tiu numero
5 Temo
6 Jukka Pietiläinen. Unika okazaĵo en Aruŝo
9 Rezolucio de la 109a Universala Kongreso de Esperanto
10 Miora Raveloharison. Afrika Kongreso de Virinoj
12 Aleksander Korĵenkov. Adiaŭ, Aruŝo! Saluton, Brno!
13 Ranja Zafinifotsy. La Infana Kongreseto unuafoje okazis en Afriko
14 Diplomoj de UEA pri Elstara kaj Elstara Arta Agadoj
15 Du laŭreatoj de la premio Deguĉi 2024
16 Miguel Gutiérrez Adúriz. Rezulto de la Belartaj Konkursoj de UEA en 2024
18 Eventoj
19 Roman Raljko. IJK-80: Malfacila vojo al kaj el Ŝventojo
23 Lars Sözüer. 1500 kilometroj sur du radoj
25 Aristóphio Andrade Alves Filho. ILEI-kongreso, unuafoje en Brazilo, duafoje en Sudameriko
27 Nova estraro de ILEI
27 Novembraj C2-ekzamenoj
28 Ulrich Matthias. Pola Kongreso en Kalisz ‒ sukcesega kaj kortuŝa
30 Ilona Koutny. UAM: Bonaj rezultoj de la unika eksperimento
31 Ilona Koutny. Fino de la Interlingvistikaj Studoj en Poznano
33 Ilona Koutny. Interlingvistika sekcio en Internacia Lingvista Kongreso
34 Russ Williams. La 38a Arkones: Laŭdire la lasta
37 Bill Maxey. NASK-2024: 25 lernohoroj kaj multo alia
39 Steven Cybulski. Postkongresozaj notoj el Usono
41 Dennis Keefe. Ni venis, ni vidis, ni Valenciis
43 Ulrich Matthias. Itala Kongreso: Impona kiel ĉiam
44 Vinko Markovo. Oportuna jubileo por SAT-Kongreso
45 Surinsula kongreso de kroataj esperantistoj
47 Nedeljka Ložajić. Interkulture kaj inkluzive en la ĉefurbo de Serbio
49 Gražina Opuskienė. La 58a BET en la Kultura Ĉefurbo de Eŭropo
51 Povilas Jegorovas. Kunflugo kun eŭrop-parlamentano kaj aliaj famuloj
53 Povilas Jegorovas. Ekspozicio omaĝe al Petras Čeliauskas
54 Felix Zesch. La 45a REF: Gajaj en Geyer
55 Heinz-Wilhelm Sprick. Rata Rendevuo kun muzeo, ĝardeno kaj piroteknikaĵoj
57 Bert Schumann. La verda somero en Greziljono
58 Esperanto-kurso por hispanlingvanoj
59 Irina Gonĉarova. KLERo: Survoje al la junulara Movado en Ruslando
61 Irina Gonĉarova. La dua Kalejdoskopo de lingvoj en Odincovo
62 Lupo. La Verdaj Skoltoj tendumadis en Ĉeĥio
63 IJK 2025 okazos en Indonezio
64 Bonvenon al BET-59
66 BET-59: Konatiĝu kun Arno Lagrange
67 Aleksander Korĵenkov. Aliĝu al UK-110 en Brno
67 Lu Wunsch-Rolshoven. Novjara Renkontiĝo denove en Wiesbaden
68 JES: Unuafoje en Belgio
68 3a NaturAmikara KulturSemajno en Esperanto
69 La 5a Virtuala Kongreso de Esperanto
70 Halina Gorecka, Aleksander Korĵenkov. Ni funebras kaj kondolencas
71 Tribuno
72 Vytautas Šilas. Kaptu la okazon por trovi la urbon Kaŭno
77 Etsuo Miyoshi. Politikistoj de EU kaj Esperanto
78 Etsuo Miyoshi. Konfirmo pri samrajteco de Esperanto ĉe Eŭropa Unio
79 Renato Corsetti. Eŭropaj komencOntoj
80 Renato Corsetti, Ulrich Matthias, Keyhan Sayadpour. Solidara kampanjo: Helpi la edzon de Miora
81Halina Gorecka, Aleksander Korĵenkov. Redakcie
81 Aleksander Korĵenkov. Telegramo: Pli ol 400 abonantoj de “Esperanto-novaĵoj”
82 Mesaĝo de UEA okaze de la Internacia Tago de Paco, la 21a de septembro 2024
83 Arkivo
84 Aleksander Korĵenkov. Jubileoj kaj memordatoj en oktobro 2024
86 Kulturo
87 Aleksander Korĵenkov. Vsevolod Ivanov: nesufiĉe konata verkisto
89 Vsevolod Ivanov. La kornaĵo. La bebo. La kampo. La vivo de Smokotinin. Andreo Kuzjmiĉ (Trad. Vladimir Jurganov, Aleksander Korĵenkov, Ludmila Novikova, V. S. Neminem)
122 Paulo Sérgio Viana. Abstino
126 Laure Patas d’Illiers. Veroniko
129 Sergio Pokrovskij. Pri Faŭsto en Esperanto (Recenzo: Johann Wolfgang von Goethe. Faŭsto)
149 Carlo Minnaja. Plia paŝo al ĝisdatigo, kvante kaj kvalite (Recenzo: Sten Johansson. Plia dozo da prozo)
151 Paŭlo Moĵajevo. Albumeto agrabla sone, sed malriĉa je enhavo (Recenzo: Tim.
Bela vivo)
152 Spomenka Štimec. La Zagreba lernolibro de Esperanto en la svahila
153 Floréal Martorell. Rapidu, vagonaro!
153 Bobelarto. La 3a Interkultura Novelo-Konkurso
154 Aleksander Korĵenkov. Unesko-Kuriero: Konstrui por estonteco
155 Literatura Foiro, 2024, №330
156 Literatura Foiro, 2024, №331
158 Mozaiko
159 Stanislav Belov. Bonan vojaĝon!
160 István Ertl. Spritaj splitoj kaj preskeraroj
161 Perantoj de La Ondo de Esperanto
162 Reklamoj, anoncoj
La red.
Ĉi tiu artikolo aperis en la novaĵretejo La Ondo de Esperanto.
Ĉe represo aŭ citado bonvolu indiki la fonton:
La Ondo de Esperanto https://sezonoj.ru/2024/10/ondo-132/
Abonu La Ondon de Esperanto por 2024 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2022 kaj 2023. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news
The post La septembra Ondo: Rekorde ampleksa kaj varia appeared first on La Ondo de Esperanto.
De jaroj, almenaŭ tri, en Eŭropo mi ĝenas la landajn asociojn de UEA kaj ĝenerale la eŭropajn aktivulojn per mia batalkrio “Aperi aŭ malaperi” = “Informadu pri Esperanto kaj instruadu ĝin, se vi ne volas, ke Esperanto iĝu io afrika kaj ĉina”. Tute aparte mi petas ilin aranĝi reklamon pri Esperanto en retaj sociaj komunikiloj kaj instrui ĝin per retaj kursoj, io, kio iĝis popolŝatata dum la pandemio. En la pasintaj jaroj la plej ĝentilaj tute ne reagis kaj la plej sinceraj diris: “ni faras kion ni povas, ni eldonas romanojn kaj ni aranĝas ekskursojn kaj superajn kursojn pri la historio de Esperanto. Ĉu ni devus fari ion alian?” Kaj kiam mi atentigis, ke la Esperanto-movado en Malto malaperis kaj en Islando malaperis kaj en Estonujo malaperis kaj en Svedujo, Norvegujo riskas malaperi, ktp. Oni ne diris sed pensis: “Jen la kutima profeto pri miseventoj. Ni krucosignu nin kontraŭ liaj misaŭguroj”.
Pasintjare nur la itala kaj la serba asocioj konscie aranĝis kursojn por komencantoj kaj eĉ elspezis iom da eŭroj por propagandi ilin, kaj ili havis bonajn rezultojn; legu pli detale en mia antaŭa artikolo en La Ondo: https://sezonoj.ru/2024/08/corsetti-6/.
Sed ĉi-jare la muziko iom ŝanĝiĝis. Italoj kaj serboj estas ĉiam en siaj tranĉeoj, sed la grekoj (movado pri kiu oni jam estis kantanta la funebrajn kantojn) aranĝis retan kurson, kiu kovras ankaŭ Kipron. La hispanoj decide subtenas la retajn kursojn de la malĉeesta hispana universitato, la tiel nomata UNED. Belga aktivulo decidis starigi retan kurson, la plej aktiva Esperanto-grupo en Germanujo, la Ratkaptista Bando en Hameln, transformiĝis al komencant-kaptista bando kaj organizis sukcesan retkurson. Ili sukcesas alparoli neesperantistojn pri Esperanto. Alparoli esperantistojn kaj inviti ilin al kunveno estas io facila, sed kapti verajn indiĝenajn neesperantistojn por kurso estas pli malfacile ol kapti ratojn. Eĉ en la najbara Nederlando funkcias sistemo de reta kurso tre bone elpensita, nomata “la pingveno” kun konversacia ekzerciĝo en studsemajnfinoj. La unuan fojon mi sukcesis starigi kontakton pri ĉi tiu temo kun mezeŭropa landa asocio, la ĉeĥa, kiu subtenas la retajn kursojn de la klubo en Brno.
La ĉerizo sur la kuko estis reago de la dana landa asocio, kiu petis informojn pri kiel organizi ĉi tiujn kursojn. Ni esperu.
Do, tamen io ekokazetas en Eŭropo kun la kutima ĥaosa entuziasmo en la mediteraneaj landoj kaj kun la kutima malentuziasmo en la tiel nomataj sobraj nordeŭropaj landoj, pli kaj pli enfermitaj en la anglalingva veziko.
Mi devas tamen diri, ke mi komentas nur pri komencantoj. En pluraj eŭropaj landoj okazas retaj kursoj por progresantoj kaj kursoj pri supera kulturo de Esperanto, sed tio ne koncernas la pluvivadon de Esperanto. Same ekzistas amaso da lernoprogramoj en la reto sen instruistoj, Duolingo estas la plej fama, kaj ili certe estas utilaj, sed laŭ mia sperto ili ne ligas la homon al la movado kiel kontakto kun vivanta instruisto.
Renato Corsetti
Ĉi tiu artikolo aperis en la novaĵretejo La Ondo de Esperanto.
Ĉe represo aŭ citado bonvolu indiki la fonton:
La Ondo de Esperanto https://sezonoj.ru/2024/10/corsetti-7/
Abonu La Ondon de Esperanto por 2024 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2022 kaj 2023. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news
The post KomencOntoj en Eŭropo: ĉi-jare pli bone ol mi timis appeared first on La Ondo de Esperanto.
Dum la pasinta komitatKunveno de TEJO je la 19-a de Aŭgusto dum IJK 2024 estis aprobita la Manifesto de Ŝventojo, kiun celas pri fortigo de rilatoj inter tejo kaj unesko kaj konfirmo de Esperanto kiel internacia lingvo taŭga por semi pacon kaj justecon inter popoloj.
La dokumento estas elŝutebla tie ĉi:
The post Manifesto de Ŝventojo appeared first on Tutmonda Esperantista Junulara Organizo.
La Nova Popolfronto, kiu konsistas el kvar maldekstraj partioj kaj la ekologiistoj, akiris la 7-an de Julio ĉi-jare 193 seĝojn de deputito el 577 kaj tiel troviĝis antaŭ la koalicio de la prezidanto (166 seĝoj) kaj la Nacia Kolektiĝo (Rassemblement National) kun ĝia dekstra alianculo (142). Du monatojn poste, la prezidanto nomumis ĉefministron, s-ron Michel Barnier, el novliberala kaj konservativa grupo, La Respublikanoj (Les Républicains, LR), kiu ricevis proksimume 6,57 % da voĉoj en la unua raŭndo kaj 47 deputitojn ĉe la dua. Li devos regi kun la tolerado de la ekstremdekstro, kontraŭ kiu la grandaj partioj (escepte de la LR) koaliĝis la 7-an de Julio, kaj kun la parlamenta subteno de la prezidanta partio, la klara perdinto de la elekto. Tiu ĉi malkongruo kun la voĉdono de la francoj kaj ilia politika reprezento jam fariĝis kutima : S-ro Barnier fakte devos, same kiel siaj antaŭuloj, sekvi la eŭropunian vojplanon, kiun la elektantoj en 2005 rifuzis per 54,7 elcentoj de la elektantoj.
Tiu ĉi perfortaĵo de s-ro Emmanuel Macron fariĝis ebla per mensogo, kiun granda parto de la politikistoj kaj ĉiuj dominantaj komunikiloj ripetis : Laŭ ili, s-ro Jean-Luc Mélenchon kaj lia partio La nesubmetita Francujo (La France insoumise, LFI) estas “kontraŭjudaj” (“antisémites”). Tiu ĉi akuzo – precize la speco de falsnovaĵo, kontraŭ kiu la francaj instancoj batalas, kiam ili venas de Moskvo aŭ el la Trump-turo – ebligis al la registaro fiigi la plej grandan maldekstran partion, rehonori la ekstremdekstron (kiu laŭdire ĉesis esti kontraŭjuda) kaj tiel pravigi la neglekton de la koalicio kiu ricevis la plej grandan nombron da deputitoj ĉe elekto kun kvoto de partopreno (66,7 elcentoj), multe pli alta ol tiu de la antaŭa baloto.
Tiu ĉi perfortaĵo kontraŭ LFI, krome sen argumentoj kiuj povus ĝin pravigi, estas spirhaltiga. “Kion kredas la bando de Mélenchon ?”, ekkrias Philippe Val tra Europe 1 (la 2-an de Septembro 2024), “Ke ni rigardos kiel la kontraŭjuduloj kaj iliaj samspeculoj instaliĝas en la ministrejoj kvazaŭ ni estus bovinoj rigardantaj la vagonarojn preterpasi !” Por malebligi tiun danĝeron, la eksa direktoro de la revuo Charlie Hebdo kaj de la radio France Inter instigas al “ĉiu franco kiu sin respektas” ilin “forpeli el la ministrejoj de la Respubliko”. Poste li minacas : “Oni povas al ili promesi ke ili spertos la inferon, ĉar oni ne lasos ilin trankvilaj ĝis kiam ili foriros !”
En la gazeto Le Figaro (la 5-an de Julio 2024), kelkaj intelektuloj, inter ili Pascal Perrineau, profesoro pri politikaj sciencoj, de kiuj li dum pli ol dudek jaroj gvidis la Centron de Politikaj Esploradoj (CEVIPOF, laŭ la franca), doktoro kaj agregaciulo, alvokas “ bari la Novan Popolan Fronton, koalicion pri kiu ni pensas ke ĝi hodiaŭ estas la unua minaco por la judaj francoj kaj pli larĝe por Francujo ”. La subskribintoj celas pli precize “ La nesubmetitan Francujon, tiun ĉi partion kiu faris la kontraŭjudan malamon elekto-strategio. ”
La sama konservativa gazeto la 20-an de Junio 2024 aperigis la pensojn de Alain Finkielkraut, de la Franca Akademio, kiu kvalifikas s-ron Mélenchon “ unuarangulo de la nuntempa kontraŭjudismo ”. “ Aymeric Caron, David Guiraud, Danièle Obono, Sébastien Delogu, Mathilde Panot, Rachel Keke, Thomas Portes, Louis Boyard, tiuj ĉi kandidatoj nomumitaj de la Nova Popolfronto flirtigas la fantomojn de Pétain, de Maurras, eĉ de Adolf Hitler ”, aldonas tiu, kiu estas ankaŭ produktinto de sendaĵo ĉe la radio France Culture. Kaj divenu, kiu estas la unua ideo kiu trairas la menson de Apolline de Malherbe, kiam ŝi akceptis la maldekstran deputitinon Clémentine Autain ĉe BFM-RMC la 14-an de Novembro 2023 : “ Ĉu Jean-Luc Mélenchon estas kontraŭjudulo ? ” La formulado de la ĵurnalisto Benjamin Sportouch estas apenaŭ malsama ĉe la televido Arte (“ 28 minutoj ”, la 24-an de Junio 2024) : “ Raphaël Enthoven, jen tute simpla demando : ĉu la LFI estas partio kontraŭjuda ? ” – “ LFI estas la unua kontraŭjuda partio de Francujo ”, senhezite respondas la ĉefartikolisto al Franc Tireur.
“ La nesubmetita Francujo estas kontraŭjuda partio. Tiu ĉi kontraŭjuda partio havas dominantan pozicion en la Nova Popolfronto ”, taksas ankaŭ Bernard Henri Lévy en Le Point (la 27-an de Junio 2024). Tiu ĉi semajnulo multigis la raportojn pri la supozataj malbonaj agoj de LFI (« Islamisme et antisémitisme. Comment les digues ont lâché », sur fond de portrait de M. Mélenchon, 2-an de Novembro 2023), sendube inspirita de sia stelula ĉefartikolisto Franz-Olivier Giesbert, kies juĝkapablo meritas dubojn : “ Hodiaŭ ekzistas ‘irana maldekstro' enkarnigita de Jean-Luc Mélenchon kaj liaj epigonoj. […] Hodiaŭ, same kiel tempe de la Führer [Hitlero -vl], la kontraŭjuda Internacio, nun sub la botoj de Teherano, volas malaperigi la judojn el la tersurfaco. Tiu plano devus ĉiujn okulfrapi : oni volas inciti al pli da agoj kontraŭ judoj por instigi ilin forlasi la landon kaj rifuĝi al Israelo, kie ili iam estos mortigotaj.” (Le Point, 29-an de Aŭgusto 2024) Ekde nun, seksperforto al juda infanino aŭ fajrigo de sinagogo instigas la ĉefartikolistojn tuj atribui la inspiron al tiaj krimoj al la Nesubmetitojn, tiom ke macron-ista deputitino, s-ino Caroline Yadan, proponis “malfondi la [Nesubmetitan Francujon] por batali kontraŭ la kontraŭjudismo”, (X, 8-an de Aŭgusto 2024). Ĉu malfondi grandan partion de la opozicio, kial diable oni ne pensis pri tio pli frue ?
Tia senmezureco – la termino eksceso estas rezervita por s-ro Mélenchon – estus certe malpli pensebla sen implicita verda lumo, kiun al la cetera bando donis la tiel nomataj kvalit-atestitaj komunikiloj, kiujn la politikaj kaj ĉefartikolaj elitoj sekvadas : France Inter, la ĉefaradio de Francujo, Le Monde, la ĉefa nacia gazeto. Ekde la 7-a de Oktobro 2023, dek ĉefartikoloj de tiu ĉi gazeto eksplicite asociis s-ron Mélenchon kaj La Nesubmetitan Francujon kun kontraŭjudismo, publike mallaŭdis iliajn “ekscesojn” kaj ilian “komplezon al la plej barbara perforto” – sen nombri multegajn artikolojn plenajn de “kuraĝo por la nuanco”, kiun tiu ĉi kvalitatestita gazeto ŝatas.
La plenigo de la publika spaco per la temo de la kontraŭjudismo de LFI estas akompanata de silento de la komunikiloj pri alia “ komplezo al la plej barbara perforto ” : tiu de la ĉefaj francaj politikaj partioj al la militkrimoj faritaj per la okcidentaj armiloj kaj la “ senkondiĉa subteno ” de unuarangaj politikaj personecoj kun ĉekape la prezidantino de la Nacia Asembleo. Ĉar jam de jaro, kiam la komunikiloj troigis kaj deformadis la plej etan lingvan mispaŝon de la Nesubmetitoj, kiun ilia manio uzadi la sociajn komunikilojn kiel Twitter ktp neeviteble kaŭzis, ili minimumigis la amplekson de la israelaj masakroj en Gazao. Tiom, ke s-ro Dominique Villepin protestis, la 12-an de Septembro 2024, en France Inter, responde al demando de Léa Salamé : “Ni havas Gazaon, kiu sendube estas la plej granda historia skandalo kaj pri kiu jam neniu parolas en tiu ĉi lando. Regas silento, plumbo-slabo. Mi devas serĉi per Guglo por trovi teksteton.” Ĉu eblas imagi, ke iam France Inter, la televido TF1 aŭ alia pridemandos politikan respondeculon pri la indulgo de Francujo al Israelo, ke kontraŭ la kontraŭpalestina skribaĵo de iu el ĝiaj deputitoj oni respondos kaj taksos lian tutan partion je kontraŭaraba rasismo, se ne sekvos ekzemplodonaj sankcioj ?
“ Mélenchon kontraŭjuda ” : tiu ĉi komunikila malico cirkulas ekde 2018 (kun, paradokse, la elpelo de la gvidanto de LFI el manifestacio kontraŭ la kontraŭjudismo). Post la murdoj faritaj de la Hamas en Israelo la 7-an de Oktobro 2023, la kampanjo kontraŭ LFI, kaj, iom malpli kontraŭ la PCF [Komunista Partio de Francujo -vl] kaj la Ekologiistoj, ŝanĝas sian skalon sed ankaŭ sian naturon. La nacia celo – igi la plej grandan partion de maldekstra opozicio nefrekventebla – perfekte sidas en internacia strategio kiu celas malebligi en la publika debato la kritikon al Israelo kaj al ties politiko.
Ekde la jaro 2016, la por-israela premgrupo agadas por ke kreskanta nombro da ŝtatoj decidu la difinon de kontraŭjudismo (“ antisemitismo ”) starigitan de la Internacia Alianco por memoro de la Holokaŭsto (IHRA) kaj subtenatan de la Eŭropa Parlamento. (1) Kiom eble plej malpreciza (“ La kontraŭjudismo estas certa percepto de la judoj, kiu esprimeblas kiel malamo al la judoj ”), ĝi estas akompanata de dek unu ekzemploj, el kiuj sep konfuzas kritikon al Israelo kaj kontraŭjudismon. Kiacele ? Ne nur por disciplinigi la debatojn pri la palestena demando, sed ankaŭ por senkreditigi aŭ malpermesi mobliziĝojn kiajn Bojkoton, malinvestadon, sankciojn (BMS), (BDS laŭ la angla kaj franca).
Ĉar rifuzi la difinon de la IHRA signifas per si mem la suspekton de kontraŭjudismo. Post kampanjo kontraŭ la gvidanto de la brita laborista partio Jeremy Corbyn, defendanto de la palestena pozicio maljuste akuzita je jud-malamo (2), la Laborpartio mem alprenis tiun ĉi difinon. Ĝi estas nun adoptita de 43 ŝtatoj (3), inter ili Francujo en 2019, laŭ instigo de s-ro Macron. Tamen, la Konsulta nacia komisiono pri la homrajtoj sciigis, ke ĝi “ ne favoras tiun ĉi transponadon ”, ke estas kontraŭa al la franca konstitucia juro fari tian distingon inter la rasismoj ”. Kaj ĝi konkludas : “ Same necesas eviti ĉian instrumentigon de la luktado kontraŭ la kontraŭjudismo, kaj ne nomi rasismo la laŭleĝan kritikon de ŝtato kaj de ties politiko, kio estas fundamenta rajto en demokratio ” (4) Vane. Sur ofte malseriozaj bazoj aŭ pretekste de mallertaĵo de personoj tiom malsamaj kiel la desegnistoj Siné kaj Plantu, s-ro François Ruffin kaj Daniel Mermet, la intelektuloj Pierre Bourdieu, Judith Butler, Noam Chomsky, Edgar Morin, Pascal Boniface, la demorataj delegitoj Ilhan Omar kaj Rashida Tlaib, Hugo Chávez kaj Dominique de Villepin, sen forgesi Charles de Gaulle, estis nomitaj la feĉo de la homaro.
Kiel eblas, ke projekto tiom kruda, celanta senkvalifiki politikajn aŭ geopolitikajn oponantojn per evidenta malvero, povis triumfi ? Nun, neniu el la akuzistoj de s-ro Mélenchon iam ajn firmigis sian akuzon per kontraŭjuda deklaro, faroj aŭ agoj pri kiuj kulpus la fondinto de la Nesubmetita Francujo. Cetere, li neniam estis kondamnita pro tia krimo. La fraŭda imputo, de kiu li estas viktimo, estas originala en tio, ke ĝi apogas sin sur mensogo samtempe konscia kaj intenca : escepte de kelkaj ideologiistoj sincere konvinkitaj pri la judofobia karaktero de subtenanto al Palestino, la plej multaj el la kolportantoj de la onidiroj scias, ke s-ro Mélenchon ne estas kontraŭ judoj, kaj cetere ili kelkfoje koncedas tion. Ĉi tie temas pri la escepta kazo de ŝtata fake news meĥanike plu disvastigata de la ĵurnalistoj kiuj ne nur kredas eĉ nur vorton de tio, sed perfekte konas – kaj disdividas – la politikan celon kiu instigas la dissemadon.
Manke de ĉia palpebla kontraŭjuda elemento, la prokuroroj de LFI ne povas alie ol interpreti kaŝitajn intencojn aŭ ekstrapoli la subteran judmalamon el venena leksiko kiun ili aŭtoras kaj kiun ili tenas ĝisdata. Tiel, apud “cionismo”, “rasdisigo”, “elito”, “cigaro”, “sistemo”, “banko”, “500 familioj”, “popolismo”, “Holivudo”, “dolaro” ktp aperis la vorto “tendumi” (“camper” en la franca -vl). Neniu asociis ĝin al la ekstermo-kampoj, ĝis dimanĉon la 22-an de Oktobro 2023, kiam la gvidanto de LFI riproĉis per tvito al la prezidantino de la Nacia Asembleo “camper” [= obstine persisti (pri sia opinio), -vl] ĉe Tel-Avivo por subteni la masakron” en Gazao. S-ino Yaël Braun-Pivet kelkajn tagojn antaŭe deklaris la “senkondiĉan subtenon” de la nacia reprezentejo al Israelo, poste ŝi vojaĝis en la ĉefurbon de tiu ŝtato. Tuj la kontraŭantoj al s-ro Mélenchon ligis la vorton “camper” jam ne al la someraj ekskursoj en tendoj aŭ al armeaj sieĝoj, sed … al la naziaj ekstermejoj. La aŭtoroj de ĉi tiu ne atendita ŝanĝo estis nur por-israelaj troloj, sed respektataj komunikiloj kiuj, ne kontentaj respondeci pri tiu ĉi ekstravaganca interpreto, krome volis trudi ĝin al ĉiuj. Kvazaŭ alternativan veron.
La 23-an de Oktobro, la direktoro de la politika servo de la radio France Inter, Yaël Gooz, klarigis ke “ la stranga verbo « camper » referencas al « camp »”. “Neeltenebla, se oni konas la familian historion de Yaël Braun-Pivet, kies pola-juda avo venis al Francujo por fuĝi el la kontraŭjudismo …”. Dek tagojn poste, la gazeto Le Monde petis la sociscienciston Pierre Birnbaum kiu, laŭ la gazeto, “memorigas ke la termino « camper » – uzita de la unuarangulo de La nesubmetita Francujo […] – troviĝas en longa franca kontraŭjuda tradicio.” Birnbaum detaligas : en la jaro 1890, la kontraŭjudisto Édouard Drumont asociis judojn kaj nomadajn tendarojn [france : “campements” -vl] ; en 1937, alia kontraŭjudisto, multe malpli konata, Maurice Bedel, faris same pri Léon Blum. Fine, rebeloto en 1954 en rojalisma eldonaĵo pri Pierre Mendès France. Tiel, tri disaj referencoj, kies lasta de antaŭ 80 jaroj, sufiĉas por montri ke, uzante la vorton “camp”, s-ro Mélenchon faris kontraŭjudan palpebrumon al la nunaj judofobiistoj, nome tiuj de la antaŭurboj, pri kiuj ĉiu scias, kiom ili sopiras tiujn Drumont, Bedel kaj kolektaĵojn de Aspects de la France …
Estas tiel : nun jam sufiĉas aldoni suspektojn, klaĉojn kaj malamikaĵojn por konsistigi pruvon. Se oni prenas ili dise, koncedas la gazeto L'Express de la 28-a de Aŭgusto, la deklaroj de la nesubmetita gvidanto pri la judoj povas montri lin senkulpa. Sed ilia multiĝo ne povas kredigi pri hazardo.” Kaj la scisciencisto Gérald Bronner faras sian luman demonstradon : “Oni ne povas respondi al la demando kiu estas la preciza probablo ke tiu ĉi aserto aŭ tiu alia estas vere kontraŭjuda. Sed ĉar ili estas eldiritaj de la sama persono, necesas vidi tiujn ĉi probablecojn ligitaj inter si.” Ni resumu : ekde kiam dek metaforoj aŭ vortoj, kiom ajn senofendaj kiel ekzemple la verbo camper, estas kvalifikitaj kiel kontraŭjudaj per komunikila ukazo, tiu kiu ĝin uzas, fariĝas kontraŭjuda. Antaŭ dudek jaroj, Le Monde elstariĝis en tiu ĉi admirinda registro per la supozo ke Pierre Bourdieu (kaj kelkaj aliaj) estas kontraŭjudaj, per la sola motivo ke ili kritikis la ĵurnalismon, metion, kiun kontraŭjuduloj en la lasta jarcento konsideris “la tipa profesio de la judoj.” (5) Kiel oni vidas, batali kontraŭ la kontraŭjudismo ne malpermesas uzi teĥnikon tre kontraŭjudan : tiun de la duondirado.
Anstataŭ surŝuti lin per kritikoj, la kontraŭantoj al s-ro Mélenchon devus honori lian sukceson, ĉar verŝajne li estas la sola ĉefo de “ kontraŭjuda ” partio, kiu neniam eldiris eĉ nur vorton kontraŭjudan, kaj kies partio, kun siaj aliancanoj, proponas kvin seriojn da disponoj destinitaj al luktado kontraŭ tiu ĉi plago, (6) kaj kiu iris al juda radio, Radio J, por tie proklami : “ Ĉiu judo devas scii, ĝis en la plej eta vilaĝo de Francujo, ke li trovos en ni helpon kaj protekton. ” S-ro Mélenchon ankaŭ atingis ke la puntribunalo de Parizo en la jaro 2015 kondamnis tri dekstrulojn kiu estis lin taksintaj je kontraŭjudismo. Ok jarojn poste, la puntribunalo de Parizo devigis la ekstremdekstran televidon Cnews publikigi respondon de LFI kaj pagi punmonon al la nesubmetita partio pro esti ĝin kvalifikinta “ kontraŭjuda partio ”.
“ La fraŭda kaj paralizanta fulmo de kontraŭjuda akuzo estas nun senefika ”, la fondinto de La Nesubmetita Francujo la 2-an de Junio 2024 skribis en sia blogo – iluzie. Jaron post ĝia starigo, la politika-komunikila atako trafis sian celon. Fine de Aŭgusto 2024, s-ro Mélenchon mem akceptis la ideon ke La Nesubmetita Francujo, fariĝinta radioaktiva per la fifamiga kampanjo kontraŭ ĝi, ne partoprenu en eventuala maldekstra registaro. La senĉesa gurdado de la mensogo do fine atingis sian celon. Kaj per tio la alia celo estis atingita : Dum la masakroj daŭras en Palestino, la gazeto L'Opinion (la 16-an de Septembro) preskaŭ mire notis : “Spite al la milito en Gazao, la strategia rilato inter Francujo kaj Israelo neniam estis tiom bona.”
Serge HALIMI kaj Pierre RIMBERT.
(1) 1
(2) Vidu Daniel Finn, « Antisémitisme, l'arme fatale », Le Monde diplomatique, Junio de 2019.
(4) Commission nationale consultative des droits de l'homme, « La lutte contre le racisme, l'antisémitisme et la xénophobie. Année 2018 », La Documentation française, Parizo, Julio de 2019.
(5) Kp Henri Maler, « Le Monde contre « les critiques antimédias », antidémocrates et antisémites », Acrimed, 26-an de Aprilo 2004. Vidu ankaŭ « Un ‘scoop' », Le Monde diplomatique, Majo 2004.
(6) « Avec le Nouveau Front Populaire, combattons l'antisémitisme et toutes les formes de racisme ! » [“ Kun la Nova Popolfronto, ni batalu kontraŭ la kontraŭjudismo kaj ĉiajn formojn de rasismo ! ”, 23-an de Junio 2024.
Amri Wandel estas profesoro pri astrofiziko en la Universitato de Jerusalemo, prezidanto de la Israela societo por Astrobiologio kaj membro de la Internacia Astronomia Unio. Li instruis astrofizikon al ĉ. kvar mil studentoj, publikigis pli ol cent sciencajn artikolojn kaj du lernolibrojn pri astrofiziko en la hebrea (Magnus 2021) kaj la angla (Springer 2024).
En Esperantujo li estas vicprezidanto de UEA kaj pli ol 30 jarojn respondecas pri scienca agado kaj la Internacia Kongresa Universitato. Amri Wandel estas prezidanto de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS), membro de la Akademio de Esperanto ekde 1992, iama prezidanto de TEJO, aŭtoro de tri astronomiaj libroj en Esperanto: La kosmo kaj ni (2001,2005, 2017, 2022), Ekstertera vivo (2023) kaj Astrofiziko por laikoj (2024)
En la 59aj Baltiaj Esperanto-Tagoj (BET-59), kiuj okazos la 5-13an de julio 2025 en la universitato Vytautas la Granda (Kaŭno, Litovio), profesoro Wandel prelegos pri astrofiziko.
Astronomio, la plej antikva scienco pri mezurado de la ĉielaj objektoj, evoluis kaj en la lastaj ducent jaroj naskis astrofizikon, kiu esploras la funkciadon de steloj kaj la universo laŭ fizikaj reguloj. Amri uzas sian multjaran sperton enkonduki astrofizikon por klarigi en simpla kaj facila maniero pri astronomiaj distancoj, planedoj, steloj, galaksioj kaj la moderna kompreno de la universo.
Pliaj informoj pri BET-59 (kaj pri pli fruaj BEToj) estas legeblaj en nia novaĵretejo.
Ĉi tiu artikolo aperis en la novaĵretejo La Ondo de Esperanto.
Ĉe represo aŭ citado bonvolu indiki la fonton:
La Ondo de Esperanto https://sezonoj.ru/2024/10/bet-151/
Abonu La Ondon de Esperanto por 2024 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2022 kaj 2023. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news
The post Profesoro Wandel prelegos pri astrofiziko en BET-59 appeared first on La Ondo de Esperanto.
Kiu estas S-ino Kamala Harris kaj kion ŝi proponas ? Kandidato de la Demokrata Partio sen esti kampanjinta, la usona vicprezidanto revigligis ŝian tendaron. Tamen, ŝia flatema rondo parolas ne pri ŝiaj pasintaj agoj nek pri ŝia programo, sed nur pri la espero, ke ŝi malhelpu la reelekton de Donald Trump. Ŝi superis lin per granda diferenco en televida debato. Ĉu ŝi nun klarigos siajn intencojn ?
Antaŭ kelkaj semajnoj, dum la demokrata konvencio, Michelle Obama priskribis “la senpaciencon, entuziasmon, eŭforion vidi renaskiĝi la ebleco de radianta estonteco”. Ĝenerale tio plaĉis al la publiko. Sed por iuj, tiuj vortoj estis mallertaj, eĉ insultaj. Ĉu demokrato ne devas pensi, ke la estanteco jam estas radianta ? La nuna loĝanto de la Blanka Domo, Joseph Biden, kiu la antaŭan tagon eldiris malpli rafinitan paroladon sur la sama scenejo, estas de ĉiam lojala membro de la partio. Ĉu lia prezidanteco ne devas esti konsiderita kiel politika zenito ?
Tamen, iel, S-ino Obama nur atentigis pri evidentaĵo. Estis nenegeble, ke la stadiono de Ĉikago, kie okazis la evento, bolis de energio kaj ekscito. Ĝi tute ne estis la sengrava kaj enuiga kunveno kiun oni atendis. Stari inter tiom da tiel subite optimismaj demokratoj estis entuziasmiga. Ĉiun nokton je la horo de maksimuma alfluo, la konstruaĵo estis plenplena, amaso da troekscititaj aktivuloj stare kriis kaj fervore aplaŭdis inter ovacio kaj la sekva. Definitive ŝajnis ke anstataŭigi S-ro Biden per lia vicprezidanto S-ino Kamala Harris estis majstra ago.
Nur unu monaton antaŭe, tiuj samaj demokratoj, balastitaj de la pezo de la pasinteco, indignis antaŭ televidilo vidante sian kandidaton, gapantan kaj malfeliĉan, lasi sin superi de lia kontraŭulo. Kaj kia kontraŭulo ! Tiu terura respublikano Donald Trump, la plej malbona el la friponoj, miksaĵo el bufono, krimulo, plutokrato, idioto kaj tirano, vaste superis kompatindan Joe-on antaŭ la kameraoj kaj en la balotenketoj.
Kaj poste ĉio ŝanĝiĝis. Nun estis S-ro Trump, kiu estis stagna, mirfrapita kaj senhelpa antaŭ la nova defio. Kaj Harris antaŭenigis siajn peonojn por okupi la vastan centron de la kampo kaj gajni avantaĝon en la opinisondoj. Ŝi estis tiu, kiu organizis gigantajn mitingojn ĉie en la Mezokcidento. La demokrata partio, tiu kiu personigis la ĉarmon, viglecon, superabundon, entuziasmon kaj eĉ junecon.
Ĉu tiu turniĝo okazis pro la simpla fakto, ke oni finfine trovis iun kapablan venki S-ron Trump ? La eksplodo de fervoro en la konvencio ŝajnis sugesti ke estis io pli. Vidante paradi la veteranojn de la partio sur la scenejo ripetantajn banalaĵojn, oni povus pensi, ke tio estas la fina ago de tiu mizera vico de molaj gvidantoj, kiuj de antaŭ longe regas la demokratan aparaton kaj regnon. Ke tio estis la fino de la malklaraj obsedoj de la 1960-aj jaroj, de tiu malnova gvardio paralizita de timo antaŭ la kontraŭatakoj de la dekstro kaj de la malinklino rekte kontraŭstari la respublikanojn pri iu ajn afero, de milito ĝis reformo de la sociala sistemo. Ke tio estis la fino de ĝia brila majstreco en la strategia koncedo, kiu fine ruinigis ĝian propran tendaron. De ĝia kulto por la bankoj kaj “financa novigado”. De ĝia kruela indiferenteco por la vivoj de laboristoj. De ĝiaj teneraj amdeklaroj al la “kreema klaso”. Tiu tuta generacio, kiu mistraktis nin ekde la 1980-a jardeko, postlasis katastrofan heredaĵon kaj hodiaŭ, finfine, oni alkondukis ĝin al la elirejo.
Ĉu la demokrata partio vere estas ĉe la komenco de ŝanĝiĝo ? Tri detaloj povas pensigi nin, ke jes. Unue, S-ino Harris elektis, kiel ŝian partneron de kandidateco, S-ron Timothy Walz, guberniestro de Minesoto, klasika popolisto de la Mezokcidento, “ia ajnulo“, kiu personigas laborisman tendencon, kiun ni ne vidis inter la demokratoj de antaŭ tre longe (oni povas obĵeti, ke la vicprezidanteco estas preskaŭ ekskluzive simbola funkcio). Due, kelkaj sindikataj gvidantoj estis invititaj paroli dum la konvencio, inter ili la timinda Shawn Fain, prezidanto de la United Auto Workers (UAW, sindikato de laboristoj de la aŭtomobilo). La publiko eĉ estis rekompencita per mallonga klarigo pri la originala, pozitiva signifo de la vorto “popolismo” (1). Trie, optimismo grandskale revenis. S-ino Harris havas tre allogan kvaliton : ŝian nereteneblan bonan humoron. Kvankam la seriozuloj malgravigas ĉi tiun faktoron, ties fortiga efiko post jaroj da pandemio, inflacio kaj kulturaj militoj per sociaj retoj ne povas esti ignorita.
Sed se oni bone pensas pri tio, ĉi tiu listo ne estas tiel impresa. Temas pri sufiĉe supraĵaj ŝanĝiĝoj, kiuj precipe rivelas pli lertan strategion de merkatiko. La vero estas, ke, same kiel ĉiam, preskaŭ certe venkos kontinueco kaj la korporaciaj aferistoj havas ĉiujn atutojn por regi la ludon. Nu, tio ne estas la unua fojo, ke oni prezentas al la usonanoj novan generacion de demokratoj laŭdante ĝian junecon, idealismon, originalecon —por ke finfine ĝi riveliĝu eĉ pli malbona ol la antaŭa.
Fakte, estis en ĉi tiu sama ejo de Ĉikago, kie William Clinton akceptis la demokratan nomumon en 1996. Ene de atmosfero same vigliga kiel la nuna, la “viro de Hope” (lia naskurbo en Arkansaso, kies nomo signifas ‘espero') sin devontigis konstrui “ponton al la 21-a jarcento”, grandioza rigardo, plenplena de mil estontecaj promesoj. Juna, inteligenta kaj optimisma, li sukcesis akiri duan mandaton. Kaj li ja ĝin konstruis, tiun ponton : liberkomercaj interkonsentoj, kiuj malindustriigis tutajn regionojn de la regno, kaj programo de financa malreguligo, kiu rekte kondukis en la krizon de 2008. Dankon pro ĉio, idealistoj.
Malgraŭ la ŝajnoj, ĉeesti en la kvar tagoj de la demokrata konvencio estis pli provo de eltenemo ol plezurvojaĝo. La manĝaĵo estis multekosta kaj misgusta, la seĝoj estis malabundaj kaj malkomfortaj. Al komplika oficiala hierarkio starigita inter la ĉeestantoj aldoniĝis alia eĉ pli nepenetrebla (“sistemo de kastoj bazita sur monrimedoj“, laŭ esprimo de la ĵurnalisto David Sirota). Ŝajnas, ke la demokratoj volis fari spacan translokadon de sia filozofio de regado al la distribuo de sidlokoj.
Kiel ĉeestanto, ĝi estis kiel spekti senfinan televidreklamon. La tagoj pasis kaj neniam okazis spontaneaĵo. Ĉio estis skribita, scenarigita, kronometrita. Neniu demando el la publiko. Eĉ ne la plej malgranda ombro de malkonsento. La homamasoj aplaŭdis, kiam estis ies vico, kaj kriegis la samajn sloganojn ĝissate (“Eĉ ne pason malantaŭen”, “Kiam ni luktas, ni venkas”). La maŝinaro estis perfekte ŝmirita.
Se oni konsideras, ke de antaŭ monatoj la amaskomunikiloj aludis la riskon, ke okazos fortaj kvereloj rilataj al Gazao kaj primediaj aferoj, kaj ke ĉiuj paroladoj estis haste reverkitaj pro la ŝanĝo de kandidato, eble surprizas nin, ke la maŝino bone funkciis. Tamen, la vidado, el la sidlokoj konstante bombarditaj de fulmlumiloj, de la sinsekvo da duarangaj politikistoj legantaj siajn tekstojn per telesuflorilo, fine stultigis nin, kvazaŭ temis pri konkurso pri beleco, en kiu oni ne plu scias, kiu estas kiu. Ekde la dua tago, oni domaĝis elĉerpi la grafiton de sia krajono por noti tion, kion ili rakontis.
La plej memorindaj memoraĵoj en ĉi tiu maro da banalaĵoj estis kelkaj nekongruaj detaloj, kiuj siavice estis montro de la nekongruaj politikoj de la demokratoj. Ekzemple, kiam la kantisto Pink kantis “What About Us ?” (‘Kio pri ni ?'), korŝira himno pri la mallojaleco de niaj gvidantoj. Kio okazos al niaj “milionoj da bonaj animoj” nun, kiam ili trompis nin ? demandis la kantisto. “Kaj kio pri ĉiuj tiuj promesoj de estonteco rompitaj ? [...] Kaj kio pri ĉiuj tiuj planoj kiuj finiĝis en katastrofo ?”.
Aŭdante ĉi tiun terure malĝojan tekston, ni momente povis kredi, ke la demokratoj faros ĝin —ke ili sendos unu el siaj membroj al la podio por agnoski ĉiujn fiaskojn akumulitajn laŭlonge de la jaroj—. Sed ne. Tuj kiam la kanto finiĝis, la ekranoj montris videaĵon, kiu substrekis kiomgrade la vicprezidanto subtenas fortan armeon kaj “internacian stabilecon”, kion ajn tio signifu. Poste, S-ro Mark Kelly, senatano de Arizono, aperis por rememori siajn jarojn en la servo de la flago kaj instigi la ekstazan demokratan publikon reamikiĝi kun la armea disciplino. Post li, ekssekretario pri Defendo, Leon Panetta, citis la eksprezidanton Ronald Reagan kaj diris, ke li fidas pri tio, ke la usona armeo daŭre estos “la plej potenca el la planedo“. Malfrue nokte, S-ino Harris mem esprimis sian grandan admiron por la regnaj armitaj fortoj, “la plej mortigaj el la planedo”. La senfina milito daŭru por ĉiam !
“Vi voĉdonos por demokratio”
La gvidlinio de la konvencio estis la demokratio : se ni sukcesas savi ĝin, ĉiuj niaj problemoj estos solvitaj. Ĉar, ili memorigis al ni, ke la usona vivstilo estas minacata de la terura Trump, tiu latenta diktatoro, komplico de aŭtokratoj kaj rasistoj, kiuj intencis konduki siajn rivalojn al tribunaloj, interrompi la elektadproceson, cenzuri la gazetaron kaj instigi siajn sekvantojn al la perforto kiam li ne akiris tion, kion li volis (almenaŭ ĉi tiu lasta akuzo baziĝis sur sufiĉe konvinkaj pruvoj). Kiel diris parolanto, “vi ne voĉdonos por demokrato, vi voĉdonos por demokratio”.
Sed, ĝuste, ĉu politika konvencio ne devus esti aganta demokratio ? Ĉu ne loko kie usonanoj ne nur aŭskultas paroladojn pri la defendo de demokratio, sed kie ili povus debati, decidi kiajn dispoziciojn ilia partio devas subteni kaj elekti siajn gvidantojn ? La demokratio, oni povas diri, komenciĝas hejme. Almenaŭ tiel okazis antaŭe.
Malgraŭ sia kadukiĝo, S-ro Biden havis neniun gravan rivalon en la demokrataj antaŭbalotoj. Oni organizis neniun debaton kaj en kelkaj ŝtatoj oni nuligis la balotadon, ĉar li estis la nura kandidato. Kiam lia fizika dekadenco ekestis neignorebla, la prezidanto retiriĝis el la kandidateco favore de S-ino Harris, ĝis tiam malmulte konata de la plimulto de la homoj. (En la antaŭbalotoj de 2020 ŝi rezignis antaŭ ol la voĉdonado komenciĝos.) Tio ne malhelpis ke, en nur kelkaj tagoj, la kadruloj de la partio firme unuiĝis ĉirkaŭ ŝi kaj kronis ŝin antaŭ la konvencio, tiel certigante al si eviti la koŝmaron, kiun estigus manko de unuanimeco en Ĉikago.
Pluraj parolantoj memorigis la heroecon montritan de la historia aktivulo por la civilaj rajtoj Fannie Lou Hamer kiam, dum la demokrata konvencio de 1964, ŝi kondamnis la manovrojn de la partio por forigi nigrulajn balotantojn el la nomumproceso. Estas senutile klarigi, ke neniu ĉi-tipa bravaĵo perturbis la tre zorge aranĝitan renkontiĝon de 2024. La nomumo de la kandidato estis la celo de ĉi tiu kunveno, kiu okazis en malpeza, se ne groteska, medio —la organizantoj ĝin planis kiel “festan” eventon. Dum la delegitoj de ĉiu subŝtato anoncis sian voĉdonon, jam anticipe konatan, diskĵokeo kun sunokulvitroj kaj ĉapelo senhalte sonigis konsentan muzikon dum la ĉambro varmiĝis (“Mia nomo estas DJ Cassidy kaj tio estas la nompostnoma voĉdono de ĉiu subŝtato por la demokrata konvencio !”). La fulmlumiloj ĉie ŝpruĉis inter la entuziasmigita homamaso. Perfekta unuanimeco, nenio malakordis. Necesis jaroj por veni ĉi tien, sed finfine venis la momento : konvencio kiel parodio de demokratio anstataŭ esti parto de ĝi. La celo ne plu estis elekti la gvidantojn de politika partio, sed ebligis al ili prezenti sin al la mondo. Ne estis dialogo, prefere monologo : ni aŭskultis ilin diri tion, kio gravis al ili.
Se oni parolas pri sursceneja ludado, la premion por plej bona aktoro gajnis Oprah Winfrey, la televidsuperstelulo kiu, dum ŝia ora epoko, laŭdire personigis la gustojn kaj esperojn de la ordinara usonano. La novembra elektado, klarigis la prezentisto, estas lukto por eviti retroiradon (ŝi aludis tiel la rajton al abortigo kiel la rasapartigon en la sudaj subŝtatoj), kaj tiuj, kiuj provas malhelpi tian malprogreson, devas esti konsideritaj kiel “batalantoj por la libereco”. Oprah eĉ deklamis la lastajn frazojn kantante —neforviŝebla memoraĵo, ĉar malofte oni aŭdas ĉi-regnajn politikajn parolantojn ekkanti. Sed la plej memorinda afero el ŝia parolado estis ŝia maniero al si reapropigi serion da fundamentaj principoj, super kiuj la respublikanoj opiniis havi monopolon : morala forto, optimismo, “deco”, “respekto”, lojaleco al la Konstitucio kaj eĉ voĉdonado, publike malamata de S-ro Trump. Oprah Winfrey deklaris, “mi voĉdonas ĉar mi estas usonano kaj tio estas, kion ni, la usonanoj, faras”.
Patrujo kaj morala virto
De antaŭ kvindeko da jaroj, la demokratoj preferis sindeteni pri patriotaj proklamoj, kiujn oni asociis kun sektismo kaj militismo (2). Sed la aferoj ŝanĝiĝis. Pro sia nescio pri historio kaj sia sinteno kritika al la armeo, Donald Trump forlasis ĉi tiujn simbolojn kaj liaj kontraŭuloj deziras akiri ilin. La rezulto : neniam antaŭe en demokrata konvencio flagris tiom da flagetoj nek oni aŭdis tiom da voĉoj laŭte kriantaj “U-S-A”-on.
S-ino Harris, siaflanke, komencis sian kampanjon envolvita en aŭreolo de mistero. Kiu ŝi estis ? Kion ŝi defendis ? Ĉu la programon de Biden aŭ sian ? Granda parto de la konvencio konsistis el serio de priskriboj de ŝia personeco, sen timo troigi la ekzalton de ŝia morala integreco. Kamala preĝas por vi, kiam vi suferas malbonŝancon, ŝi telefonas al vi por gratuli vian naskiĝtagon kaj kantas al vi, ne vane laŭdas vin, sed kiam ŝi tion faras, ŝi sin esprimas kiel konvene. Krome, kiam Kamala vin rigardas, “vere vin vidas“, ”ŝi ne povas eviti batali por la ceteruloj kaj por tio, kio ŝajnas justa al ŝi”, kaj kompreneble ŝi devenas de simpatia mezklasa medio (3).
En la deklaro, kiun ŝi faris la lastan nokton —duon malpli longa ol tiu de ŝia respublikana kontraŭulo en ties konvencio (4)—, S-no Harris montriĝis serioza kaj absorbita, sen sia karakteriza rido. Antaŭ ekscitata publiko, ŝi parolis per trankvila voĉo, kiel sukuristo provanta trankviligi pacienton meze de krizo. Sed en tiuj kvardek minutoj ŝi sukcesis trakti ampleksan gamon de temoj. Akuzinte Trump-on pri tio, ke li malobservis tiel la demokratiajn principojn kiel regnan intereson, ŝi dekstriĝis pli ol li alvokante pli fortan armeon, pli garditajn landlimojn kaj pli grandan firmecon kontraŭ Ĉinujo, kaj poste ŝi komencis promesi ĉion al ĉiuj. La konsumantoj vidos prezojn malaltiĝi. Oni faciligos la aliron al kapitalo por ekfirmaoj. Laboro kaj kapitalo iros man-en-mane. La loĝejo ne plu estos tre multekosta. Kaj ĉi tio ne estis ĉio : ŝi estos nefleksebla en la lukto kontraŭ la pafarmilaj perfortoj, garantios pli puran aeron, finos la militon en Gazao, estos malmola kontraŭ Irano kaj alfrontos la “tiranion” tra la tuta mondo. Se vi voĉdonas por ŝi, vi meritos “la plej grandan privilegion sur la tero : ‘la fieron esti usonano'”.
Moki la promesojn de la demokratoj estas facile, ilia retoriko estas memparodio. Sed endas memorigi la jenan veron : dum sia mandato, la malbrila Biden faris pli por la sindikatoj ol iu ajn alia prezidanto de la pasintaj jardekoj. Li ankaŭ investis astronomiajn monsumojn en infrastrukturoj kaj industrioj. Dum la konvencio oni aludis plurfoje tiujn nekontesteblajn faktojn. Tamen, unu el la plej ambiciaj kaj viziaj agoj, kiujn li faris —devigi, ke oni fine validigu kontraŭmonopolan leĝon en letargio de antaŭ kvardek jaroj—, estis preskaŭ ne menciita. Neniu diris ion pri la juŝa venko de la ministrejo de Justico super la plej granda monopolo : Guglo. Ŝajnis, ke malfortigi la potencon de plurnaciaj kompanioj estas koncepto tro malfacile klarigebla. Aŭ ke tio povus ĉagreni la mondonacantojn de la partio.
Male, la afero, pri kiu la demokratoj ne laciĝis paroli, estis pri ilia propra morala virto. Unu post alia, ili deklamis sian katalogon de bonaj verkoj por klarigi kiagrade, samkiel S-no Harris, ili estas bonaj personoj. Iliaj gepatroj vigle laboris kaj enplantis ĉe ili justajn principojn, ili mem agas per la plej bonaj intencoj, neniam perdas el la vido sian celon kaj ricevis distingojn kaj ankaŭ premiojn.
Tamen, sufiĉis eliri kelkajn minutojn sub la libera ĉielo por ke ĉiuj ĉi dolĉaĵoj subite perdu siajn aromojn. En la tria tago de la konvencio, virino surportanta palestinan koltukon sidis meze de la strato, tuj malantaŭ la polickordono. Ekipita per giganta megafono, ŝi laŭorde elnomis liston de la infanoj mortigitaj de israelaj atakoj en Gazao —laŭ ŝi— kaj sin interrompis je regulaj periodoj por atentigi la respondeculojn : Usonon kaj pli specife la demokratan partion. Ĉiuj vi, delegitoj, havas la manojn makulitajn de sango, ŝi kriis.
Rigardante la scenon, oni ne povis malhelpi sin demandi : kiaj efikoj povas kaŭzi, ke oni estas elmetita dum horoj al nerompebla konsento, festivalo de memlaŭdado —ia prediko kiu ordonas al vi ekstaziĝi pro via propra grandanimeco de spirito— por poste, transirinte la sojlon, aŭdi kiel la prediko turniĝas kontraŭ vi kaj diras al vi, ke vi estas agento de la Malbono kaj ne de la Bono ? La progresemuloj, kiuj pasis apud ĉi tiu virino, ĉu ili pridubis ĉion, pri kio oni ĵus insistis ĉe ili ? Ĉu la virta bildo, kiun ili havis pri si mem ĝis tiu momento, nebuliĝis ?
Du semajnojn kaj duonon poste, S-ro Trump kaj S-ino Harris alfrontiĝis en televida debato. La demokrata kandidato ne ĉesis meti kaptilojn al la malica entreprenisto, atakante sian fieron por devigi lin defendi sin kaj igi lin perdi tempon. La respublikano ĉiufoje falis en tiun kaptilon. Kiel ne respondi kiam via kontraŭulo asertas, ke la plej granda parto de via riĉaĵo devenas de via patro aŭ, ke viaj fanatikuloj forlasas viajn mitingojn antaŭ la fino ĉar ili estas tre enuigaj ? Kaj okazas, ke S-ro Trump tre fieras pri siaj milionoj kaj mitingoj —ili estas la pruvo de lia sukceso !—. Dum li protestis pri unu aŭ alia afero, S-ino Harris malkaŝe ridis kaj signifoplene grimacis al la spektantoj.
Por la televidaj babilrondanoj, tiu afektaĵoj estas la sola afero, kiu gravas en politiko, kaj ĉiuj senescepte laŭdis la kapablon per kiu Harris sukcesis malstabiligi sian furiozan kontraŭulon. Nu, la artifikoj, kiujn ŝi faris, estis nur tio —teknikoj, kiujn oni lernas en klaso de retoriko en la gimnazio—. Ili certe utilas por elĉerpi la parolvicon de la kontraŭulo, sed tio ne estas la vera celo de debato. Debato devas ebligi ekzameni la gravajn aferojn de publika intereso el ĉiuj eblaj vidpunktoj.
Kaj kiu estas la opinio de S-ino Harris pri la ĉefaj problemoj, kiujn alfrontas la regno ? La maldekstraj subtenantoj bedaŭras, ke ŝi tre malmulte aŭ neniel parolis pri la gravaj aferoj. La respublikana tendaro asertas, ke ŝi tre facile ŝanĝas sian opinion kaj, ke ŝi nun ŝajnas modera kvankam ŝi kampanjis ĉe la maldekstro en 2019. Lasttempe ŝi ĝojis ricevinte la subtenon de respublikana eksvicprezidanto Dick Cheney, viro, kiun la demokratoj antaŭe konsideris kiel ian malican genion. Koncerne la nomon, kiun ŝi elektis por sia ekonomia programo —la “ekonomio de la ŝancoj” (opportunity economy)—, ĝi estas strange simila al tiu, kiun respublikanoj Ronald Regan kaj Newt Gingrich donis al siaj plej gravaj proponoj antaŭ kelkaj jardekoj —la “socion de la ŝancoj”—. La ideologia konfuzo estas ŝoka kaj la tuta kampanjo de S-ino Harris estis karakterizita de hastemo. La impreso, kiun oni eltiras, estas, ke temas pri fuŝaĵo, projekto skizita haste kaj impete, sen pripensado kaj konvinko.
Dum la televida debato, la demokrata kandidato sukcesis vigliĝi kaj klare paroli pri nur du aferoj. Kompreneble la unua estis la minaco de Trump, ĉefa obsedo de la rondoj de usonaj fakuloj de antaŭ naŭ jaroj. Kamala Harris solvis la demandon per senindulga koncizeco.
La dua estis la abortigo, temo pri kiu ŝi pruvis havi tiel pasion kiel kompaton kaj ankaŭ iun retorikan lertecon. Antaŭ du jaroj, kelkaj juĝistoj de la Supera Kortumo, tri el kiuj estis elektitaj de Trump, nuligis la verdikton “Roe kontraŭ Wade”, kiu leĝigis la aborton je federacia nivelo. Kiel konsekvenco, tiu ago nun estas kontraŭleĝa en multaj subŝtatoj. “Endas kompreni la signifon de tio”, S-ino Harris ripetis. “La supervivanto de krimo —seksperforto de ŝia korpo— havas neniun rajton decidi kio okazos al ŝia korpo. Tio estas malmorala. Kaj necesas rezigni ne vian fidon nek viajn profundajn kredojn por agnoski, ke nek la registaro nek Donald Trump rajtas diri al virino, kion ŝi devas fari pri sia korpo”.
Obsedo pri “novigado”
La vicprezidanto tamen ne ŝajnis esti tiel komforta tuj kiam la debato turniĝis al aliro al domposedo, distribuo aŭ komerco —unuvorte, ekonomio—. Kiam oni al ŝi faris la unuan demandon, pri inflacio, ŝi rapidis eviti ĝin, dirante, ke ŝi ŝatis, vere ŝategis, la malgrandajn entreprenojn. Kaj kial ? Ĉar kiam ŝi estis infano, ŝia patrino havis tre bonan amikinon, kiu regis malgrandan entreprenon. La plej verŝajna hipotezo por klarigi ŝiajn ekskuzojn estas, ke ĉi tiuj temoj ne multe interesas ŝin. La ekonomia programo aperanta en ŝia retpaĝo estas amaso da promesoj por ĉiuj kaj pri ĉio kaj ĝeneralaĵoj pri la sukcesoj de la administracio Biden. Ŝi favoras ĉion bonan kaj kontraŭas ĉion malbonan. Nenio estas komplika. Ĉio iros glate.
Estas maniero mezuri la gradon de banaleco, kiun toleras iu ajn demokrata politikisto : kiom da fojoj tiu uzas la terminon “novigado” en siaj deklaroj. Barack Obama adoris la vorton, ambaŭ Clinton ankaŭ. Ĉar paroli pri novigado ebligas kaŝi ekonomiajn politikojn komplezemajn al la bankoj per ŝajne progresema, eĉ radikala koncepto. Fakte, la televidaj babilrondanoj kultas novigadon, ju pli da ĝi, des pli bone, kia ajn estu la kosto. Protektitaj de ĉi tiu magia vorto, niaj gvidantoj kapablis malaltigi impostojn, kaj poste eĉ pli redukti ilin, malreguligi la financajn merkatojn, fari grandegajn donacojn al kompanioj de Silicia Valo kaj subskribi liberkomercajn interkonsentojn, kiuj protektis la farmacian industrion dum ili elmetis la plej vundeblajn entreprenajn sektorojn al ruiniga konkurencado.
Kandidato Harris ankoraŭ ne havis tempon por pruvi sian amon al la novigado —ŝi nur unufoje eldiris la vorton dum la debato—. Sed S-ino Gina Raimondo, Sekretario pri Komerco, zorgis trankviligi nin (5)) : la afero “obsedas” S-inon Kamala Harris kaj ŝi ne ĉesos subteni ekfirmaojn kaj malgrandajn entreprenojn, samtempe kiel ŝi pli severe ŝarĝos per impostoj “miliardulojn kaj grandajn industriajn grupojn”. Ĉi tio estas la unua fojo, ke aludo al novigado utilos por pravigi pliiĝon de imposto kaj ne malpliiĝon, sed foje la magio de vorto ne havas limojn.
Opiniartikolo publikigita lastan Aŭguston en New York Times lasis duonvidi la signifon por ili de tiu “obsedo pri novigado” (6). Ĝia verkinto, investisto de riskoporta kapitalo Reid Hoffman, asertis ke Harris, danke al sia konado de Silicia Valo, estas la aŭtentika “por-negoca” elekto. Dum la “popolisma” prezidanto Trump minacis meti kontraŭtrustan plendon kontraŭ Amazon, kritikis kelkajn “ikonecajn” kompaniojn kaj obstaklis la bonan disvolviĝon de la negocoj estigante komercajn militojn, dum la mandato de Biden la borsoj superis rekordojn kaj la investistoj denove ridetis. Veras, ke kelkaj iniciatoj, kiel lia strikta apliko de kontraŭmonopola leĝaro, eble malutilis al la “novigantoj”, sed Hoffman neniel dubas, ke Administracio Harris, kiu “direktiĝas al novigado”, ĉesigos tion.
Kiam ni klopodas por imagi kiel estos la prezidanteco de S-ino Harris, ni devas kontentiĝi per konjektoj. Miaflanke, mi vetas por progresiva nuligo de la plej viziaj kaj stimulaj aspektoj de la Administracio Biden. Post kiam la danĝero Trump estos definitive forigita —ĉar estas malmulte probable, ke li denove kandidatiĝos en 2028—, malaperos ĉiu stimulo por subteni la popolismajn elementojn de la demokrata tradicio. La nov-Roosevelt-aj dispozicioj por plifortigi sindikatojn kaj kontraŭbatali monopolojn estos afero de la pasinteco, dum la novigado iĝos la ĉefa instrukcio. Ni sendube vidos pliiĝon de la militista elspezo, disvolviĝon de leĝdona kadro profita al Silicia Valo kaj kreskantan koncentrado de la demokrata partio al la interesoj, opinioj kaj moralo de la altedukitaj klasoj.
Pasintaj jardekoj instruis nin, ke endas ne atendi multon de la demokratoj. Almenaŭ ilia venko venontan Novembron markos la finon de la epoko Trump. Kaj por nun oni eble povas esperi nenion pli.
(1) Vidu Thomas Frank, Le Populisme, voilà l'ennemi !..., Agone, Marsejlo, 2021.
(2) Robert S. McElvaine, “'Liberals go back to the flag' 40 years later”, Musings & Amusings de B-List Writer, 22-an de Aŭgusto 2024, https://robertsmcelvaine.substack.com
(3) Supera meza klaso, tio estas : ŝia patro estas profesoro emerito pri Ekonomiko en Universitato de Stanford kaj ŝia patrino, doktoro pri biologio, laboris por fama federacia esplorlaboratorio. Harris kreskis en universitataj urboj, ĉefe en Berkeley, sidejo de la Universitato de Kalifornio kaj tutmonde fama pro ĝia progresismo.
(4) Vidu Serge Halimi, “Donald Trump prendra-t-il sa revanche ?”, Le Monde diplomatique, Septembro 2024.
(5) “Harris campaign : ‘I don't think the American public are interested in the minutiae of the mechanism of how she'll increase taxes on billionaires'”, RealClear Politics, 9-an de Septembro 2024.
(6) Reid Hoffman, “Why Silicon Valley should get behind Kamala Harris”, The New York Times, 3-an de Aŭgusto 2024.
Ni ĝojas prezenti al vi volontulon de TEJO Korsako!
• Rakontu iom pri vi! El kiu lando vi estas, kiom vi aĝas…?
Mi nomiĝas Thomas Demeyere sed ĉiu nomas min Korsako. Mi estas 25-jaraĝa kaj mi venas el Bruĝo, Belgio.
Kion vi faras en via eksteresperantuja vivo, rilate al studoj, laboro? Kiuj estas viaj ŝatokupoj?
Ekster esperantujo mi ludas tenison jam de kvin jaroj kaj mi ŝatas bicikli. Mi ofte uzas mian biciklon por viziti muzeojn en apudaj urboj.
• Kial vi decidis iĝi TEJO-volontulo?
Post la fino de mia pasinta laboro mi serĉis laboron en diversaj fakoj, oficejisto, helpinstruisto, kiviotransportisto kaj eĉ rubaĵkolektanto. Sed dum la IJK 2024 en Litovio ekde mia alveno ĉirkaŭ meznokto oni ekaltrudis al mi JES-volontuladon kiel sekvan paŝon en mia vivo.
• Pri kio vi okupiĝos pleje en la Centra Oficejo? Kion vi volas fari por TEJO?
En la oficejo mi pleje helpos al Karlos kun la provlegado de la subvencipetoj. Krom tio mi celas restarigi landan asocion kaj eble aldoni fakan asocion. Krom tio mi organizas JES en Belgio esperante ke tio helpos por iom restarigi la lokan junularan movadon.
• Kion vi ŝatus lerni, sperti kaj atingi dum via volontulado?
Mi ŝatus lerni kiel subvencipeti al Eŭropo. Mi jam menciis.
• Ĉu tiu ĉi estas via unua sperto en Esperantujo? Aŭ ĉu vi jam havis spertojn en la Esperanto-movado? Se jes, rakontu iomete pri viaj ĝisnunaj aktivaĵoj!
Mi estas denaskulo kaj iris al mia unua aranĝo kiam mi estis 4-jaraĝa. Kiam mi estis 5-jara mi iris al Usono por vivi tie dum du monatoj ĉe esperanto-familio. Ekde tiam dum ferioj mi kune kun mia patro ofte vojaĝis de esperanto-familio al alia uzante pasportan servon. Krom tio mi ankaŭ ofte iris al familiaj renkontiĝoj kiel NR, REF kaj PSI. Mia unua junulara aranĝo estis IJS en Hungario kiam mi estis 15-jara kaj ekde tiam mi iris al du IJS, unu JES kaj kvar IJK. Krom tio mi ankaŭ estas parto de la Verdaj Skoltoj ekde ĝia eko. Mi partoprenis ĉiujn tendumadojn krom unu, estas skoltestro de 2019 kaj estas kasisto de 2024. Krom tio mi ne multe aktivis.
• Ĉu vi estas lernanta Esperanton?
Mi neniam formale sekvis lecionojn sed ofte ĉeestis kaj helpis doni lecionojn kaj tiel lernis la gramatikon.
• Kion signifas por vi Esperanto? Kion signifas por vi esti esperantisto?
Por mi esperanto estas pordo al la mondo kaj al esperantujo (la komunumo). Pri kio estas esti esperantisto mi havas neniun ideon. La homojn kiujn mi konsideras esperantistoj estas tiom diversaj ke ne eblas meti ilin en iu komuna kadro. Do la plej bona priskribo de esperantisto por mi estas “iu kiu ne difineblas ene de la kadro”.
• Kiaj estas viaj ĝisnunaj impresoj pri la TEJO-laboro, la Centra Oficejo ĝenerale, viaj kolegoj, la vivo en Roterdamo…?
TEJO estas plena de energiaj homoj sed mankas iom da baza strukturo. La centra oficejo estas belega konstruaĵo kaj iĝos eĉ pli bela kun iom da energio kaj amo. Vivi en Voldom kun miaj kolegoj estas ĝis nun tre agrabla. Estas bona ekvilibro inter privateco kaj komuna aktivado. La oftaj gastesperantistoj kaj la bela ĉirkaŭaĵo ankaŭ helpas por plibonigi la etoson.
• Ĉu vi havas vivdevizon?
“Efikeco donacas libertempon”.
Korsako estas volontulo ĝis septembro 2025 danke al la subteno de la programo Eŭropa Solidara Korpuso por la periodo 2024-2025.
Fonto: https://www.tejo.org/ekkonu-la-novan-tejo-volontulon-korsako/
Abonu La Ondon de Esperanto por 2024 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2022 kaj 2023. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news
The post Ekkonu la novan TEJO-volontulon Korsako appeared first on La Ondo de Esperanto.
Ni ĝojas prezenti al vi volontulon de TEJO, Korsakon!
• Rakontu iom pri vi! El kiu lando vi estas, kiom vi aĝas…?
Mi nomiĝas Thomas Demeyere sed ĉiuj nomas min Korsako. Mi estas 25-jaraĝa kaj mi venas el Bruĝo, Belgio.
• Kion vi faras en via eksteresperantuja vivo, rilate al studoj, laboro? Kiuj estas viaj ŝatokupoj?
Ekster Esperantujo mi ludas tenison jam de 5 jaroj kaj mi ŝatas bicikli. Mi ofte uzas mian biciklon por viziti muzeojn en apudaj urboj.
• Kial vi decidis iĝi TEJO-volontulo?
Post la fino de mia pasinta laboro mi serĉis laboron en diversaj fakoj, oficisto, helpinstruisto, kiviotransportisto kaj eĉ rubaĵkolektanto. Sed dum la IJK 2024 en Litovio ekde mia alveno ĉirkaŭ meznokto oni ekaltrudis al mi JES-volontuladon kiel sekvan paŝon en mia vivo.
• Pri kio vi okupiĝos pleje en la Centra Oficejo? Kion vi volas fari por TEJO?
En la oficejo mi pleje helpos Karlos pri la provlegado de la subvencipetoj. Krom tio mi celas restarigi landan asocion kaj eble aldoni fakan asocion. Cetere mi organizas JES en Belgio esperante ke tio helpos por iom restarigi la lokan junularan movadon.
• Kion vi ŝatus lerni, sperti kaj atingi dum via volontulado?
Mi ŝatus lerni kiel subvencipeti al Eŭropo. Mi jam menciis.
• Ĉu tiu ĉi estas via unua sperto en Esperantujo? Aŭ ĉu vi jam havis spertojn en la Esperanto-movado? Se jes, rakontu iomete pri viaj ĝisnunaj aktivaĵoj!
Mi estas denaskulo kaj iris al mia unua aranĝo kiam mi estis 4-jaraĝa. Kiam mi estis 5-jaraĝa mi iris al Usono por vivi tie dum 2 monatoj ĉe Esperanto-familio. Ekde tiam dum ferioj mi kune kun mia patro ofte vojaĝis de Esperanto-familio al alia uzante Pasportan Servon. Krom tio mi ankaŭ ofte iris al familiaj renkontiĝoj kiel NR, REF kaj PSI. Mia unua junulara aranĝo estis IJS en Hungario kiam mi estis 15-jaraĝa kaj ekde tiam mi iris al du IJS, unu JES kaj 4 IJK. Krom tio mi ankaŭ estas parto de la Verdaj Skoltoj ekde ĝia eko. Mi partoprenis ĉiujn tendumadojn krom unu, estas skoltestro de 2019 kaj estas kasisto de 2024. Krom tio mi ne multe aktivis.
• Ĉu vi estas lernanta Esperanton?
Mi neniam formale sekvis lecionojn sed ofte ĉeestis kaj helpis doni lecionojn kaj tiel lernis la gramatikon.
• Kion signifas por vi Esperanto? Kion signifas por vi esti esperantisto?
Por mi Esperanto estas pordo al la mondo kaj al Esperantujo (la komunumo). Pri kio estas esti esperantisto mi havas neniun ideon. La homoj kiujn mi konsideras esperantistoj estas tiom diversaj ke ne eblas meti ilin en iun komunan kadron. Do la plej bona priskribo de esperantisto por mi estas “iu kiu ne difineblas ene de la kadro”.
• Kiaj estas viaj ĝisnunaj impresoj pri la TEJO-laboro, la Centra Oficejo ĝenerale, viaj kolegoj, la vivo en Roterdamo…?
TEJO estas plena de energiaj homoj sed mankas iom da baza strukturo. La Centra Oficejo estas belega konstruaĵo kaj iĝos eĉ pli bela kun iom da energio kaj amo. Vivi en VolDom kun miaj kolegoj estas ĝis nun tre agrable. Estas bona ekvilibro inter privateco kaj komuna aktivado. La oftaj gastespererantistoj kaj la bela ĉirkaŭaĵo ankaŭ helpas por plibonigi la etoson.
• Ĉu vi havas vivdevizon?
“Efikeco donacas libertempon”
Korsako estas volontulo ĝis Septembro 2025 danke al la subteno de la programo Eŭropa Solidara Korpuso por la periodo 2024-2025.
The post Ekkonu la novan TEJO-volontulon Korsako appeared first on Tutmonda Esperantista Junulara Organizo.
Jam la 21an fojon la Esperanto-grupo Hameleno invitis amikojn de la internacia lingvo al la Rata Rendevuo. Ĉi-foje ni renkontiĝis la 14an de septembro 2024 en Hanovro. Venis ne nur homoj el la proksimeco, sed ankaŭ el Bremeno kaj Hamburgo.
Unue ni kunvenis en la kafejo “Extrablatt” por trinki kafon. Poste ni iris al la unika muzeo WOK (World Of Kitchen). Verŝajne estas la sola muzeo pri kuirejoj en Eŭropo, eble en la mondo. Ĉiĉeronino gvidis nin tra la muzeo, kaj ni povis admiri diversajn kuirejojn de la mezepoko ĝis preskaŭ hodiaŭ. Ĉie vi povas vidi detalojn el la pasintaj tempoj, kaj multaj rememoris la kuirejojn de siaj gepatroj el la sepdekaj, okdekaj aŭ naŭdekaj jaroj de la 20a jarcento. Ankaŭ la kuirejajn ilojn ili tiam eble mem tenis en la manoj. Kaj multaj memoris ankaŭ la Pril-florojn sur la kuirejaj kaheloj.
Sed ne nur laŭtempe la kuirejoj estis prezentitaj. Ni ankaŭ povis admiri kuirejojn el diversaj landoj kaj eĉ iom gustumi ion. Ekzemple, en svisa kuirejo ni povis gustumi keksojn, kaj en araba kuirejo mentan teon. La muzeo estas gvidata de asocio, en kiu laboras nur volontuloj, kiuj fervore kaj libervole agadas kiel ĉiĉeronoj, purigistoj aŭ kuiristoj ktp. Tre diversajn prezentaĵojn la muzeo ofertas, estas eĉ ĉampana vespero por gustumi diversajn specojn de ŝaŭmvino.
Post la ekskurso ni gustumis freŝkuiritan tagmanĝon, bongustan supon kaj multdiversan elekton ĉe la bufedo. Satiĝinte, ni promenis al la metroohaltejo, sed dumvoje ankaŭ vizitis alian Esperanto-renkontiĝon, la Ludovikon – ludkunvenon en la loĝejo de Carolin kaj Robert. Estis bone kaj ĝojige renkonti kaj saluti tie ankaŭ aliajn esperantistojn.
Per la metroo ni atingis la montan ĝardenon, kiu apartenas al la ensemblo de la ĝardenoj de Herrenhausen. Ni rigardis la belajn florojn kaj plantojn en la parko kaj ankaŭ admiris diversajn kaktojn, tropikajn plantojn kaj orkideojn en vitraj domoj.
Post bongusta vespermanĝo en osmana restoracio, ni revenis al la ĝardenoj, ĉar en la Granda Ĝardeno de Herrenhausen okazis granda piroteknika konkurso, kaj ĉi-vespere prezentiĝis teamo el Slovakio. Ankaŭ de ekster la Granda Ĝardeno ni povis spekti admirindan prezentaĵon laŭ slovaka muziko. La fina salvo de raketoj, kreanta surĉiele bluan floron en oraj folioj malrapide sinkanta teren, ankaŭ por ni estis la fino de la rendevuo kaj longa, sed tre interesa tago.
Ankaŭ en la venonta jaro okazos Rata Rendevuo. Sed antaŭe ni invitas al nia antaŭkristnaska festo kaj venontjare denove al nia ĝardena festo. Krome denove okazos Reta Esperanto-Kurso por germanlingvaj komencantoj. Pliaj informoj estas en la retejoj:
https://eventaservo.org/o/RB_Hameln
kaj
https://www.esperanto.de/eo/enhavo/hameln/kalendaro.
Heinz-Wilhelm Sprick
Ĉi tiu artikolo aperis en la septembra/aŭtuna eldono de La Ondo de Esperanto (2024).
Ĉe represo aŭ citado bonvolu nepre indiki la fonton:
Papere: La Ondo de Esperanto, 2024, №3 (321).
Rete: La Ondo de Esperanto https://sezonoj.ru/2024/10/germanujo-32/
Abonu La Ondon de Esperanto por 2024 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2022 kaj 2023. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news
The post Rata Rendevuo kun muzeo, ĝardeno kaj piroteknikaĵoj appeared first on La Ondo de Esperanto.
La 10a de decembro 2024 estos grava tago por la Esperanto-movado, ĉar ĝi markos la 70an datrevenon de la Rezolucio de Montevideo, kiu estis la unua kaj plej signifa oficiala agnosko de Esperanto fare de Unesko, la Eduka, Scienca kaj Kultura Organizaĵo de Unuiĝintaj Nacioj.
La Rezolucio, kiu estis akceptita de la ĝenerala konferenco de Unesko en la urugvaja ĉefurbo en 1954, rekomendis al la ĝenerala direktoro de Unesko sekvi la evoluon en la uzado de Esperanto, kaj agnoskis, ke la atingoj de la Esperanto-movado “respondas al la celoj kaj idealoj de Unesko”.
La Rezolucio estis la rezulto de longa kaj persista laborado de Universala Esperanto-Asocio (UEA) kaj aliaj Esperanto-organizaĵoj, kiuj kolektis kaj transdonis al Unuiĝintaj Nacioj petskribon favore al Esperanto, subskribitan de preskaŭ 900.000 personoj kaj reprezentantoj de preskaŭ 500 organizaĵoj kun entute pli ol 15 milionoj da membroj.
La peticio, kiu estis sendita al Unuiĝintaj Nacioj en 1950, postulis, ke UN studu la lingvan problemon en la mondo kaj la eblan rolon de Esperanto por ilia justa solvo. Tamen la petskribo ne estis traktita de UN sed transdonita al Unesko por pritrakto.
Kaj, kvankam la Esperanto-observanto ĉe la ĝenerala konferenco de 1954, Ivo Lapenna, ne havis grandajn esperojn pri la sukceso de la afero, la situacio tamen surprize ŝanĝiĝis, kiam la meksika delegitaro, impresita de la ekspozicio pri Esperanto, kiu estis aranĝita de lokaj esperantistoj kaj de UEA, proponis projekton de rezolucio, kiu rekomendis al la membro-ŝtatoj kuraĝigi la uzon de Esperanto, kiun ili konsideras la plej taŭga.
Post multaj diskutoj kaj kompromisoj, la Rezolucio estis finfine akceptita de la plenkunsido de la ĝenerala konferenco la 10an de decembro 1954, vendrede posttagmeze, sed kun malpli radikala teksto, kiu ne enhavis la rekomendon al la ŝtatoj-membroj. Tamen, la Rezolucio estis granda venko por la Esperanto-movado, kiu tiamaniere akiris oficialan kaj konsultan statuson ĉe Unesko.
Ekde tiam, la rilatoj inter UEA kaj Unesko daŭre evoluis, kaj plurfoje ankaŭ Unesko montris intereson kaj aprezon pri Esperanto kaj ĝiaj kulturaj kaj edukaj kontribuoj. La plej grava ekzemplo estis la vizito de la ĝenerala direktoro de Unesko, Amadou-Makhtar M’Bow, al la Universala Kongreso de Esperanto en Rejkjaviko en 1977. En 1985 Unesko akceptis duan rezolucion pri Esperanto okaze de la centjara jubileo de la lingvo, kiu plifortigis la antaŭan agnoskon kaj rekomendis al la membro-ŝtatoj enkonduki stud-programojn pri lingvaj problemoj kaj pri Esperanto en la lernejoj kaj universitatoj.
En ĉi tiu nova datreveno de la Rezolucio de Montevideo, ni profitas la okazon por rememori la historion kaj signifon de tiu dokumento, kiu reprezentas la komunajn celojn kaj idealojn de Unesko kaj Esperanto: konstrui pacon en la mondo per kulturo, edukado kaj scienco. Kaj ankaŭ por reliefigi la 70 jarojn da kunlaborado por lingvaj homaj rajtoj inter Unesko kaj la organizita komunumo de parolantoj kaj subtenantoj de la internacia lingvo Esperanto.
Tiucele, sub la aŭspicioj de UEA, TEJO, ILEI kaj la Urugvaja Esperanto-Societo, stariĝis komisiono konsistanta el lokaj esperantistoj kaj reprezentantoj de diversaj institucioj kaj Esperanto-asocioj de la amerika kontinento. Tiu ĉi komisiono laboras nuntempe por la organizado de internacia konferenco por memorfesti tiun signifoplenan mejloŝtonon en la historio de la lingvo Esperanto.
La planata celebrado, kiu inkluzivos ĉeestajn kaj retajn prelegojn kaj paroladojn, elmontradon de dokumentaj filmoj kaj artajn prezentaĵojn, okazos la 10an de decembro 2024 ekde 9:00 laŭ la loka tempo (GMT -3) en la impona Leĝdona (Parlamenta) Palaco de Montevideo, ĉefurbo de Urugvajo, kie okazis tiu historia Ĝenerala Asembleo en 1954. La interesiĝanta publiko povos ĉeesti persone aŭ sekvi kaj partopreni la eventon rete.
Legu informojn pri ĝi en https://eventaservo.org/e/cd3f97.
Pablo Leon
Ĉi tiu artikolo aperis en la novaĵretejo La Ondo de Esperanto.
Ĉe represo aŭ citado bonvolu indiki la fonton:
La Ondo de Esperanto https://sezonoj.ru/2024/10/unesko-38/
Abonu La Ondon de Esperanto por 2024 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2022 kaj 2023. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news
The post Unesko kaj Esperanto: 70 jaroj da kunlaborado pri lingvaj homaj rajtoj appeared first on La Ondo de Esperanto.
Pentraĵo de Luch OFER, 1991. |
Kiam Ulrich Matthias kaj Keyhan Sayadpour vizitis Madagaskaron ĉi-jare, ili ambaŭ vidis la malsanon de mia edzo Poina Raveloharison, kaj lian helpan agadon en la Esperanta movado. Reveninte al siaj respektivaj landoj, ili kune pripensis kiel helpi lin. Poste Ulrich, Keyhan kaj Renato Corsetti decidis lanĉi monkolektan kampanjon. (Vidu https://sezonoj.ru/2024/09/kampanjo/)
Malpli ol tri monatojn post la anonco, ni kun granda emocio eksciis pri la atingo de pli ol 5.000 eŭroj. Fine ni ricevis el 15 landoj sume 6.938 eŭrojn, pro la amo, kuneco, solidareco de esperantistoj. Tiu kortuŝa gesto estas nia unua resaniĝo. Ni ŝuldas nian grandegan dankon al vi ĉiuj. Dio rekompencu vin pro tio, kion vi faris.
Ni nun faras la unuajn paŝojn por prepari nin al la operacio.
Ni informos vin iom post iom pri la evoluo de la operacio, kiu estos farata en la ĝusta kaj taŭga tempo.
Elkoran dankon, karaj!
Miora Raveloharison
Ĉi tiu artikolo aperis en la novaĵretejo La Ondo de Esperanto.
Ĉe represo aŭ citado bonvolu indiki la fonton:
La Ondo de Esperanto https://sezonoj.ru/2024/10/kampanjo-2/
Abonu La Ondon de Esperanto por 2024 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2022 kaj 2023. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news
The post Sukcesa monkolektado por operacio appeared first on La Ondo de Esperanto.
Dum la lasta semajno rusiaj hakistoj atakas plurajn retejojn en Belgio. Inter tiuj troviĝas ankaŭ la retejo de la magazino Monato, kiu en la lastaj tagoj estis nur intermite alirebla. Monato aperigis kritikajn artikolojn pri la rusia invado de Ukrainio.
Laŭ Paul Peeraerts, multjara kunlaboranto kaj ĉefredaktoro de Monato, la belgia ŝtata aŭtoritato pri reta sekureco telefone kontaktis la respondeculojn vendrede matene, atentigis pri la okazanta atako, kaj promesis poste doni pliajn informojn.
Krom la retejo Monato estis trafitaj kelkaj aliaj retejoj de amaskomunikiloj, sed ankaŭ ekzemple la retejoj de la flandria parlamento, la asocio por protektado de aŭtoraj rajtoj kaj la presista asocio.
– Ŝajne tio okazas nun en Belgio, eble ĉar ni ĵus liveris armilojn al Ukrainio. Laŭ la lastaj novaĵoj temas pri grupo kun la nomo NoName057. En ilia Telegramkanalo troviĝas: ni plu sendos DDoS-salutojn al Belgio.
Similaj atakoj okazis pli frue en aliaj landoj, kiuj subtenas Ukrainion en la milito.
La angla mallongigo DDoS signifas ”distributed denial of service”, en Esperanto foje nomata ”sufoka atako”. En la praktiko tia atako signifas, ke multaj komputiloj samtempe sendas grandan kvanton da petoj al la atakata servilo, kiu tiel estas superŝarĝata kaj iĝas neatingebla.
Ofte la komputiloj, kiuj estas uzataj por la atako, estas kaperitaj sen scio de la posedantoj.
DDoS-atakoj estas relative primitivaj kaj sendanĝeraj. Por organizi tian atakon ne estas postulataj grandaj scioj, kaj la enhavo de la atakataj serviloj ne estas difektita. Post la fino de la atako ĉio denove funkcias normale.
La apero de esperantlingva gazeto en la listo de la atakatoj tamen estis tiom surpriza, ke Monato eĉ estis menciata en la radiaj novaĵoj, rakontas Paul Peeraerts.
– La fakto, ke oni atakis multajn grandajn asociojn kaj entreprenojn, kaj inter ili nur unu malgrandan, nome nin, estas almenaŭ stranga.
En Monato post la komenco de la milito en Ukrainio aperis pluraj kritikaj artikoloj pri la atako de Rusio, sed ne evidentas, ĉu iu el tiuj instigis la atakon. Ĉiuokaze ne facilas imagi, ke ĝuste Monato estus elektita kiel atakcelo sen konsilo de iu esperantisto.
En dimanĉo okazas en Belgio lokaj elektoj. Laŭ la aŭtoritatoj la retaj atakoj neniel minacas la voĉdonadon, ĉar la balota sistemo havas nenian kontakton kun interreto.
Laŭ Paul Peeraerts la kvanto de la atakoj malpliiĝis dum sabato.
– Do, espereble baldaŭ la situacio normaliĝos.