Blogoj en Esperanto

Belarusio estas en la geografia centro en Eŭropo, dum sia historio ĝi ĉiam estis loko, kie multaj kulturoj, lingvoj kaj religioj renkontiĝis kaj kunvivis en paco. Ankaŭ Zamenhof dum kelkaj jaroj loĝis en Grodno, ĝis nun konserviĝis lia domo, kie nun troviĝas restoracio “Esperanto”. Kvankam Belarusio havas multajn historiajn ligojn kun Esperanto, nun ĝi restas preskaŭ la sola lando en Eŭropo, kie oficiale ne ekzistas Esperanta movado.

Lokaj Esperantistoj kune kun siaj moskvaj amikoj decidis ŝanĝi tion. Pasintjare okaze de la Zamenhof-Tago tago grupo da junaj Moskvaj esperantistoj kaj kelkaj esperantistoj el Grodno okazigis Esperantajn renkontiĝojn en Minsko kaj Grodno por revivigi la Esperantan movadon en Belarusio. Kvankam tiam pluraj gejunuloj esprimis sian deziron aliĝi al BelEJO (Belarusia Junulara Esperantista Organizo), ĉi tiu organizo ne ekfunkciis.

En majo 2025 estis organizita Esperanta ekspedicio tra Belarusio kun la celo trovi lokajn esperantistojn kaj krei jutubajn filmetojn pri kelkaj urboj de la lando, la filmetoj nun troveblas ĉe jutubo en la kanalo Esperanto Vivo (https://mallonge.net/evivo). Poste liceanoj de la Belarusia Ŝtata Universitato, kiuj ĉeestis la pasintjaran renkontiĝon decidis organizi novan kunvenon okaze de ĉi-jara Zamenhof-Tago. Moskvaj esperantistoj ofertis por ili librojn en Esperanto kaj lernolibrojn.

La 14an de decembro ĉi-jare, sojle de la Zamenhof-Tago, en Minsko okazis renkontiĝo de esperantistoj en la antikafejo “Atmosfero” kun partopreno de ĉirkaŭ dudek gejunuloj, kelkaj el ili jam estis kapablaj paroli Esperanton kaj surprize malkovris ke ili ne estas la solaj esperantistoj en Minsko.

Dum la renkontiĝo okazis mia prelego pri la vivo de Zamenhof kaj pri historio de la Esperanta movado, pri famaj Belarusiaj esperantistoj kaj pri la perspektivoj de revivigo de la landa movado; estis venditaj lernolibroj. Unu el la junaj liceanoj anoncis sian propran Esperanto-kurson por liceanoj sekvontjare.

Roman Ralko

Legu ankaŭ:
Nikita Valko: Junulara revigliĝo en Belarusio

Ĉi tiu artikolo aperis en la novaĵretejo “La Ondo de Esperanto”.
Ĉe represo aŭ citado bonvolu indiki la fonton:
“La Ondo de Esperanto” https://sezonoj.ru/2025/12/belarusio-2/

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2026 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2024 kaj 2025. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post Nova Zamenhof-Taga provo en Minsko appeared first on La Ondo de Esperanto.

…en la norda duonsfero, aŭ printemo en la suda ( inter la 22a de spetembro de 2025 je la 18:20 kaj la 21a de decembro de 2025, je la 9:04, ambaŭ UTC)

Per ĉi tiu blogaĵo, ni komencas fari blogaĵojn pri pli naturajn peridojn aldone al monatoj.

Ne grandaj surprizoj, preskaŭ ĉiuj rilatas al la nuna konkurso kun ratkaptista bando.

Jen la listo:

1. Kiu velas sur mar’ – Esperanto spektita 128 fojoj de 97 homoj
2. Man-En-Mane-Orienten – La Perdita Generacio – kun subtekstoj spektita 99 fojoj de 81 homoj
3. La Granda Peniko spektita 90 fojoj de 79 homoj
4. Resuma Filmo de la 56a Tubara Kantoparado spektita 80 fojoj de 62 homoj
5. Morgaŭa Vento – Lucio Avitabile – kun subtekstoj spektita 75 fojoj de 36 homoj
6. Kial – ĴeLe – kun subtekstoj spektita 63 fojoj de 43 homoj
7. Rimarku Min – Kaŝi – kun subtekstoj spektita 59 fojoj de 42 homoj
8. “Paca mondo” – KRIS FREDI (Oficiala muzikvideo) spektita 58 fojoj de 48 homoj
9. Aj, Karmela!spektita 56 fojoj de 48 homoj
10. “La lasta somero” – Martin & la talpoj – (Oficiala muzikvideo) spektita 56 fojoj de 45 homoj
11. AMIKECO #music spektita 54 fojoj de 44 homoj
12. Milit-tempe – Joel Muhire spektita 54 fojoj de 48 homoj
13. Esperanto al Indiĝenaj Infanoj spektita 50 fojoj de 48 homoj
14. La Granda Famviruso – Mezbakita – kun subtekstoj spektita 48 fojoj de 41 homoj
15. Neĝo – Meri Tiratsuyan – kun subtekstoj spektita 44 fojoj de 35 homoj

 

Kelkaj el tiuj kiuj ne partoprenas la tubaran kantoparadon, jam partoprenis por aliaj konkursoj.

 

Kiel resumo, 1531 filmoj ricevis iun spekton, 4687 spektojn entute, kaj 1650 rekomendoj de tubaro estis sekvataj, kaj, por kompari, pasinta aŭtuno, la resultoj estis: 1388 filmoj, 2606 spektoj kaj 2671 rekomendoj sekvataj

Manĝi, promeni, purigi kaj eĉ legi - kune ĉio estas pli bela. Tion montras studaĵo kun datumoj de pli ol 40.000 usonanoj: Sendepende de tio kion ili ĵus faras, homoj estas pli feliĉaj, se ili ĉe ĉiutagaj aktivecoj ne estas solaj.

Ekde januaro ŝanĝoj en la Estraro de TEJO igos la postenon de Ĝenerala Sekretario vaka. Sekve, la Elekta Komisiono malfermas alvokon por trovi kandidatojn al la Estraro de TEJO. Kandidato por iĝi estrarano de TEJO devas esti individua membro de TEJO en 2026 naskita inter la 1a de septembro 1990 kaj la 31a de aŭgusto 2008. Aliaj dezirindaj trajtoj de kandidato estas sperto en gvidado de volontula organizo, sperto en la Esperanto-movado, laboremo kaj flekseblo.

En okazo de alelekto por aktuale oficanta Estraro, la procezo estas senprokrasta kaj laŭeble rapida. Proksimuma komencdato: 15a de februaro 2026.

Ekzemploj de sekretariaj taskoj estas:

• kontaktiĝo kun landaj kaj fakaj sekcioj por nomumo de komitatanoj;
• starigado de voĉdonoj;
• kontrolado de membrecoj;
• registrado de aktivuloj en Centra Reto;
• organizado de estraraj kaj komitataj kunsidoj;
• livero de estraraj raportoj.

Cetere, estus utile se kandidatoj povos subteni la Estraron en iu(j) el la subaj kampoj:

• Universitata Agado;
• Adoleska Agado;
• Egaleco;
• Eksteraj Rilatoj;
• Patronoj;
• Dungitoj;
• Volontuloj.

Bonvenas kandidatiĝoj de membroj kiuj interesiĝas pri la sekretaria posteno kaj/aŭ pri iu(j) el la supre menciitaj kampoj.

Por kandidatiĝi, sendu mesaĝon al elekta.komisiono@tejo.org ĝis la 30a de januaro 2026 kun via vivresumo, motiviĝletero kaj indiko pri la fakoj, kiujn vi pretus transpreni en la Estraro.

Se vi scias pri taŭga kandidato, konvinku tiun sendi sian kandidatiĝon aŭ sendu mesaĝon al elekta.komisiono@tejo.org, tiel ke la komisiono mem povu kontakti la eblan kandidaton.

Fonto: https://www.tejo.org/malferma-alvoko-igu-estrarano-de-tejo-2025/

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2026 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2024 kaj 2025. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post Iĝu estrarano de TEJO appeared first on La Ondo de Esperanto.

En 2026 oni celebros la dudekan datrevenon de profunda ŝanĝo en la brita konstitucia sistemo. Estis en 2006, post la antaŭjara aprobado de la leĝo de konstitucia reformo, antaŭenpuŝita de la laborista registaro, ke la prezidado de la Ĉambro de la Lordoj transiris de la Lordo Kanceliero al la Lordo Referanto. Tiu reformo, enkondukita cele al plifortigo de la disigo de povoj inter la branĉoj de la ŝtato, montriĝis turnopunkto por la interna regado de la supera ĉambro de la brita parlamento.

La antaŭa aranĝo — laŭ kiu la Lordo Kanceliero samtempe havis rolojn en la ekzekutiva, leĝodona kaj justica povoj * — estis ofte kritikata kiel feŭdisma restaĵo malfacile akordigebla kun modernaj normoj de bona regado. La starigo de Lordo Referanto, elektita de la membroj mem kaj dediĉita ekskluzive al la funkciado de la ĉambro, respondis al kreskanta bezono je klareco kaj travidebleco kiujn la Nova Maldekstro, tiutempe gvidata de ĉefministro Blair, intencis enkonduki en la nacian konstitucian sistemon.

Post du jardekoj, la bilanco estas plejparte pozitiva. La Ĉambro de la Lordoj evoluigis pli koherajn procedurojn, ankaŭ pro tio ke la prezidanta oficisto ne estas politika gvidanto, sed garantianto de la reguloj; ne centro de povo, sed gardanto de ekvilibro. Tio ebligis al la lordoj plenumi sian revizian rolon kun pli granda aŭtoritato kaj sendependeco.

Tiu sperto meritas atenton ankaŭ ekster la Unuiĝinta Reĝlando. Por la Esperanta Civito, kiu plu serĉas instituciajn formojn kapablajn subteni longdaŭran stabilecon kaj demokratian maturecon, la jubileo de tiu reformo proponas utilan pensmodelon. Precipe la demando pri memregado de deliberaj korpoj restas malferma kaj aktuale diskutinda.

Ebla kaj dezirinda konstitucia evoluo por la estonteco de la Civito estus, miaopinie, ke kaj la Senato kaj la Forumo ricevu klarajn mekanismojn de interna governance. La enkonduko de propra prezidanto — elektata de la membroj kaj respondeca antaŭ ili — kune kun konstanta komitato pri proceduroj kaj administrado (kiel la hispana mesa), povus plifortigi la agadon kaj efikon de ambaŭ instancoj, permesante al la Konsulo koncentri siajn fortojn en la ekzekutiva laboro. Eble, inter la ŝanĝoj kiujn la geparlamentanoj konsideros proponi dum la nuna mandato estos la ebleco pritrakti ankaŭ tian britan modelon por pli moderna leĝodona povo en Esperantio.

 

* la Lordo Kanceliero rolis kiel altranga membro de la registaro, prezidanto de la supera ĉambro kaj, ĉar la Lordoj mem agis kiel Kortumo, ĉefrolulo de la justica instanco. 

La Virtuala Kongreso de UEA okazis la unuan fojon en 2020, la jaro de la pandemio, kaj tuj montris sian valoron. Ne ĉiuj povas vojaĝi al la Universala Kongreso, sed ĉiuj povas partopreni virtuale. La Virtuala Kongreso, aŭ VK, jam fariĝis regula evento en la Esperanto-kalendaro. Ĉi-jare aliĝis 1407 kongresanoj el 90 landoj. Jen komento de Fida Amatullah el Indonezio, kiu ĵus partoprenis en sia unua VK. Mi partoprenis en VK por plibonigi mian parol-kapablon en Esperanto. Mi dubis komence, ĉu mi ĝuos la eventon, ĉar estas pli malfacile ekhavi rilaton kun alia homo virtuale ol per kunestado en la reala vivo. En VK, mi povis paroli kun diversaj generacioj. Mi bedaŭras, ke mi ne petis iliajn konsilojn pri la vivo. Tamen interparolado kun pli aĝaj homoj varmigis mian koron. Mi parolis kun alia komencanto, maljunulino el Francujo. Ŝi transdonis al mi siajn Esperantajn lerno-materialojn. Tio estis tre mojosa, ĉar kvankam ŝi jam estas maljuna, ŝi ankoraŭ lernas novan lingvon. Multaj personoj povis paroli plurajn lingvojn, kaj tio estis tre bela afero. Kelkaj kongresanoj volis lerni mian lingvon, la indonezian, kaj kelkaj povis eĉ paroli ĝin bone. Mi volis partopreni en la babilejo por krokodiloj, sed ne multaj homoj ĉeestis, kaj ĉiuj parolis en malsamaj lingvoj, do la situacio estis malfacila. En aliaj okazoj, tre multaj homoj ĉeestis samtempe en la sama vidbabilejo. Do, ne ĉiuj havis la ŝancon paroli. La VK havas la kutimajn aranĝojn, kiuj okazas ankaŭ dum la ĉeesta Universala Kongreso. En la unua tago okazis la Movada Foiro, kiam Landaj kaj Fakaj Asocioj prezentis sian agadon al la kongresanoj. Estis kompreneble la Malfermo (kaj en la lasta tago la Fermo), kiun vi povas spekti ĉi tie. Estis prelegoj pri la plej diversaj temoj, estis prezentoj de libroj kaj revuoj, koncertoj, kaj ĉio alia, kio kutime okazas dum kongreso. Kvar horoj dum la lasta tago estis dediĉitaj al virina agado, kun serio de aranĝoj de, por, kaj pri virinoj. Grava parto de ĉeesta kongreso, eble la plej grava parto, ne estas la prelegoj kaj organizitaj programeroj, sed la libera babilado kun aliaj esperantistoj el ĉiuj mondopartoj. En VK, tio eblis. Pluraj virtualaj ĉambroj estis rezervitaj kiel babilejoj, kaj kutime oni ankaŭ proponis temon, ekzemple “verkado”, “vojaĝemuloj”, “instruado” kaj simile. Temis pri libera babilado ĉirkaŭ la temo, sen organizanto. Iuj spacoj ricevis la nomojn “kafejo”, “manĝejo” kaj “koridoro”, kie oni povis renkonti konatojn kaj resti por babili, same kiel en la reala vivo. Do, eĉ virtuale eblis ĝui ĉiujn belajn spertojn de ĉeesta kongreso. Anna Lowenstein Fida Amatullah

Post Kristnasko, kiam la grandaj manĝoj jam finiĝis kaj la lastaj gastoj foriris, ofte okazas io interesa. La mondo kvazaŭ malrapidiĝas. Oni ankoraŭ vidas lumetojn en fenestroj, eble restas kelkaj kandeloj sur la tablo, sed la bruo de la preparo subite ĉesas. Kaj tiam aperas la silento inter la festoj, tiu stranga, mola spaco inter unu pinto kaj la sekva.

Hodiaŭ, kiam la kristanoj, uzantaj la Gregorian kaj Novjulian kalendarojn, festas Kristnaskon, ni proponas (re)legi du Kristnaskajn novelojn, kiuj aperis ankaŭ kelkaj jaroj en La Ondo de Esperanto:

O. Henry: La donaco de la magoj (Tradukis Donald J. Harlow)
Dorota Terakowska: La kvina telero (Tradukis Dorota Burchardt)

Gajan Kristnaskon!

Halina Gorecka
Aleksander Korĵenkov

Kaliningrado (Ruslando)
La 25an de decembro 2025.

Ĉi tiu artikolo aperis en la novaĵretejo “La Ondo de Esperanto”.
Ĉe represo aŭ citado bonvolu indiki la fonton:
“La Ondo de Esperanto” https://sezonoj.ru/2025/12/kristnasko-6/

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2026 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2024 kaj 2025. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post Gajan Kristnaskon! appeared first on La Ondo de Esperanto.

La finiĝanta jaro estis la plej malfacila inter la du nordaj bordoj de la Atlantiko, grandparte pro la politikaj decidoj de la reelektita prezidento de Usono, Donald Trump; sed ĝi estis malfacila en Usono mem, se konsideri ke unuafoje la mondkongreso de PEN Internacia (Krakovo, komence de septembro) aprobis rezolucion kiu denuncas regreson de esprimlibero en tiu amerika federacio.

La konfliktoj multiĝis inter Usono kaj Eŭropo (ne nur Eŭropa Unio): de la nova doganpolitiko ĝis la interslava milito, de la ekspansiemo kontraŭ Danlando kaj la Komonvelta najbaro ĝis diskuto pri rearmado, de la monpunoj al informadikaj magnatoj ĝis la vizomalpermesoj. Oni sin demandas ĉu ekzistas ankoraŭ alianco inter okcidentanoj, eĉ inter parolantoj de la angla lingvo (en diversaj variantoj). En tia kunteksto, pozitiva ŝajnas la reproksimiĝo de Britio al EU.

En 2025 ekis geopolitika procezo, kie la rolo de Usono iĝas pli kaj pli ambigua. Sur la akso de tradicie perioda izoliĝo, ĝi enmiksiĝas en konfliktoj sur pluraj frontoj: ĉi tiu kontraŭdiro favoras nek “peace” nek “appeasement”, sed kreskigas malstabilecon, al kiu forte kontribuas la diverĝo de interesoj inter longtempaj okcidentaj aliancanoj.

La rezulto estas ke ĉiuj frontas la novan jaron pli malfortaj kaj pli malcertaj, kun internaj problemoj kaj eksteraj tensioj. Tio jam havas sian negativan efikon ankaŭ en Esperantio, ekonomie kaj kulturpolitike.

Ĉiujare infano el Supra Aŭstrio ekflamigas la "Lumon de paco" en la groto kie naskiĝis Jesuo en Betlehemo. Tiam la lumo venas en speciala lampo per aviadilo al Linz. Dum multaj jaroj pilgrimantoj el Supra Aŭstrio akompanis la infanon en tiu vojaĝo al Betlehemo.

Dum pli ol tridek jaroj en Litovio meze de decembro okazas vica kongreso de Litova Esperanto-Asocio (LEA) kaj la tradiciaj Zamenhof-Tagoj. Ĉi-jare la 13an de decembro okazis la 60a jubilea Kongreso de LEA kaj Zamenhof-Tagoj 2025. Ambaŭ aranĝojn partoprenis 80 esperantistoj el dek urboj de Litovio, tri gastoj el Latvio kaj unu el Hispanio.

La kongreson per enkondukaj vortoj komencis la prezidanto de LEA Povilas Jegorovas. Sekvis minuto da silento – ĉi-jare forpasis tri litovaj esperantistoj – Algimantas Sudeikis el Anykščiai, Aušrinė Aleknavičiūtė el Kaŭno kaj Angelė Straleckienė el Marijampolė.

La raporton pri la esperantista agado en Litovio dum 2025 prezentis Povilas Jegorovas. Li emfazis, ke la jaro por litovaj esperantistoj estis ege favora, enhavoriĉa, intensa; estis kelkaj gravaj atingoj. La agado evoluis laŭ kelkaj ĉefaj direktoj.

La ĉefa afero estis organizo kaj efektivigo de la 59aj Baltiaj Esperanto-Tagoj (BET-59), kiuj okazis en Kaŭno de la 5a ĝis la 13a de julio. BET-59 sendiskute estis la plej grava esperantista aranĝo en Litovio en la 21a jarcento post la 90a Universala Kongreso de Esperanto en Vilno en 2005. Ĉi-foje ĝin organizis ne nur LEA, sed kunorganizantoj estis ankaŭ la universitato Vytautas la Granda kaj Monda Centro de Litovoj. La Alta Protektanto de BET-59 estis tiutempe la unua vicprezidanto de Litovia parlamento Juozas Olekas, kiu nun jam estas ĝia prezidanto. Li partoprenis la inaŭguron de BET-59.
Salutleterojn sendis tri ministroj de Litovio (pri edukado, scienco kaj sporto, pri kulturo, pri eksterlandaj aferoj). La rektoro de la universitato aranĝis luksan akcepton por BETanoj post la inaŭguro. BET-59 ricevis esencan helpon de la urbo Kaŭno, inkluzive de la financa helpo.
Al BET-59 aliĝis 296 esperantistoj el 32 landoj – reale partoprenis ĉirkaŭ 250. Ĉio okazis en la universitato Vytautas la Granda. La programo estis riĉa kaj intensa. Estis faritaj 35 prelegoj kaj raportoj, estis kvin grupoj de diversnivelaj Esperanto-kursoj kun instruistoj el kvar landoj. Estis tre riĉa kultura programo – okazis naŭ koncertoj de artistoj el Italio, Francio, Svedio, Pollando, Litovio. Estis montritaj kvar spektakloj de aktoroj el Italio, Francio, Litovio. Estis montritaj kvar dokumentaj filmoj. Severija Marija Banaitytė gvidis kurson de la litova lingvo. Aida Čižikaitė faris prelegserion pri la litovaj kulturo, historio, lingvo. Estis multaj ekskursoj.
Ĉiu partoprenanto ricevis la ampleksan kaj enhavoriĉan 154-paĝan “Libron por BET-ano”, eldonaĵon pri la pentristo kaj komponisto M. K. Čiurlionis okaze de la 150-jariĝo de lia naskiĝo, kaj faldfolion pri Kaŭno en Esperanto eldonitan de la Kaŭna turisma kaj informa centro. Pawel Fisher-Kotowski tre profesie redaktis la ĉiutagan gazeton “Kunfluo” – aperis 8 numeroj kun 32 paĝoj, publikigitaj 60 fotoj.
Multaj litovlingvaj komunikiloj aperigis ampleksajn artikolojn pri la 59a BET. Ankaŭ eksterlanda Esperanto-gazetaro tre pozitive priskribis ĝin (en Germanio, Nederlando, Finnlando, Israelo, Ruslando, UEA). Laŭ peto de UEA en Litovio estis presita la libro “Internacia Kongresa Universitato. Scienca Universitata Sesio” kun prelegoj de UK en Brno kaj BET en Kaŭno.

Alia grava evento de la jaro estis la 23a Internacia Medicina Esperantista Kongreso, okazinta en Kaŭno antaŭ BET-59. Litoviaj kaj Pollandaj gejunuloj okazigis komunan renkontiĝon en Druskininkai.

La Monda Centro de Litovoj kunlabore kun LEA eldonis du gravajn librojn. Temas pri la litovlingva libro “Lietuvos esperantininkai” (Litovaj esperantistoj) de Ieva Švarcaitė kaj la poemaro “Mi lernas ĝoji”. de Inita Tamošiūnienė En Šiauliai aperis libro de prof. Vytautas Gudonis pri Vasilij Jerošenko en la ukraina kaj rusa lingvoj.

Tre grava agaddirekto estas la invito de la 113a Universala Kongreso de Esperanto al Kaŭno somere 2028. Oficiala propono estis sendita al Estraro de UEA en aŭgusto. Legu pli pri la klopodoj okazigi UK-113 en la artikolo, publikigita antaŭ nelonge ĉe https://sezonoj.ru/2025/12/litovio-83.

Dum la tuta jaro daŭris kutima informa laboro pri Esperanto kaj esperantista agado por ekstera publiko. LEA havas tre bonajn kunlaborajn kontaktojn kun pli ol dek amaskomunikiloj, kiuj informas pri nia agado okaze de ĉiuj niaj agadoj kaj iniciatoj (BET, IMEK, libroj k. a.).

Daŭras instruado de Esperanto en la universitatoj de Kaŭno, Vilno, Šiauliai, Panevėžys.
Funkcias sufiĉe intensaj internaciaj ligoj de litovaj esperantistoj. La 110an UKon en Brno partoprenis 18 esperantistoj el Litovio. La 6an Virtualan Kongreson de Esperanto partoprenis ses litoviaj esperantistoj. Krome, Litoviaj esperantistoj partoprenis diversajn esperantistajn aranĝojn en Nederlando, Italio, Ĉinio, Koreio, Francio, Madagaskaro, Pollando, Indonezio.

Originalaj beletraĵoj de Laimundas Abromas aperis en “Penseo”, “Beletra Edeno”, “Literatura vivo” kaj en la retejo Verkoj.com. Litovaj esperantistoj partoprenas en diversaj literaturaj konkursoj. La internacia revuo “La Ondo de Esperanto” kaj la samtitola novaĵretejo ofte publikigas materialon pri la agado de Litoviaj esperantistoj. Aida Čižikaitė estas akceptita en la Panteonon de Edukado.net.

En Litovio perfekte funkcias interna informado de esperantistoj. Konstante funkcias tri informkanaloj. Ekde 1996 funkcias la retejo de LEA ĉe http://www.esperanto.lt/, ekde 2000 funkcias la grupo de Litoviaj esperantistoj, nun ĉe https://groups.google.com/g/esperanto-en-litovio, ekde 2014 funkcias Facebook-grupo ĉe https://www.facebook.com/groups/542415445773607. Ĉiutage aperas meze kvin novaj informoj.

Post la raporto nome de LEA estis gratulitaj ĉi-jaraj diversaĝaj jubileuloj. Nome de la Litovia ministerio pri edukado, scienco kaj sporto, la prezidanto de LEA Povilas Jegorovas pro meritoj en organizado de la 59-aj Baltiaj Esperanto-Tagoj kaj pro alia multjara aktivado enmanigis dankfoliojn de la ministerio al jenaj aktivuloj:

Asta Nastaravičiūtė
Aida Čižikaitė
Dalia Pileckienė
Gražina Opulskienė
Gražvydas Jurgelevičius
Ramūnas Narbutas
Vida Kulikauskienė
Severija Marija Banaitytė
Solveiga Sadauskaitė

Sekvis la komuna fotado kaj fermo de la kongreso.

Post la tagmanĝa paŭzo okazis la Zamenhof-Tagoj 2025. dediĉitaj al la 166a datreveno de la naskiĝo de Ludoviko Zamenhof. Ĝi komenciĝis per prelego de Vytautas Šilas “Reviviĝo de litova Esperanto-movado. La startaj jaroj 1956-1957”. Sekvis impresoj de Severija Marija Banaitytė kaj Aušrinė Tamošiūnaitė pri la 81a Internacia Junulara Kongreso de TEJO en Indonezio. Estis prezentitaj noveldonitaj libroj – tiu de Ieva Švarcaitė “Lietuvos esperantininkai” kaj la poemaro “Mi lernas ĝoji” de Inita Tamošiūnienė. Gražina Opulskienė rakontis pri la 91a Itala Esperanto-Kongreso.

La tago finiĝis per tre ĉarma koncerto de Ieva Laučkaitė (violono) kaj Ugnė Barysaitė (piano). Ili ludis diversajn tango-melodiojn. Granda grupo da partoprenantoj daŭrigis la vesperon en la restoracio “Miesto sodas”.

La 14an de decembro okazis ekskurso al la historia prezidentejo de Litovio en Kaŭno. Funkciis riĉa libroservo. Ĉiuj disveturis hejmen kun entuziasmo sekvontjare daŭrigi nian gravan agadon.

Povilas Jegorovas
prezidanto de Litova Esperanto-Asocio

Fotoj de Gražvydas Jurgelevičius

Ĉi tiu artikolo aperis en la novaĵretejo “La Ondo de Esperanto”.
Ĉe represo aŭ citado bonvolu indiki la fonton:
“La Ondo de Esperanto” https://sezonoj.ru/2025/12/litovio-84/

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2026 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2024 kaj 2025. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post Litovio bilancas kaj planas appeared first on La Ondo de Esperanto.

Kiam estis Petro sesjara, ni havis vere malfacilan jaron. Ni povis permesi al si nur tion, kion ni vere bezonis. Malgraŭ tio ni konsciis, ke ni estas pli riĉaj ol plimulto da homoj, kiuj ne povas permesi al si nek tion kion nia familio. Tio estis por ni konsolo, sed ne por nia sesjara filo, kiu ankoraŭ tion ne komprenis.

Kiam proksimiĝis Kristnasko, ni diris al Petro, ke tiun ĉi jaron ni por neniu el ni aĉetos la donacetojn. „Nu, mi proponas al vi, kion ni povus fari,“ diris la patro, kiam li vidis malgajon en la okuloj de Petro. "Ni povas desegni la donacetojn, kiujn ni reciproke donacus al ni.

Kelkajn sekvantajn tagojn ĉiu el ni sekrete laboris kun rideta mieno. Fine ni malfacile ŝparis por malgranda Kristnaska arbeto, kiun ni ornamis per propramane pretigitaj paperornamaĵoj. Malgraŭ malfavoraj cirkonstancoj la arbeto aspektis tiel bele kiel neniam antaŭe. La donacetoj estis nur desegnaĵoj de donacetoj, kiujn ni volonte dediĉus al ni – eltonditaj, desegnitaj, pentritaj, surgluitaj, kudritaj kaj metitaj aŭ pendigitaj sur la arbeto. Tamen, tio estis la donacetoj, kiuj tre superigis niajn revojn. Troviĝis tie alloga nigra limuzino kaj ruĝa motorboato por la patro. Mi ricevis diamantan broĉon kaj peltmantelon. Petro ricevis la plej multekostajn donacetojn eltonditaj de reklammagazinoj. Tre plaĉis al li indiana tendo, kiun al li desegnis la patro, kaj naĝbaseno, kiun desegnis la panjo. Al mi treege plaĉis domo pentrita per akvarela farbo, pri kiu mi revas – blanka kun verdaj ŝutroj kaj kun citisoj sur herbejo. La domon pentris mia edzo.

De nia Petro ni ne atendis kompreneble iajn donacetojn. Tamen, ni ricevis unu ekster-ordinaran donaceton, kiun li transdonis al ni tre ĝojigita. Ĝi estis evidente per la plej moderna metodo desegnita bunta bildeto – tri ridetantaj staturoj – viro, virino kaj knabeto. Ili ĉirkaŭbrakumis sin, dank al kio ĝi efikis
kiel unu persono.

Sub la bildo estis skribita unu sola vorto – NI.

Multajn jarojn ni rememoris ĉi tiun Kristnaskon kiel la plej belaj kaj plej riĉaj festoj, kiujn ni pasigis komune. Infanoj estas heroldoj de Dio, kiujn ĉiutage sendas disvastigi la amon, esperon kaj pacon.

Jarka Malá kaj ĉiuj kunlaborantoj de la Esperanta Retradio deziras feliĉan Kristnaskon.

UEA alvokas subteni esperantistojn en D. R. Kongo tra la Konto Espero

Universala Esperanto-Asocio per sia Konto Espero daŭrigas solidaran agadon por subteni individuajn membrojn de la Asocio, kiuj troviĝas en la plej bezonataj situacioj pro armitaj konfliktoj kaj humanitaraj krizoj.

Donacu al la Konto Espero: https://uea.org/alighoj/donacoj/espero.

Pere de zorge kolektitaj informoj ekde marto 2025, jam eblis helpi ĉirkaŭ 28 individuajn membrojn de UEA en Demokratia Respubliko Kongo, ĉefe en la urboj Goma kaj Bukavu, regionoj forte trafitaj de perforto kaj malstabileco. Al tiuj helpitoj UEA sukcesis sendi monhelpon de po 100 eŭroj.

En regiono, kie granda parto de la loĝantaro vivas sen stabila formala enspezo kaj kie multaj familioj devas kontentiĝi per tre limigitaj rimedoj, tia sumo povas havi realan kaj tujan efikon: por multaj ĝi signifas subtenon por bazaj bezonoj dum unu aŭ eĉ du monatoj, ekzemple por manĝaĵoj, loĝkostoj, sanelspezoj aŭ edukaj bezonoj. En kondiĉoj de milito kaj delokiĝo, tiu helpo ofte estas decida por travivi malfacilan periodon kun minimuma digno.

UEA nun celas etendi tiun solidaran helpon al ankoraŭ aliaj individuaj membroj, kiuj daŭre suferas pro militoj kaj perfortaj konfliktoj en diversaj regionoj de la mondo. Tial la Asocio alvokas la tutmondan Esperanto-komunumon kaj aliajn homojn de bona volo kontribui al la Konto Espero, por ke neniu membro restu sola fronte al tiaj malfacilaj provoj.

Tiu solidareca alvoko estos akompanata de speciala kultura gesto: en la jutuba kanalo de UEA aperas muzikvideo de la kanto Milittempe, interpretata de Joel Muhire kaj Miriam Ingabire Alliance, esperantistaj kantistoj el D. R. Kongo. La kanto premieriĝis dum la malfermo de la 6a Virtuala Kongreso de Esperanto kaj nun estas prezentata aparte – kiel necesa voĉo de espero, eltenemo, homa proksimeco kaj konfirmo de niaj valoroj en tempo de sufero.

Per tiu iniciato UEA volas memorigi, ke Esperanto ne estas nur lingvo, sed ankaŭ komunumo de reciproka zorgo. En la strategia plano de UEA por la periodo 2025-2030, nome AKIRI, solidareco estas unu el la referencaj valoroj. Eĉ kiam la helpo estas modesta laŭ ciferoj, ĝi povas esti profunde esperodona gesto por tiuj, kiuj sentas sin forgesitaj de la mondo. Do ĉiuj donacoj gravaj. Se donacoj alvenos abunde, ankaŭ eblos pensi agadojn krom la referenca helpo de po 100 eŭroj por helpito.

Kiel same jam memorigis nin Joel Muhire: UEA estas nia, UEA estas vi. Kune ni povas mildigi maljustaĵojn kaj konservi esperon – en milittempoj ni devas eĉ pli konfirmi nian forton, kio en la aktivismo de la Esperanto-movado ĉefe estas la forto de espero.

Diskonigu! Donacoj al la Konto Espero eblas per: https://uea.org/alighoj/donacoj/espero.

Fonto: Gazetara Komuniko de UEA, 2025, №1273.

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2026 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2024 kaj 2025. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post Solidareco milittempe appeared first on La Ondo de Esperanto.

Unue, la Verdana konferenco estas kunsido por diskuti teknikaĵojn, reformojn de regularoj, decidi ĉu ni kiel verdanoj volas stariĝi kiel sendependa strukturo, kaj debati inter ni pri praktikaj strategioj rilataj al la aplikado de la ideoj kaj temoj, kiuj jam estas en la programo, kiun la civitanaro voĉdonis. Se ni eĉ ne kapablas fokusiĝi pri tiuj, ni certe ne bezonas pliajn teoriajn diskutojn, kiuj nur riskas saturi niajn jam limigitajn kapablojn.

Due, la Verdana konferenco estas malfermita al ĉiuj  kiuj intencas partopreni en la aktivaĵoj de la eventuala Verda Kolektivo: tamen ekzistas risko, ke neniu Kolektivo estos fondita, se la reformpropono ne estos aprobita (aŭ ne en la proponita formo). En tiu kazo la konferenco fariĝos simple kunsido de la nuntempa Verda Listo, do nur la elektitaj gesenatanoj rajtos resti, fizike aŭ virtuale, por la cetero de la tagordo, kun escepto de homoj invititaj de la asembleo mem.

Trie, la Verdana konferenco okazos en hibrida formo, aŭ almenaŭ tion ni klopodu. Kompreneble, blankaj gesenatanoj ne rajtas partopreni.

Ekde januaro, ŝanĝoj en la Estraro de TEJO igos la postenon de Ĝenerala Sekretario vaka. Sekve, la Elekta Komisiono malfermas alvokon por trovi kandidatojn al la Estraro de TEJO.

Kandidato por iĝi estrarano de TEJO devas esti individua membro de TEJO en 2026 naskita inter la 1-a de septembro 1990 kaj la 31-a de aŭgusto 2008. Aliaj dezirindaj trajtoj de kandidato estas sperto en gvidado de volontula organizo, sperto en la Esperanto-movado, laboremo kaj flekseblo.

En okazo de alelekto por aktuale oficanta Estraro, la procezo estas senprokrasta kaj laŭeble rapida. Proksimuma komencdato: 15-a de februaro 2026.

Ekzemploj de sekretariaj taskoj estas:

• kontaktiĝo kun landaj kaj fakaj sekcioj por nomumo de komitatanoj;
• starigado de voĉdonoj;
• kontrolado de membrecoj;
• registrado de aktivuloj en Centra Reto;
• organizado de estraraj kaj komitataj kunsidoj;
• livero de estraraj raportoj.

Cetere, estus utile se kandidatoj povos subteni la Estraron en iu(j) el la subaj kampoj:

• Universitata Agado;
• Adoleska Agado;
• Egaleco;
• Eksteraj Rilatoj;
• Patronoj;
• Dungitoj;
• Volontuloj.

Bonvenas kandidatiĝoj de membroj kiuj interesiĝas pri la sekretaria posteno kaj/aŭ pri iu(j) el la supre menciitaj kampoj.

Por kandidatiĝi, sendu mesaĝon al elekta.komisiono@tejo.org ĝis la 30-a de januaro 2026 kun via vivresumo, motiviĝletero kaj indiko pri la fakoj, kiujn vi pretus transpreni en la Estraro.

Se vi scias pri taŭga kandidato, konvinku tiun sendi sian kandidatiĝon aŭ sendu mesaĝon al elekta.komisiono@tejo.org, tiel ke la komisiono mem povu kontakti la eblan kandidaton.

The post Malferma alvoko: iĝu estrarano de TEJO appeared first on Tutmonda Esperantista Junulara Organizo.

Roza estas negrino kaj ne havas siajn frontajn dentojn. Ŝia buŝo estas ĉiam malfermita kaj plena de salivo, pro la medikamentoj, kiujn ŝi englutas, kontraŭ skizofrenio. Ŝi moviĝas malrapide, parolas milde kaj malmulte, ŝia rigardo estas senesprima. Ŝi iradas en la koridoroj de la maljunulejo, ĉiam kun la kapo turnita malsupren, kvazaŭ ŝi profunde meditus, aŭ kvazaŭ ŝi serĉus iun objekton, kiu falis el ŝia mano. Sed Roza nenion posedas, kiu povus fali. Ŝi surhavas vestojn donacitajn, uzitajn, sandalojn el kaŭĉuko trivitajn kaj koloran braceleton el kaŭĉuko, pri kiu ŝi multe fieras.

Roza loĝas en maljunulejo por malriĉaj homoj, de jaroj. El tie ŝi eliras nur por sangekzamenoj, unufoje en ĉiu jaro. La ceteran tempon ŝi iradas laŭ la koridoroj aŭ rigardas malnovan televidaparaton kun malklara ekrano kaj sibilanta sono. Dum la lastaj jaroj, Roza frekventas lecionojn por alfabetigo, kiujn simpatia juna volontulino proponas, unufoje en ĉiu semajno. Ŝi zorgeme kopias literojn kaj ciferojn sur donacita kajero, el kiu, evidente,  oni forprenis  skribitajn foliojn, lasante ankoraŭ kelkajn neskribitajn. Roza jam lerte konas la numerojn de 1 ĝis 10.

Ĉiusemajne alvenas kuracisto. Li parolas al kelkaj maljunuloj, ekzamenas kelkajn el ili, skribas paperojn, donas instrukciojn. Li ĉiam interŝanĝas kelkajn vortojn kun Roza, simpatie. Tiun tagon, Roza sin pretigas, surmetas koloran bluzon kaj la sandalojn uzatajn por iri surstrate. Kaj ŝi montras al la doktoro sian semajnan lecionon, el la alfabetiga kurso. Li ĉiam laŭdas:
- Via skribo estas bela, Roza! Gratulon!

Hodiaŭ, ĉar mankas malmultaj tagoj ĝis la Kristnasko, Roza prenis al si kuraĝon. Kiam ŝi adiaŭis la kuraciston, ŝi mallaŭte diris:
- Mi volus gajni brakhorloĝon, en la Kristnasko... Kiu montras la horon per ciferoj, sur ekraneto.

La kuracisto ekmiris.
- Horloĝon, Roza? Ĉu vi scipovas rigardi la horon?
- Mi volas lerni...

Li pensis dum momento. Poste li denove demandis:
- Kaj por kio vi volas scii, kioma horo estas, Roza?

Nun estis ŝi, kiu pensis. Fine, honteme, ŝi klarigis:
- Unu tagon, la instruistino diris, ke la tempo nun pasas tre rapide. Mi ne komprenis tion. Mi ne povas kompreni, kio estas pasanta tempo. Ŝi diris, ke sufiĉas rigardi horloĝon, kaj mi komprenos. Nun mi pensas pri tio tagnokte. Se mi havus horloĝon...

Roza interrompis la klarigon kun timema rideto.

La sekvan tagon, la doktoro alportis ciferecan brakhorloĝon, fiksis ĝin al la maldekstra brako de Roza.
- Poste vi diru al mi, Roza, ĉu efektive la tempo pasas, aŭ ĉu temas pri blago. Feliĉan Kristnaskon!

Trompuloj kreis plurajn kontojn en la retejo de Pasporta Servo kaj dissendis fraŭdajn mesaĝojn en Esperanto por ricevi kreditkartajn informojn de la uzantoj. La teamo de Pasporta Servo haltigis la atakon la 12-an de decembro.

En la retejo de Pasporta Servo eblas trovi esperantistajn gastigantojn en multaj partoj de la mondo.

Merkrede la 10-an de decembro diversaj uzantoj de Pasporta Servo skribis al la centra retpoŝta adreso de la servo, demandante aŭ atentigante pri strangaj mesaĝoj, rakontas Meiyer Goren, prizorganto de la retejo.

Trompa mesaĝo sendita al uzanto de Pasporta Servo.

– Mi tuj blokis la konton sed ĝi jam sukcesis sendi iom da mesaĝoj. Vespere de la sama tago la krimuloj kreis dek pliajn kontojn kaj daŭrigis sian fiagadon, sendante po iom kelkajn mesaĝojn el ĉiu konto. Tiuj novaj trompaj mesaĝoj jam estis en Esperanto, klare maŝintradukitaj sed en sufiĉe bona kvalito.

Kiel la trompuloj sukcesis ĉirkaŭiri la kontraŭrobotajn protektojn?

– Post prisondo mi venas al la konkludo ke ili kreis tiujn kontojn permane. Ne temis pri centoj sed nur manpleno da kontoj – plej verŝajne ili unue esploris kiamaniere funkcias la retejo, kiel oni trovas aliajn uzantojn kaj kiel uzanto sendu mesaĝon al alia uzanto. Poste ili aŭtomatigis tion: ĉiu atako komenciĝis per vizito al la serĉilo, serĉo laŭ specifa lando-nomo, kaj sekve vizito al la profilpaĝoj de la gastigantoj. En la profilpaĝo ili alklakis la butonon ”Sendi mesaĝon”.

Ĉu io simila okazis antaŭe? Ĉu vi sukcesis malhelpi, ke tio okazu denove? 

– Io simila neniam okazis antaŭe. Pro tio mi estis komence iom surprizita, sed analizante ilian agadmanieron mi eltrovis kie mi povas plifortigi la protektojn en la retejo. Momente ĉiuj novaj mesaĝoj devas esti permane aprobitaj, kaj dume mi preparas pli daŭripovajn protektojn.

La trompa mesaĝo estas sufiĉe interesa, ĉar la trompuloj evidente komprenis por kio oni uzas Pasportan Servon kaj verkis la mesaĝon laŭ tio.

– Ne estas tiom malfacile kompreni kio estas Pasporta Servo kaj kiel oni uzas ĝin – ekzistas la paĝoj ”Kio estas PS” en la angla kaj en la retejo kaj en Vikipedio; aŭtomata tradukilo ene de Google Chrome ebligas uzi la retejon sen scii unu vorton en Esperanto. Sed jes, evidente la atakanto aŭ atakantoj dediĉis tempon por pristudi la retejon kaj diversajn aspektojn de la servo.

Meiyer Goren. Foto: privata

Tiu, kiu sekvis la ligilon en la trompa mesaĝo, post kelkaj pludirektoj alvenis al retpaĝo kie oni admonis la uzanton enskribi siajn kreditkartajn informojn por ”konfirmi” sian konton ĉe Pasporta Servo. Pluraj uzantoj kontaktis la administrantojn de Pasporta Servo por demandi, kial estas bezonataj tiuj kreditkartaj informoj, sed mankas informo pri ajna uzanto, kiu efektive estis trompita doni tiujn informojn, rakontas Meiyer Goren.

– Mi dissendis klarigan leteron kelkajn horojn post la atako al ĉiuj, kiuj estis almesaĝitaj de la krimuloj, kaj mi esperas ke neniu estis trompita. En la letero mi indikis ke tiuj kiuj donis la detalojn en la paĝo kontaktu senprokraste la eldonanton de la karto – banko aŭ alia financa institucio.

Eĉ se oni ne donas ajnajn informojn al la krimuloj, tiaspecaj atakoj laŭ li povas esti danĝeraj, ĉar la trompa paĝo povas kaŝe instali programojn en la komputilo aŭ telefono, ekzemple por spioni la uzanton.

– Tio ne ŝajnas okazi en tiu paĝo, mi ne rimarkis kodon aŭ provojn tion fari. Sed homoj devas ĉiam esti suspektemaj kiam iu petas ilin viziti iun nerilatan retejon; ekzemple, ajna ago rilata al la konto de Pasporta Servo estu nur sur la retejo pasportaservo.org. Finfine ne gravas kiom da teknologiaj bariloj mi starigos, krimuloj ĉiam provos manipuli la homan psikologion.

– Kurioza afero estas ke dum la atakoj okazadis, mi estis prepariĝanta por gvidi trejnadon ĉe kliento pri… ciberatakoj al entreprenoj.

Pasporta Servo nun havas proksimume 12 500 registritajn uzantojn, el kiuj 2 400 estas konsiderataj aktivaj – ili ensalutis almenaŭ unu fojon dum la lastaj 18 monatoj. La gastigantoj estas 2 460, kaj el ili 915 vizitis la retejon dum la lastaj 18 monatoj.

 

Berlinaj kaj Brandenburgiaj esperantistoj invitis al la Zamenhoffesto 2025, la 13an de decembro en la renkontiĝejo de la Berlina distrikto Lichtenberg, kiu nomiĝas Kiezspinne (kvartala araneo). Jam estas longa tradicio, okazigi tie nian feston, kiu samtempe estas la kulmino de la asocia Esperanto-vivo dum la jaro. Ĉi-foje ni trovis eblecon kunveni proksime al la naskiĝtago de Zamenhof. Laŭ la reto samtage okazis pluraj Zamenhoffestoj ankaŭ en aliaj partoj de la mondo.

Al la Zamenhoffesto venis nur 22 personoj, inter kiuj mankis la multjaraj geamikoj el Szczecin, sed subite aperis alia delonga amiko Janusz Duda, kiu ne ĉeestis dum la pasintaj festoj. Alia afero estis, ke ne povis okazi la kutima libroservo pro manko de Johano Pachter. Nur tri ĉeestantoj kunportis Esperantaĵojn por donace disdoni laŭ la propono de Peter Kühnel.

Tamen libroj estis ankaŭ en la centro de la programo, ĉar temas ankaŭ pri la tago de Esperanto-libro kaj, kiun ni celebris. Fritz Wollenberg prezentis sian plej freŝan libron pri la 100 Germanaj Esperanto-Kongresoj, sed ankaŭ iomete pri la kongresoj en GDR kaj pri la Universalaj Kongresoj de Esperanto, okazintaj en Germanio. Margarete Bastian prezentis sian ŝlagroalmanakon, kiun ŝi ankaŭ ofertis al la ĉeestantoj por akiri mondonacojn por la Esperanto-Ligo Berlin-Brandenburgio. Ne mankis demonstrado de tri kantoj el tiu almanako.

Interesa kontribuaĵo estis sufiĉe nekutima festparolado de Philipp Sonntag, kiu instigis la ĉeestantojn al hurlado kiel la lupoj. La temo estis paco. Li eĉ prezentis pacigilon kiel formularon por diversaj situacioj. Detalojn vi trovas ĉe https://esperanto.berlin/mondkoncepto/.

Peter Kühnel interese kaj detale prelegis pri Esperanto-mono “Steloj”, kiun oni uzis por pagi longtempe.
Neforgesebla kulmino de la festo estis video-konferenco kun la samtempe okazintaj Zamenhof-Tagoj en Bjalistoko. Parolis kaj starigis demandojn kelkaj homoj en ambaŭ flankoj. Estis la unua fojo, ke sukcesis tiu video-konferenceto ankaŭ rilate al teknika vidpunkto. Ronald Schindler disponigis siajn proprajn teknikaĵojn por certigi la interparoladon.
Memkompreneble frandaĵoj estis surtable. Okaze de la posttagmeza kafumado, kiel kutime, eblis gustumi Kristnaskajn kukojn.

La sekva Zamenhoffesto okazos la 5an de decembro 2026 en la sama domo. Jam notu la daton por certigi vian partoprenon! Eble ni denove aranĝos video-konferencon kun alia Zamenhoffesto ie en la mondo.

Ronald “Ronaldo” Schindler

Ĉi tiu artikolo aperis en la novaĵretejo “La Ondo de Esperanto”.
Ĉe represo aŭ citado bonvolu indiki la fonton:
“La Ondo de Esperanto” https://sezonoj.ru/2025/12/germanujo-43/

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2026 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2024 kaj 2025. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post Zamenhoffesto en Berlino appeared first on La Ondo de Esperanto.

Oficialaj statistikoj taksas, ke Brazilo havas inter 800 000 kaj 1 milionon da romaoj.

Origine publikigita la Global Voices en Esperanto

Ĉi tiun tekston verkis Artur Ferreira kaj Amanda Oliveira, kaj originale publikigis en la 30-a de Majo de 2025 la retejo de Agência Mural [pt]. Redaktita versio estas republikigita ĉe Global Voices kiel parto de partnereca interkonsento.

En la popola imagaro, la bildo de la romaoj [eo – La Internacia Romaa Unio [eo] opinias, ke la diversaj nacilingvaj terminoj similaj al “ciganoj” estas pejorativaj, kaj uzas tial anstataŭe la terminon “Roma” (eo: romaoj) aŭ “Romani”, nomo kiun ili propralingve uzas por priskribi sin, tiel inkluzivante ankaŭ sintiojn kaj kaleojn en la signifo de “ciganoj”, ndlr.] rilatas al vestoj belkoloraj, festoj, brelokoj [eo], kaj etoso mistera kun spirito vaganta. Sed preter la stereotipoj estas tuta historio de rezisto kaj apartenado kiu entenas jarcentojn, eĉ en sanpaŭlaj urborandoj.

En universitatoj, ŝtatagentejoj, kuracistaj oficejoj aŭ pli tradiciaj kampadejoj, romaoj luktas por rajtoj, kontraŭ antaŭjuĝo kaj por agnosko, en lando kiu ankoraŭ malplenumas zorgadon pri la diverseco de ĉi tiu gento.

En Itaim Paulista [pt], najbarejo de la orienta ekstremaĵo [pt] de la urbo, 250 homoj loĝas en unu el la ĉefaj kaj plej malnovaj romani-tendaroj de la regiono.

“Iiuj romaoj kiromancias [eo], dancas, portas vestojn tradiciajn, sed iuj estas, kiel mi, eĉ evangelianoj [En Brazilo ili ĝenerale estas ĉiuj ne-katolikaj kristanoj kiuj akiras kreskantan politikan influon ndlr.] kaj ili ne loĝas en tendaroj. Ni estas gento kiel ajna alia”, rakontas la 32-jara dommastrino Magda Santos, kiu rezidas en la tendaro depost ok jaroj kun ŝia edzo kaj du idoj. “Mi ne estas denaske romao, sed mi fariĝis unu kiam mi edziniĝis al unu.”

La gentoj Romani [pt] ankaŭ konataj kiel “ciganoj” [eo – termino nun konsiderata malestima) estas sen ununura origino. Unu de la plej akceptataj teorioj [pt] diras ke ili estas gentoj baratdevenaj kiuj ekde la jaro 1000 trairis la mondon en granda diasporo [en] kaj disiĝis laŭlarĝe de Balkanio [eo], okcidenta Eŭropo [eo] kaj poste al aliaj kontinentoj.

Dum ŝi pendigis vestaĵojn sur la ŝnuron, la 29-jara kudristino Viviane Alves Pereira certigis trovi respondon kiam oni demandis ŝin pri la ĉefaj problemoj, kiujn ŝia popolo alfrontas. Ŝi sendube asertas: antaŭjuĝo, nevideblo kaj manko de aliro al bazaj rajtoj, cirkonstanco ofta en tiaj najbaroj.

Kiuj estas la romaoj el la periferio?

La plejparto de la romaoj kiuj loĝas en urborandoj de la sanpaŭla urbego apartenas al la kalea etno [pt], ekzemple Magda kaj Viviane. Ili ankaŭ estas tiuj kiuj plej suferas antaŭjuĝojn pro tio ke ili daŭrigas siajn tradiciojn kaj estas plej facile rekoneblaj kiel ciganoj (termino nun konsiderata malestima) pro siaj vestoj kaj nomada vivmaniero en kampadejoj, laŭ informfontoj kiujn ĉi tiu raportaĵo aliris.

Estas du pliaj etnaj grupoj romani [pt] en Brazilo: Sinti [eo] kaj Rom. Ili tamen ne portas tradiciajn vestojn kaj tial plejparte restas nerimarkitaj en la urboj.

“Multaj brazilanoj jam estis prizorgitaj de romani-kuracistoj, flegistoj kaj juristoj kaj eble tion eĉ ne sciis”, rakontas aktivulo Nicolas Ramanush, 64-jara prezidanto de la NRO Ambasado Romani de Brazilo [pt: Embaixada cigana do Brasil] kun sidejo en Santo André, en la urbego São Paulo [eo].

“En ĉi tiu regiono, romani-grupoj kuniĝis en la najbaro Itaim Paulista kaj la urboj Itaquaquecetuba [eo] kaj Itapevi [eo], en kampadejoj apud fervojaj stacioj”, li diras.

Laŭ nombro de homoj, ili estas la plej malgranda gento en la lando. “Hodiaŭ estas maksimume 100 romani-familioj en Brazilo”, li diras. “Ĝin kaŭzis la holokaŭsto (porajmos) dum la nazia epoko [eo]. Ni, la sintioj, estis preskaŭ ekstermataj. Inter la romani mortigitaj dum la porajmos [pt] estis plejparte sinti kaj rom.”

Laŭ Ramanush, diversaj aspektoj de la romani-kulturo integritaj en la brazilan vivstilon malgraŭ ke malmultaj tion scias. Ili estis inter tiuj kiuj sindonis al la konservado kaj la pligrandigo de la karnavalo, speciale en Nord-Orienta Brazilo, kreante kaj akcelante stratajn danctrupojn. Iuj famaj kostumoj kiel “La Urso” [pt] de Recife [eo], havas originon romani.

“Muzikiloj kiel la violono ses-korda kaj sep-korda estis alportitaj al Brazilo fare de romaoj. Iuj sambistoj tiam parolis pri kiel kunviveco kun romaoj [pt] ilin muzike inspiris”, li rememoras.

Sub la kanvasaj tendoj

Nomadaj kaj urborandaj romani-familioj spertas rutinon de malfacilaĵoj rilate al edukado de siaj infanoj kaj manko de sanservo, kaŭzita de la manko de fiksa adreso. Ili ankaŭ alfrontas la strukturajn problemojn de San-Paŭlo, kiel inundojn kaj vivadon sub malsekuraj kanvasaj tendoj.

Unu da la plej krizaj kazoj kiujn la komunumo alfrontis estis la pluvegoj kaj inundoj [pt] kiuj okazis en Februaro de 2025 en la orienta ekstremaĵo de San-Paŭlo, en la regiono nomata Jardim Pantanal. Stratoj kaj domoj restis tagojn subakve. La romaoj de la kampadejo devis alfronti tiun situacion sub kanvasaj tendoj.

“Ni pasigis tagojn subakve, kaj tiuj kiuj nin helpis estis la loĝantoj de la regiono”, rememoras Santos ofendata.

La loĝantoj de la tendaro devis trakti malsufiĉan aliron al trinkakvo, la inundo eniris la tendojn, kaj laŭ rakontoj de la loĝantoj, ili devis grupe strebi eviti pli gravajn perdojn de mebloj kaj aparatoj antaŭ ol la inundado progresas.

Kiel Santos, Ramanush kredas ke, por plibonigi la vivon de la romaoj en brazilaj urborandoj, la unua paŝo estas ne trakti ilin kvazaŭ ili estus nevideblaj.

Antaŭjuĝo kaj nevideblo

Eĉ kun iniciatoj kiel la Nacia Tago de la Romaoj [pt], festata ĉiun 24-an de majo ekde 2006, iuj rajtoj ankoraŭ estas malobservataj. Ekzemplo estas ke ĉi tiu gento ne estas agnoskata en la censo [pt] fare de la Instituto Brazila de Geografio kaj Statistiko.

Santos memoras la malfacilaĵon, kiun ŝi renkontis registrante la etnon de siaj infanoj en iliaj identigiloj. Ĉar ne ekzistas oficiala agnosko de la etneco “romani“, ŝi finfine registris ilin laŭ ilia haŭtkoloro.

“Ekzistas politikoj celantaj indiĝenajn popolojn, nigrulojn kaj brunajn homojn, sed ne romaojn. Ni havas nian propran kulturon, sed ni ne montriĝas, tial mi diras, ke esti romao signifas esti nevidebla,” ŝi asertas.

Ramanush spertis similan situacion kiam li dome ricevis viziton de censistino dum la Censo de 2022, la plej freŝa censo brazila. “Ŝi min demandis kiu estis mia raso, kaj mi repondis ke ĝi ne estis en la listo. Mia haŭto estas blanka, sed mi estas romani.”

La Instituto Brazila de Geografio kaj Statistiko (IBGE) taksas ke Brazilo havas inter okcent mil ĝis unu milionon [pt] da romani, sed romaaj grupoj kredas ke la nombroj estas pli grandaj.

“Mi jam trairis tutan Brazilon, kunsidante kun romani de ĉiuj etnoj. Sen datumoj ne estas efikaj publikaj politikoj”, klarigas Ramanush. “Eĉ por kalkuli kiom da romani estas en ĉiu urbeto aŭ vilaĝo, urbodomoj malfaciligas la procezon.”

Krom manko de agnosko, la urborandaj gentoj romani ankaŭ baraktas kun antaŭjuĝoj, kiuj transiras generaciojn. Multjarcente ili estis viktimoj de akuzoj pri ŝtelado, rabado kaj trompo. Ne estis malofte vidi ilin asociitaj kun kidnapo de infanoj.

Por klopodi ŝanĝi tiun realaĵon kaj batali antaŭjuĝojn, romani-grupoj mobiliziĝis por la aprobado de federacia leĝpropono kiu devigas la instruadon pri la historio kaj la kulturo de roamoj en brazilaj lernejoj, kiel jam ekzemple okazas pri popoloj nigraj kaj indiĝenaj. La propono, verkita de la deputito Helder Salomão [pt] (Partio de la Laboristoj), kiu estas diskutata en la Ĉambro de Deputitoj kiel Leĝpropono 3547 de 2015 [pt], progresis malmulte.

En la sekcio pri pravigo, la leĝpropono substrekas ke la popoloj romani vivis jarcentojn sub antaŭjuĝo, marĝenigo, ekskludo kaj persekuto. Tiel la celo de la leĝpropono estas “ŝanĝi la bildon de la romani-gentoj por malpliigi la antaŭjuĝon kaj la diskriminacion je kiuj ĉi tiuj popoloj estas submetataj”.

La leĝpropono ankaŭ asertas, ke videbligi romani-grupojn “ provizos pli fekundan grundon por konstrui publikajn politikojn kiuj koncentriĝas je la antaŭenigo de homaj rajtoj.“

22/12/2025 La demando ne estas simpla « konfuzo » inter Judoj kaj « cionistoj », sed la potenco de la kontraŭ-israela malamo mem. La atako plenumita dimanĉon 14an de decembro en Sidnejo (Aŭstralio), kiam du armitaj viroj pafis al publika celebrado de...

La ordinara Parlamenta sesio, planita en Afriko sed translokita al Eŭropo pro la milita stato en Kongolando, okazos en la konsilia aŭlo de la urbodomo de Pavio, iama ĉefurbo de Longobardio, 29 decembro 2025. Danke al interkonsento inter la prezidanto de Centro di Interlinguistica (CdI), c-ano Giacomo Comincini, kaj la urbaj aŭtoritatoj, la Forumo kaj la Senato kunsidos en la konsilia aŭlo de la urbodomo, Palaco Mezzabarba.

Pavio estas kara civito por la plej junaj generacioj de raŭmistoj, precipe danke al sukcesa kurso de sen. Alessio Giordano ĉe Kolegio Ghislieri, per kiu konscio pri la esperanta kulturo disvastiĝis tra la studentaro. Lastaprile, ĉe la pavia universitato okazis ankaŭ esperantologia konferenco, ĉi-lasta gvidita de c-ano Comincini. Aldone, en la urbo rezidas d-ro Elia Calligari, membro de la scienca komitato de CdI. Broŝuro enhavanta historiajn informojn rilate al Pavio, al la protokolo de la sesio kaj al la fondo de CdI atingos en tiuj ĉi horoj la geparlamentanojn. En Pavio okazos kaj la Parlamenta sesio kaj la Verdana konferenco, kiu daŭros, se necese, en Milano la postan tagon. 

Tra la vickonsulo pri informado, la Kapitulo esprimas sian dankon al la prezidinto de la urba Konsilio, s-ro Antonio Sacchi, kaj al la skabeno pri internacia agado, s-ro Francesco Brendolise, pro la amika kaj sukcesa kunlaborado, danke al kiu oni povis organizi la eventon en tiel prestiĝa kunsidejo.

Jen la ligiloj al la porcioj 01 - 53 de la ekzercaro:
https://esperantaretradio.blogspot.com/2025/06/ligiloj-al-la-porcioj-01-gis-53-de-la.html

Ĉinio celas ‘tutmondiĝi’ per sia nuklea energia industrio

Origine publikigita la Global Voices en Esperanto

Ĉi tiu artikolo estis prezentita kiel parto de la alianco Global Voices Climate Justice, kiu kunigas ĵurnalistojn el ĉinlingvaj landoj kaj el tiuj de la tiel nomata tutmonda plimulto por esplori la efikojn de ĉinaj evoluigaj projektoj eksterlande. Trovu pliajn informojn tie ĉi.

Kazaĥio pretas asociiĝi [ru] kun Ĉinio por konstrui siajn duan kaj trian atomcentralojn, kiuj laŭplane generos [en] 2,4 GW da elektro kaj helpos la landon trakti la kreskantan energian deficiton [en]. Tamen la konsekvencoj de ĉi tiu kunlaboro iras preter energio kaj verŝajne havos longdaŭran influon sur la politikan pejzaĝon kaj la median situacion de Kazaĥio [eo].

Konstruado de ĉi tiuj centraloj kun Ĉinio ebligas al Kazaĥio ekvilibrigi la influon de Rusio, kiu nun konstruas [ru] la unuan atomcentralon de la lando kaj daŭre ludas gravan rolon en la energia sektoro de Kazaĥio. El media vidpunkto, atomcentraloj povas akceli la transiron al pura energio kaj helpi la landon trakti la tutlandan problemon de aerpoluado kaj rilataj sanproblemoj [ru]. Samtempe, la traŭmata pasinteco de Kazaĥio rilate al nukleaj testoj kaj la zorgoj pri eblaj nukleaj katastrofoj restas tre signifaj.

Por Ĉinio, ĉi tio markas la komencon de nukleaj projektoj en Centra Azio kaj alian gravan mejloŝtonon en la energia kunlaboro kun Kazaĥio kaj la ĉirkaŭa regiono. Ĝi signalas la engaĝiĝon de Ĉinio por vastigi kaj diversigi sian regionan ĉeeston kaj plifortigi sian rilaton kun Kazaĥio per novaj formoj de teknologia kaj energia kunlaboro. La konstruado, funkciigo kaj malmuntado de ĉi tiuj centraloj povus facile daŭri pli ol 60 jarojn, emfazante la longdaŭran naturon de ĉi tiu duflanka engaĝiĝo.

Energia manko kaj aerpoluado kiel instigo por nuklea energio

La nukleaj planoj de Kazaĥio parte devenas de la kreskanta energia deficito, ĉar la vastigo de la potencaj kapabloj ne sukcesis egali la pliiĝantan postulon pro kresko de la loĝantaro kaj pro industriigo. Dum la pintaj monatoj de 2024, la postulo atingis [en] 17,2 GW, superante la maksimuman generadkapablon de 16,6 GW; ĉi tiu manko estis kovrita per importado de elektro el najbaraj ŝtatoj. Oni antaŭvidas, ke la deficito atingos 6,2 GW antaŭ 2030, kio instigas la aŭtoritatojn vastigi la kapablon kaj modernigi la infrastrukturon.

La konsidero de la generprocezo de la nukleaj centraloj kiel energio pura estas aparte grava por Kazaĥio, kie poluanta karbo estas la ĉefa energifonto. En 2024, 66 procentoj de la elektro de la lando estis generitaj [en] per karbo. Sekve, 35 urboj tra la lando alfrontas signifan aerpoluadon, laŭ [ru] la Nacia Hidrometeorologia Servo de Kazaĥio.

Laŭ la kazaĥa kuracisto Denis Vinnikov, kiu esploris la sanefikojn de aerpoluado, longdaŭra submetiĝo al poluita aero pliigas la riskon de disvolvo de kardiovaskulaj kaj spiraj malsanoj, kiel kronika obstrukcia pulmomalsano (KOPM). Unu el la plej poluitaj urboj en Kazaĥio, Almato [eo], estas inter la pintaj urboj laŭ la plej alta nombro de kazoj de KOPM.

La tragika nuklea pasinteco kaj la timoj pri eblaj katastrofoj

Kiel la plej granda produktanto de uranio en la mondo, Kazaĥio troviĝas en bona pozicio por gastigi nukleajn elektrocentralojn. Unu el la kialoj, kial ĝi ĝis nun sindetenis de utiligado de sia nuklea energia potencialo, estis la publika sentemo pro la tragika historio de nukleaj testoj.

Ĝis 1991, Kazaĥio estis parto de Sovetunio, kiu uzis la Testejon Semipalatinsk [eo] en la nordo de la lando por efektivigi 456 nukleajn testojn inter 1949 kaj 1989, submetante [en] pli ol 1,5 milionojn da homoj al damaĝa radiado kaj poluante la vivmedion. Por komparo, ĉi tiuj testoj konsistigis [en] 25 procentojn de ĉiuj nukleaj eksplodoj okazintaj en la mondo dum tiu periodo.

Por superi ĉi tiun sentemon, la registaro okazigis nuklean referendumon en oktobro 2024, en kiu 72 procentoj voĉdonis favore. Tamen, la registaro premis [ru] por la jesa voĉdono de la komenco kaj provis limigi la influon de la opozicio, kiu argumentis, ke malavantaĝoj superas avantaĝojn kaj eblaj katastrofoj povus havi detruan efikon sur milionojn da homoj kaj la vivmedion.

En la konkurso por konstrui la unuan nuklean centralon de Kazaĥio, la rusa kompanio Rosatom sukcesis venki kontraŭ konkurantojn el Ĉinio, Sud-Koreio kaj Francio. La konstrulaboroj jam komenciĝis en la vilaĝo Ulken, situanta ĉe la bordoj de la lago Balkaŝo [eo] en la suda provinco Almato. La centralo de Rosatom supozeble kostos [ru] ĉirkaŭ 15 miliardojn da usonaj dolaroj kaj generos [ru] 2,4 gigavatojn (GW) da energio je sia kompletigo en 2035.

La 14-an de junio, kiam oni anoncis ke Rosatom estis la venkinto de la oferto por la unua centralo, la kazaĥaj aŭtoritatoj ankaŭ malkaŝis [ru], ke la Ĉina Nacia Nuklea Korporacio (CNNC) konstruos la duan atomcentralon. La 31-an de julio, Roman Skljar, vicĉefministro de Kazaĥio, deklaris ke CNNC konstruos ankaŭ la trian nuklean centralon. La precizaj lokoj de la dua kaj tria centraloj ankoraŭ ne estis anoncitaj.

CNNC deklaris, ke ĝi povas konstrui du reaktorojn de tipo HPR-1000, kiuj kune povas generi 2,4 gigavatojn. Ĉar tio kostus 5,5 miliardojn da usonaj dolaroj kaj laŭraporte estus realigebla ene de kvin jaroj, tio estas signife pli malmultekosta kaj pli rapida ol la taksoj de rusaj [cn], francaj kaj sud-koreaj firmaoj.

Multflanka kunlaboro fariĝas nuklea

La nuklea kunlaboro de Kazaĥio kun Ĉinio atestas la konstante kreskantajn komercajn kaj investajn ligojn inter la du landoj. La duflanka kunlaborado [ru] kovras tradician kaj renovigeblan energion, agrikulturon, maŝinaron kaj minindustrion, inter aliaj kampoj. Ĉinio estas unu el la plej signifaj komercaj kaj investaj partneroj de Kazaĥio.

En 2022, la landoj subskribis konstantan ampleksan strategian partnerecon [en]. Inter 2005 kaj 2023, Ĉinio investis [en] pli ol 25 miliardojn da usonaj dolaroj en Kazaĥio. La du flankoj ankaŭ kunlaboras proksime kadre de la Iniciato Zono kaj Vojo [eo], la tutmonda konekta projekto de Ĉinio, fokusita je energio, komerco kaj transporta infrastrukturo en landoj de la tiel nomata tutmonda plimulto.

Siavice Ĉinio priskribas [cn] la kunlaboron kun Kazaĥio kiel “strategian kunlaboron”, kiu akordigas la Iniciaton Zono kaj Vojo (IZV) kun la ekonomia stimula programo de Kazaĥio “Nurlj Ĵol” (Brila Vojo), konsiderante ke ambaŭ landoj estas “komunumoj kun komuna destino”. Kazaĥiaj politikaj gvidantoj, kiel prezidanto Kasim-Ĵomart Tokajev, estas portretitaj [cn] en ĉinaj ŝtataj amaskomunikiloj kiel tiuj kiuj laŭdas la ĉinan teknologion kiel altkvalita.

La nuklea alpaŝo de Ĉinio en Kazaĥio okazas dum Ĉinio travivas grandegan vastigon de sia nuklea elektroindustrio, kun 19 reaktoroj sub konstruado [en] kaj planoj konstrui pliajn 150 centralojn ĝis 2035. Nuklea energio estas reklamata kiel verda energifonto kiam temas pri projektoj en Kazaĥio. En sia komunikado, Ĉinio provis emfazi ke nuklea energio povas malpliigi [cn] la dependecon je poluanta karbo.

La eniro de Ĉinio en la kazaĥan nuklean industrion celas defii Rusion, dum la kazaĥa nukle-resursa kompanio Kazatomprom vendis uraniajn rimedojn, kiujn ĝi antaŭe komune evoluigis [en] kun Rosatom, al ĉinaj kompanioj fine de 2024. Laŭraporte, ĉi tiu vendo [ru] okazis post premo el Astano. Samtempe,  la fakto, ke Kazaĥio daŭre planas, ke ĝia unua nuklea centralo estu konstruita de Rosatom, ilustas la ekvilibrigan politikon de Kazaĥio inter Rusio kaj Ĉinio.

La nuklea agentejo de Kazaĥio deklaris [en] ke “nur Rusio kaj Ĉinio povas sendepende proponi kompletan gamon de servoj, el financado ĝis la lokigo de la diversaj fazoj de la nuklea fuelciklo, inkluzive de trejnado de personaro, projektado, konstruado, manipulado kaj reciklado de uzita nuklea fuelo”.

Kvankam Ĉinio ĝenerale prezentas siajn klopodojn en la nuklea industrio kiel celantajn kontraŭbatali aerpoluadon kaŭzitan de aliaj energifontoj, tio ankaŭ estas diskutata en la kunteksto de la “tutmondiĝo” [cn] de la ĉina nuklea industrio. Kazaĥio estas prezentata kiel natura partnero en tiaj iniciatoj, “kiel la naskiĝloko de la IZV”, kaj kiel lando kun grandaj rezervoj de nafto, gaso kaj naturaj rimedoj. Tio naskas “novan ĉapitron de amikeco jam daŭranta du jarmilojn” kaj ĝi povas liveri “ĉinan teknologion kaj saĝon al Centra Azio”.

La nukleaj projektoj de Kazaĥio kun Ĉinio estas plia mejloŝtono en ilia kreskanta kaj ampleksa kunlaboro. Ambaŭ flankoj povas profiti el ĝi. Tamen, kiel gastiganta lando, Kazaĥio alfrontas pli grandajn vivmediajn kaj politikajn riskojn ligitajn al eblaj katastrofoj kaj teknologia dependeco en nova kaj kritika nuklea industrio.

Kjara. Nuda: Bitalbumo. – Rimini: Musica di Seta, 2023.

La nomo de la itala kantistino, muzikistino kaj aŭtorino Chiara Raggi (en Esperanto – Kjara) estas jam sufiĉe konata en Esperantujo. Ŝia unua Esperanto-albumo, titolita “Blua horizonto”, aperis en 2019. Sekvis unuopaĵo “Mozaiko”, aperinta en 2021 kaj eĉ okupinta la unuan pozicion en la sendependa Eŭropa konkurso de kantoj en minoritataj lingvoj (mi atentigas, ke malgraŭ la pompa nomo la konkurso mem ŝajnas ekstreme marĝena: neniu paĝaro pri ĝi troveblas en la reto). Kaj en julio 2023 aperis la nun recenzata minialbumo “Nuda”; ĝi enhavas kvar kantojn kun la suma daŭro de 15,5 minutoj. Konsiderante, ke unu el tiuj kantoj estas nur variaĵo de la jam menciita “Mozaiko” (trovebla kaj aŭskultebla ĉe Jutubo), kontraŭvole aperas la impreso, ke tiu ĉi minialbumo estas nur ia “aldonaĵo” al la jam publikigitaj kantoj de Kjara. Tute ne temas do pri iu rimarkebla evoluo de la stilo, tial mi ne povos eviti iom da ripetoj el mia recenzo pri la albumo “Blua Horizonto” (kiu ja faris al mi bonan impreson).

Pri kia muziko temas? Sen tro detalumi mi difinus la ĝeneralan sonon kiel progresivan ĵaz-popon. Tutcerte, temas plej unue pri populara muziko, sed ĝi estas jen pli, jen malpli abunde garnita per ĵazaj elementoj. La progresiveco riveliĝas kaj muzike (pro multo da riĉaj harmonioj kaj tre ellaboritaj kaj fajnaj melodioj, eĉ se ili ne ĉiam estas facile memorfikseblaj), kaj tekste (la tekstoj estas sufiĉe personaj, delikataj kaj, verdire, ne ĉiam facile kompreneblaj, pri kio legu sube). Rezultas do sufiĉe nekutima (fone de la ceteraj Esperanto-muzikoj), sed magie absorba sono.

La apartaĵo de tiu ĉi minialbumo estas la fakto, ke ĉiuj kantoj estas prezentitaj nur helpe de “nuda” piana akompano (sen lerta abundo de diversaj muzikiloj, kiel estis en la antaŭaj kantoj; la pianajn partiojn plenumis Simone Migani). Fakte, la titolo de la minialbumo, miaopinie, aludas plej unue ĝuste tiun ĉi “sonan simplecon” de la muzika akompano, kaj nur duavice – la sincerecon de la tekstoj. La voĉtembro kaj elparolo de la kantistino estas tre belaj, la tuta sono kaj ekvilibro inter la voĉo kaj muziko tre laŭdindas. Same, kiel en la plengranda albumo, eldonita antaŭe, la tuta etoso estas tre atentokapta kaj ege ĉarma!

La tekstoj meritas malpli da laŭdoj. Verkitaj libere kaj senrime, ili prezentas siaspecan “pensofluon” de la aŭtorino kun amaso da intimaĵoj kaj asocioj. La ĝenerala temaro koncernas raviĝon pri la vivo, necedemon al la eventualaj vivaj malfaciloj, malferman kaj pozitivan rilaton al la ĉirkaŭa mondo. Tiom vastaj kaj optimismaj sencoj kaj forma libereco ja bone kongruas kun la varieco de la muzikoj, sed forme de Esperanto-tradukoj (pri kiuj okupiĝis Federico Gobbo) ili, bedaŭrinde, neniel impresas kiel belaj tekstoj (mi pritaksas nur la tradukojn; la kantistino verkis la tekstojn itale).

Tute mankas iuj poezia spirito kaj flua glateco, sed pluras iom “hakitaj” frazoj kaj etaj gramatikaj malpuraĵoj, ekzemple, “timas mi, ke manĝu min la lupo” (anst. supozebla “ke manĝos/manĝus”); “kiel l’ aglo flugus mi apike // sur l’ Afriko nun” (ĉu vere necesis la artikolo kaj malnecesis la akuzativo?); “elplena” (anst. “plenega, plenplena”); “okazeblas” (anst. “povas okazi”) ka. Nu, estas vaste konate (mi lamentas pri tio preskaŭ en ĉiu recenzo), ke la tekstoj de Esperanto-kantoj tre ofte subnivelas. Por forsvingi la diskutojn pri la tekstoj permesu al mi prezenti citaĵon el mia recenzo pri la albumo “Blua Horizonto”:

La tekstoj ĉi-foje ne vere gravas: la muzikoj prezentas sufiĉe liberajn son-bildojn, en kiuj la voĉo de la kantistino kaj la sonado de la Esperanto-vortoj kunplektitas en iun nekutiman, sed allogan miksaĵon por fine krei mirindan kaj agrablan harmonion.

Resume, la albumeto prezentas, fakte, nur tri novajn kantojn (plus unu malnovan en nova prezento) de la rimarkinda artistino; la muzikoj estas agrablaj por la orelo kaj plezure malfacilaj (sed ne tro!) por la cerbo. La tekstoj maldevancas la muzikojn laŭ la kvalito, sed la rezulta kombino sonas ja same sorĉe kaj alloge, kiel antaŭe. Nepre ĝuu kaj ankaŭ esperu pri la eventuala apero de la novaj kantoj de Kjara!

Paŭlo Moĵajevo

Ĉi tiu artikolo aperis en la junia (somera) eldono de “La Ondo de Esperanto” (2025).
Ĉe represo aŭ citado bonvolu nepre indiki la fonton:
Papere: La Ondo de Esperanto, 2025, №2 (324).
Rete: La Ondo de Esperanto https://sezonoj.ru/2025/12//

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2026 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2024 kaj 2025. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
“La Ondo de Esperanto” en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post Eta, sed simpatia aldonaĵo al la rimarkinda albumo appeared first on La Ondo de Esperanto.

“Mia kontraŭpropono konservas sian validecon kaj tial ĝi restu en la tagordo, nun kiel propono” ĵus komunikis Perla Martinelli, verda senatano; la propono temas pri la starigo de komisiono por la eventuala reformo de la Senata reglamento, kaj ĝi estas apogata ankaŭ de la blanka opozicio — la konfirmon motivas la suba hodiaŭa mesaĝo de sen. Rubeno Fernández al la Konsulino:

”Mi reprenas ambaŭ proponojn de reformo de la Senata Reglamento; mi ne prezentos ilin en la venonta sesio. Mi ankaŭ reprenas la proponon de rezolucio por adopto de la Universala Deklaracio pri Arĥivoj. Ĉar unu el la du proponoj de reglamenta reformo simple aplikas la principojn kaj rekomendojn de la UDA, laŭ la reago de kelkaj el miaj propraj sampartianoj estas evidente ke la Civito ankoraŭ ne estas preta adopti ĝin. Ambaŭ punktoj povas esti forstrekataj el la tagordo. Mi pardonpetas pro la kaŭzita tempoperdo.”

UDA estas la Universala Deklaracio pri Arkivoj.

Recepto adaptita de Roland Schnell el Berlino
Parolas Luiza Carol el Israelo

Oni kuiras tason da kvinoo en 2 tasoj da lakto. Oni aldonas iom da "stevio" (ege dolĉa naturprodukto, uzebla anstataŭ sukero), 2 kuleretojn da cinamono kaj pinĉaĵon da kardamono.

La Kapitulo de la Esperanta Civito kunsidos en Milano la 28an de decembro 2025, sub la prezido de la Konsulino, sen. Lorena Bellotti, en fizika ĉeesto de ĉiuj vickonsuloj, nome Manuela Blanco, Giacomo Comincini, Alessio Giordano, Miroslava Kirova kaj Giorgio Silfer.

En la tagordo reliefas eksteraj rilatoj (publikaj institucioj en Eŭropo kaj en Japanio), la Civita plano de komunikado, kulturaj projektoj (precipe unu en Hispanio, kun interkontinenta horizonto), la kreo de triopa Kapitula esplorkomisiono pri la adresara sistemo. Ĉi-lasta estus la konsekvenco de la malkontento ĉe pluraj uzantoj pro la administrado de la sistemo dum la lastaj monatoj.

La Konsulino anoncos la asignon de du taskoj al c-ino Viviana Piccinini: pri kulturaj projektoj (deŝarĝo de delego ĉe la vickonsulo pri klerigado) kaj pri la Internacia Semajno de la Esperanto-Biblioteko kaj Arkivo (delego de la ĉesinta vickonsulo pri sekureco). Komisiito ne estas Kapitulano: tial ne necesos la ratifo de la Senato pri ĉi tiu nomumo — la Konsulino mem responsos pri ŝia agado.

Dum ĉi tiu jaro la Kapitulo neniam kunsidis nur telematike: plej ofte fizike kun ies virtuala partopreno, almenaŭ dufoje nur fizike kaj en pleno.

La 12an de decembro, por celebri la 166an datrevenon de la naskiĝtago de Zamenhof, la Ĉina Esperanto-Ligo kune kun la Pekina Esperanto-Asocio okazigis kunsidon en la Publikiga Librejo ĉe la sidejo de la Ĉina Internacia Komunika Grupo. La kunsido komenciĝis dum la unua neĝo en Pekino, aldonante unikan etoson al la celebrado. Partoprenis esperantistoj el Pekino, Tianjin, Zhejiang kaj aliaj lokoj, kaj ankaŭ el Brazilo kaj Vjetnamio.

Chen Ji, ĝenerala sekretario de la Ĉina Esperanto-Ligo, diris, ke en nuna miksiĝanta tutmondiĝo kaj lokalizo, Esperanto ne plu estas nur komunikilo, ĝi jam fariĝis grava peranto por kulturaj interŝanĝoj kaj reciproka lernado. Ĝi ne nur helpas ĉinan saĝon kaj ĉinajn rakontojn esti konataj de la mondo, sed ankaŭ puŝas resonancon kaj valor-rekonon inter malsamaj civilizacioj, konstruante brilan ponton por la kultura interŝanĝo.

Yu Jianchao, prezidanto de la Pekina Esperanto-Asocio, diris, ke la evento koincidis kun la publikigo de la verkaro, kiu kolektis eseojn memore al la centjara datreveno de la naskiĝo de Li Shijun (1923-2012, iama membro de la Akademio de Esperanto, honora membro de UEA, esperantologo, Esperanto-tradukisto kaj verkisto), redaktita de la Pekina Esperanto-Asocio. La libro ne nur atestas la disvolviĝon de Esperanto en Ĉinio, sed ankaŭ helpos heredigi la idealojn kaj spiriton de Zamenhof. Ŝi esperas, ke la evento servos kiel ŝanco por daŭrigi la klopodon de ĉiuj pri utiligo de Esperanto kiel komunikilo inter homoj kaj por diskonigi Ĉinion.

Sekve okazis rakontado pri spertoj. Rafael Zerbetto, brazila esperantisto kaj ricevinto de Ĉina Registara Amikeca Premio, kaj Bui Hai Mung, vjetnama esperantisto, respektive prezentis la Esperanto-movadojn en siaj landoj kaj internaciajn eventojn, kiujn ili partoprenis. Ĉinaj esperantistoj Gao Shuyuan kaj Zhao Wenqi respektive diskonigis siajn spertojn pri partopreno en eventoj en Japanio kaj Indonezio en 2025. Partoprenantoj kune deklamis la eltiraĵojn el la klasikaj paroladoj de Zamenhof kaj ludis amuzajn interagajn ludojn.

Post la evento, la Pekina Esperanto-Asocio okazigis konsilian kunvenon.

Gou Xinyue
Xie Ruifeng

Fonto: http://esperanto.china.org.cn/2025-12/16/content_118230851.htm

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2026 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2024 kaj 2025. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post Zamenhof-festa kunveno en Pekino appeared first on La Ondo de Esperanto.

Lingvo submetiĝas al senĉesa ŝanĝiĝo. Ankaŭ la signifo de vortoj povas ŝanĝiĝi dum nur malmultaj jardekoj. Tion montras analizo de alparoloj el la usona parlamento. Ne nur junaj homoj uzas nociojn laŭ nova maniero, sed ankaŭ pli maljunaj generacioj sin esprimas laŭ la epoko.

La Konsulino komunikas la tagordon de la ordinara Senata sesio, kiu disvolviĝos en Lombardio, 29 decembro 2025, matene tuj post la Forumo, kun ebla daŭrigo post la lunĉopaŭzo.

1) Komunikoj de la Konsulino (art. 10, par. 2).
2) Komunikoj de la Kapitulanoj (po tri minutoj aŭ referenco al skriba raporto).
3) Rezolucio pri la adopto de la Universala Deklaracio pri Arĥivoj (Fernández).
4) Rezolucio pri cionismo (Kagina-Bartek).
5) Rezolucio pri la komentoj en HeKo (Martinelli).
6) Proponoj Fernandez pri reformo de la Senata reglamento kaj
kontraŭpropono Martinelli pri starigo de komisiono por eventuala reformo de la Senata reglamento.
7) Diversaj kaj eventualaj (art. 10, par. 3)

Se la Konsulino anoncus la atribuon de delegoj al nova Kapitulano, la koncerna konfido de la Senato estus traktota tuj antaŭ la punkto 2.

 

La Konsulino komunikas la tagordon de la ordinara Foruma sesio, kiu disvolviĝos en Lombardio, 29 decembro 2025, ekde 9h30.

1) Komunikoj de la Konsulino (art. 9, par. 2).
2) Raporto de la paktintoj.
3) Aliĝoj, eksiĝoj, eksigoj ĉe la Pakto (du aliĝoj, kvar suspendoj).
4) Amendoj Comincini al direktivo Mühlemann (LF).
5) Reglamento aldone al la amendita direktivo Mühlemann (LF).
6) Direktivo Barikumutima pri aliĝoj al la Pakto (AEI + HdE).
7) Rezolucio Dekeŭnink-Silfer pri datenprotekto (HdE).
8) Rezolucio Piccinini pri la Oka de Marto (FEM).
9) Diversaj kaj eventualaj (art. 9, par. 3).
 

En TEJO daŭras diskuto pri deklaro kondamnanta la agojn de la israela registaro kaj de la islamisma organizaĵo Hamas, baldaŭ submetota al voĉdono en la Komitato. La interna procedo antaŭvidas minimumajn tempolimojn de naŭ tagoj por la debata fazo kaj sep tagoj por la voĉdona fazo; ĝis nun la Komitato ankoraŭ ne intervenis por fermi la debaton, fakte jam silentan de kelkaj tagoj.

La propono estis prezentita de ses landaj sekcioj kaj estas subskribita ankaŭ de la TEJO-Estraro, krome dek tri individuaj proponintoj. Inter ili troviĝas Civita senatano (c-ano Alessio Giordano), kio donas al la iniciato apartan signifon, konsiderante ke baldaŭ la Senato de la Esperanta Civito devos esprimi sin pri la rezolucio Kagina-Bartek.

La teksto de la deklaro emfazas la distingon inter politika neŭtraleco kaj morala indiferento, argumentante ke neŭtraleco ne povas servi kiel preteksto por silento fronte al gravaj malrespektoj de homaj rajtoj. En la dispozicia parto, la propono enhavas tri ĉefajn punktojn: oficiala kondamno pri la agoj de la israela registaro kaj solidareco al la palestina popolo; solidareco al israelaj civiluloj viktimigitaj de diskriminacio kaj de la terorismaj atakoj de Hamas; kaj kondamno pri la malrespekto al internacia juro, kun kritiko al registaroj restantaj inertaj aŭ indiferentaj.

La voĉdono en la Komitato estas atendata post la fino de la procedaj tempolimoj, krom se interveno okazos dum la daŭranta debato.

Giacomo Comincini

Fonto: HeKo, 898 1-A, 19 dec 2025

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2026 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2024 kaj 2025. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post TEJO diskutas deklaron pri Israelo kaj Hamas appeared first on La Ondo de Esperanto.

En TEJO daŭras diskuto pri deklaro kondamnanta la agojn de la israela registaro kaj de la islamisma organizaĵo Hamas, baldaŭ submetota al voĉdono en la Komitato. La interna procedo antaŭvidas minimumajn tempolimojn de naŭ tagoj por la debata fazo kaj sep tagoj por la voĉdona fazo; ĝis nun la Komitato ankoraŭ ne intervenis por fermi la debaton, fakte jam silentan de kelkaj tagoj.

La propono estis prezentita de ses landaj sekcioj kaj estas subskribita ankaŭ de la TEJO-Estraro, krome dek tri individuaj proponintoj. Inter ili troviĝas Civita senatano (c-ano Alessio Giordano), kio donas al la iniciato apartan signifon, konsiderante ke baldaŭ la Senato de la Esperanta Civito devos esprimi sin pri la rezolucio Kagina-Bartek.

La teksto de la deklaro emfazas la distingon inter politika neŭtraleco kaj morala indiferento, argumentante ke neŭtraleco ne povas servi kiel preteksto por silento fronte al gravaj malrespektoj de homaj rajtoj. En la dispozicia parto, la propono enhavas tri ĉefajn punktojn: oficiala kondamno pri la agoj de la israela registaro kaj solidareco al la palestina popolo; solidareco al israelaj civiluloj viktimigitaj de diskriminacio kaj de la terorismaj atakoj de Hamas; kaj kondamno pri la malrespekto al internacia juro, kun kritiko al registaroj restantaj inertaj aŭ indiferentaj.

La voĉdono en la Komitato estas atendata post la fino de la procedaj tempolimoj, krom se interveno okazos dum la daŭranta debato.

La prezidanto de la Universala, Fernando Maia jr el Brazilo, ĵus raportis al sia Komitato ke “tiu ĉi VK alportis novajn (tutnovajn) ĉirkaŭ 500 membrojn al UEA! Do tio ankaŭ estas sukceso: pluraj venas de la Kurso de UEA-KEL (Kolombia Esperanto-Ligo) kaj pluraj kapablis tre bone paroli en Esperanto — estas ĝojiga afero.”

Aliflanke vicprezidanto de la Akademio de Esperanto, Brian Moon el Luksemburgo, deklaris publike: “mi devas vekrie diri, ke kun kontento mi poste fermis ĉiujn VK-rilatajn fenestrojn. Malgraŭ ĉiuj asertoj pri ies bonaj spertoj, « Discord » restas por mi katastrofa, fiaska. (…) Mi ne havas energion kaj tempon por trairi la labirinton kaj priskribi ĉiujn mankojn kaj misfunkciojn, sed jen unu mia hodiaŭa sperto: provante eniri la babilejon kun AdE, mi troviĝis antaŭ ekrano kun la emblemoj de ĉiuj ĉeestantoj/partoprenantoj, sed sen ajna eblo malmutiĝi. Post 20 minutoj da serĉado kaj frustriĝo mi subite ekhavis sonon – sed mi tute ne scias, per kiu klako mi tion atingis. Poste mi povis nur iom blinde partopreni en la diskutoj, sen eblo vidi, kiu parolas.”

La reprezentantoj de paktintaj establoj (Manuela Blanco kaj Carlos Spinola por Esperanta Naturamikaro, Alessio Giordano kaj Giacomo Comincini por Literatura Foiro) ĝenerale estas kontentaj pri la okazintaj prezentoj, 
Siavice eksestrarano Amri Wandel el Israelo, transdonis plendojn: “Tre ofte mi ne povis eniri programerojn — la salono estas plena, la programero nuligita, ktp. Se mi sukcesis eniri ĉiam io nova — nenia bildo, nenia voĉo, prezentaĵo ne aperas, eraro 2012, kaj multfoje la prezentanto mem havas problemojn. La programeroj ne estis (re)spekteblaj poste kiel en la aliaj VK. Se estis pli ol 25 partoprenantoj, ekz. Akademio de Esperanto — ne eblis scii kiu parolas, ne havante bildojn, kiu volas paroli”, konkludante tiel: “Inter la multaj laŭdoj en la fermo, facilis forgesi la problemojn. (…) Se UEA volas konservi la ĝisnunan sukceson de la VK-j, necesas ne bagateligi aŭ ignori tiujn plendojn, sed atente aŭskulti ilin.”

Legu pli en “Heroldo de Esperanto”

Ĉu la Civito tenos siajn pordojn tute malfermaj por aliĝontaj establoj, aŭ ne? Se la proponata Direktivo Barikumutima aprobiĝos, ili rimarkeble fermiĝos… Laŭ ĝia financa klaŭzo, aliĝonta establo devos deponi “kvanton da spesoj” ĉe la konto de la Kortumo “por pagi la administrajn kostojn de la Kortumo, okaze de eksiĝo/eksigo el la Pakto”. Pri kio fakte temas?

La propono celas meti ordon kaj klarecon en aliĝoproceduro kiu nuntempe estas sufiĉe konfuza. Fakte, neniu tute certas kiel establo aliĝas kaj malaliĝas al la Civito, tiel ke kelkaj kontraŭcivitistoj asertas, ke ne eblas malaliĝi el la Civito. Ankoraŭ nun, la fonda Pakto por la Esperanta Civito ne inkluzivas financajn kondiĉojn por aliĝo kaj nur asertas ke retiriĝo postulas verdikton de la Kortumo (kvankam ne certas, ĉu Esperanto Radikala Asocio atendis tiun verdikton). Ekzistas en la retejo de la Civito iu Direktivo Amstad pri la financoj de la Kortumo, kiu mencias deponon ĉe la Civita Banko, sed ĝi estas malaŭtenta kaj malhavas eĉ daton de promulgo. Jen plia pruvo, kial necesas aprobi la proponatan modifon de la Senata Reglamento por fiksi la promulgoproceduron, kaj simile reformi la reglamenton de la Forumo. Sekve, tiu postulo de depono neniam vere aplikiĝis, kaj oni provas nun efektivigi ĝin per tiu nova direktivo.

La propono pravigas sin per diskutinda premiso: “la Esperanta Civito kreskas”. Fakte, la nombro de establoj stagnas pro forpelo de establoj ne partoprenantaj la Forumon dum du jaroj kaj sekva apliko de art. 5 de la Foruma Reglamento. Ĝis nun 8 establoj estis eksigitaj laŭ tiu proceduro. Tamen, la propono asertas ke estas amasoj da organizoj frapantaj la pordon de la Civito kaj avidantaj ĝian monon. Ĉu?

En mia opinio, se tiu propono aprobiĝos tia kia ĝi nun estas, la Civito pafos sian propran piedon: anstataŭ instigi aliĝon al la Pakto, ni malinstigos ĝin. Por kio? Ĉefe por protekti la ekonomiajn interesojn de jam aliĝintaj establoj kiel la proponanta Afrika Esperanto-Instituto. Tiel ili, kiuj neniom devis pagi, similiĝas al eksaj enmigrintoj, kiuj volas malsolidare fermi la pordon trairitan de ili mem al pli novaj enmigrantoj.

Estus dece, ke aliĝonta establo prezentu sian statuton, bilancon kaj spezkalkulon, sed estus ankoraŭ pli dece se la Civita Banko mem prezentus sian bilancon kaj spezkalkulon al la Parlamento, kion ĝi ankoraŭ ne faras. Kial establo devas pruvi sian financan sanon al konsorcio, kiu ne reciprokas la saman informon kaj ne donas ĝin eĉ al siaj superaj organoj? 

Des malpli instigas aliĝon la fakto, ke la Civito ne diskonigas la servojn kiujn donos la Civita Banko al establoj, malgraŭ artikolo de la Ĉarto laŭ kiu la Banko “subtenas projektojn kaj iniciatojn kadre de la Pakto”.  Tamen neniam estas publikigataj la karakterizoj kaj kondiĉoj de tiuj subtenoj. Neniu raportas al iu ajn, kiom da mono estas uzita por kio.

Resume: la financa klaŭzo de la propono Barikumutima estas nepre forstrekenda. La plej bona maniero por ke neniu eluzu la “materiajn riĉaĵojn” de la Civito, ne nur suspektindaj enmigrantoj sed ankaŭ jamaj indiĝenoj, estas pli da financa travidebleco. Kaj plie, la Forumo reformu sian Reglamenton laŭ la maniero proponata en la modifo de Senata Reglamento, por ebligi virtualajn kunsidojn tiel ke forumanoj pli facile partoprenu kaj ne estu aŭtomate eksigataj. Nur tiam la Civito vere kreskos.

Ĉu vi iam rigardis la ĉielon en aŭtuna vespero, kiam super vi pasas longa vico da birdoj, kaj vi pensis: kiel ili scias, kien iri? Ili ne havas mapon enpoŝe, neniu klarigas al ili la vojon, tamen ĉiujare ili refaras la saman longan vojaĝon, foje milojn da kilometroj.

La proponoj de sen. Rubeno Fernández celantaj reformon de la Senata reglamento bezonas du trionojn de la voĉoj en la Senato por trafi aprobon: plejmulto ne atingebla de la sola majoritato, sen la apogo ankaŭ de la Blanka opozicio; tial sen. Perla Martinelli kontraŭproponas la starigon de komisiono por eventuala modifo de tiu Reglamento, konsistanta el reprezentantoj de ambaŭ grupoj, en la adekvata proporcio de du kontraŭ unu, laŭ la artikoloj 29, 30, 31 de la nuna Reglamento, valida ekde novembro 2001.

”En mia kontraŭpropono la sugestata konsisto de la komisiono (se ĝi estus aprobita de la Senato) tute ne estas rigida, kiel evidentas el la adverbo “prefere”. En triopa komisiono mi volonte kunlaborus kaj kun kolego Fernández por reprezenti la majoritaton, kaj kun la reprezentanto de la opozicio” precizigis sen. Martinelli.

Sen. Anna Bartek, Blanka grupestrino, tuj esprimis sian subtenon al la kontraŭpropono. Ŝia kolego Lucien Kagina el Bujumburo aldone komunikis: “Mi kontraŭas ĉiujn proponojn ŝanĝi la tekstojn abrupte, ĉar abrupta ŝanĝo ne konstruas, ĝi detruas. Kvankam mi ne havos la ŝancon partopreni en la parlamenta kunsido de la 29-a de decembro 2025, mi povos esprimi min klare”.

La kontraŭpropono Martinelli ne bezonas kvalifikitan plimulton por esti aprobita: sufiĉos la simpla plimulto. Procedure, la kontraŭpropono estas voĉdonenda kiel unua, kaj se ĝi estus aprobita la proponoj Fernández aŭtomate forfalus.

Ĉu vi pretas atingi la sekvan nivelon de via verkado? La verksesioj estas projekto de Bobelarto https://bobelarto.ink. Ili taŭgas por vi, se vi jam verkas, aŭ volas provi ekverki, kaj deziras aparteni al komunumo de homoj, kiuj regule okupiĝas pri verkado en Esperanto.

Ni renkontiĝos sabate, la 20an de decembro je 16:00 UTC en la Zoom-ĉambro de Bobelarto https://mallonge.net/bobelarto-zoom. La sesion gvidas Jorge Rafael Nogueras kaj ĝi daŭras unu horon kaj duonon.

En ĉi tiu verkkomunumo ni helpas unu la alian. Estas tasko por priverki aŭ vi ankaŭ estas libera okupiĝi pri via persona verkprojekto. Ni kuraĝigas unu la alian partopreni diversajn literaturajn konkursojn, atenteme aŭskultas, subteneme kritikas la verkojn je la fino de la sesio.

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2026 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2024 kaj 2025. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post Verksesio de Bobelarto kun Rafa Nogueras appeared first on La Ondo de Esperanto.

---

Lorena Bellotti, Konsulino de la Esperanta Civito, anoncas proponon de reformo de la Senata reglamento laŭ art. 23 de la nuna Reglamento, por aprobo laŭ la 33a, enkondukitan de sen. Rubeno Fernàndez kaj diskutotan dum la venonta Senata sesio.

Enkonduko
La praktika laboro de la nuna mandato evidentigis plurajn mankojn de la nuna Senata Reglamento, kiu neniam estis modifita depost sia aprobo en 2002. Post preskaŭ 25 jaroj, jam estas tempo ĝisdatigi kaj korekti ĉi tiun tekston, pli gravan ol kiu ajn leĝo krom la Ĉarto, ĉar ĝi difinas la proceduron de la Senato por labori kaj aprobi leĝojn.

Unue necesas ĝisdatigi la proceduron por protokoli la sesiojn. Montriĝis du gravaj mankoj:

a)    Art. 13.3 ne difinas kiel longe la protokolanto devas atendi la rimarkojn de la senatanoj al la unua provizora protokolo.
b)    Art. 13.4 ne klarigas, ĉu eblas aprobi la korektitan version de la protokolo malgraŭ la malkonsentaj reagoj de unu aŭ pluraj senatanoj.

Plie, la Reglamento trudas nenecesajn precizigojn, kondiĉojn kaj limigoj, specife du:

a)    La protokolanto devas esti civitano (art. 13.1), dum tio ne servas specialan celon; fakte, kiu ajn ĉeestanta necivitano povas protokoli fidinde kaj senpartie.
b)    La aprobitaj originaloj devas esti konservataj “sub la responso de la Konsulo, nome la vickonsulo pri internaj aferoj” (art. 13.5). Ĉi tiu estas la sola kazo en kiu nia normaro nomas iun specifan vickonsulon kaj limigas la liberon de la ekzekutiva povo organizi sin mem, kaj la liberon de la Konsulo por delegi taskojn kaj komisiojn al kapitulanoj laŭ sia bontrovo.

Krome, la ĝisnuna proceduro ne plu spegulas la nunan praktikon kaj oportunon. Depost la populariĝo de la unuaj saĝotelefonoj en 2007, registri sonon kaj eĉ videon fariĝis pli kaj pli facile; nun eblas registri la tutan sesion, konservi la registraĵon sen iu ajn limigo krom la kapacito de komputiloj kaj serviloj, kaj eĉ distance disponigi ilin al senatanoj kaj aliaj interesatoj. Pli kaj pli, skribita protokolo utilas nur kiel resumo kaj anstataŭo de la registraĵo, kaj fariĝas vere valora nur kiam la registraĵo estas forviŝita pro spacomanko. Ankaŭ la verbo ‘sendi’ estas tro preciza: anstataŭ sendi kopiojn per (ret)poŝto, nun eblas distance labori sur la sama dokumento.

Dua manko de la Reglamento multe pli grava estas la proceduro por promulgi aprobitajn normojn.

Laŭ art. 20.2.c de la Konstitucia Ĉarto, inter la ekskluzivaj responsoj de la Konsulo estas “promulgi la normigajn aktojn de la Parlamento”. Laŭ la Verda Libro de la Esperanta Civito (2006) promulgi estas “oficiale konstati la ekziston de leĝo kaj ordoni ĝian plenumon”. 
Laŭ mia kompreno kiel arĥivisto, promulgo konsistas el tri ŝtupoj:

a)    Subskribi la normon per persona subskribo aŭ oficiala sigelo.
b)    Arĥivi la aŭtentan, subskribitan, datitan originalon.
c)    Publikigi la tekston sen prokrasto.

En la kazo de protokoloj kaj aliaj originaloj por interna uzo, la proceduro devus esti sama, krom la ŝtupo (c), kiu ne estas bezonata por protokoloj sed estas la plej grava por aprobitaj normoj, ĉar civitanoj ne povas obei normojn se ili ne estas publikaj, legeblaj kaj koneblaj. Sekve, la ĉefa kondiĉo por primulgo estas publikigo. Kaj strange, art. 13 tre detale priskribis ĝis nun la ŝtupojn (a) kaj (b) por protokoloj, dum ĉiuj tri kondiĉoj estis forgesitaj en la kazo de normoj.

Mi vere miras, ke tiu plej baza principo ne estis atentita ĝis nun, ke tute mankas promulgoproceduroj en nia juro, kaj ke pro tiu manko multaj dekretoj kaj ediktoj kaj nemalmultaj leĝoj kaj direktivoj estis simple forgesitaj en tirkestoj kaj fine malaperis, kiel ekzemple Lex Signorum, kies teksto estas perdita. Ankaŭ se perditaj normoj estus retrovitaj kaj publikigitaj, tio ne promulgus ilin retroaktive. La perdo de dokumentoj kaj la rezulta manko de jura certeco faras la laboron de la Senato praktike senutila: ĝi laboras por la paperkorbo.

Estas bona ekzemplo de perdita normo la Direktivo Rogora pri Komuna Integrita Biblioteka
Sistemo. Antaŭ tri jaroj necesis rekonstrui ĝin el disaj informoj kaj reaprobi ĝin kiel Direktivo Giordano pri Komuna Integrita Biblioteka kaj Arĥiva Sistemo, aŭ KIBAS. La aldono al la nomo indikas, kiel ĝuste pro ĉi tiu okazaĵo oni konstatis la bezonon de centra arĥivo de la Civito. Tia arĥivo nur povos esti reta kaj cifereca, kiel konvenas al nia diaspora popolo, kaj al la nuna jarmilo.

Unu el la kaŭzoj ke aprobitaj dokumentoj perdiĝas, estas ke ĝis nun aprobo postulis manskribitan subskribon kaj paperan originalon. Tial la originaloj de niaj normigaj aktoj sidas dise, en la hejmoj de hazardaj protokolintoj kaj eksaj oficistoj. Por tutmonda diasporo kiel la nia, malfacilas koncentri paperajn dokumentojn en fizika arĥivo. Dume, en la lasta jardeko evoluis sistemoj por elektronike subskribi bitajn dokumentojn kun fidindeco simila al tiu de manskribaj subskriboj. Bazitaj sur sekretaj ŝlosiloj kiuj fizike sidas en la komputilo de la uzanto kaj devas esti gardataj, ili pli similas al orientaziaj sigeloj ol al okcidentaj subskriboj, sed sufiĉas por datumi dokumentojn, garantii ilian aŭtentecon, kaj reprezenti la subskribinton.

Necesas insisti, ke arĥivado de formaligitaj originaloj estas necesa parto de promulgo, ĉar simpla publikigado en nia organo Heroldo Komunikas ne sufiĉas. Retejo ne estas aŭtenta arĥivo en si mem, ĉar kiu ajn kiu kontrolas retejon povas retrospektive modifi ĝian enhavon, kiam ajn, laŭ sia kaprico. Simplaj retpaĝoj ne estas fidindaj kaj ne evitas eventualajn akuzojn de falsado. Por ke niaj normoj kaj dokumentoj estu fidindaj kaj oficialaj por ĉiuj, eĉ por niaj kontraŭuloj en la finvenkisma movado, ili devas montri sin aŭtentigitaj per elektronika sigelo. Dokumento aŭtenta kaj originala estas tiu kiu fidinde certigas:
a)    la identecon de sia aŭtoro aŭ subskribinto;
b)    ke ĝi estis kreita kaj subskribita en difinita momento;
c)    ke nenio el ĝia enhavo estis forprenita aŭ aldonita de post tiu momento.

Ciferecaj originaloj jam havas tiujn kvalitojn. Tial, ĉi tiu reformo celas ne nur difini proceduron por promulgo de normoj, sed ankaŭ starigon de reta elektronika arĥivo de la Civito.

Laste, ĉi tiu modifo de la Reglamento aplikas la rekomendojn kaj principojn de la Universala Deklaracio pri Arĥivoj, proponata por adopto de la Civito en la sama parlamenta sesio.

Teksto de la modifoj
Sekvas la tekstoj de la modifoj. Vortoj per grasaj literoj estas modifoj. Se mankas grasaj literoj, la tuta teksto de la artikolo estas modifo.
Art. 13: Protokolo
1.    La Senata sesio devas esti registrata de la komenco ĝis la fino, almenaŭ sone; ankaŭ ĉeestantoj rajtas mem registri kaj disponigi sian registraĵon al la protokolanto.
2.    En la komenco de la sesio la Konsulo nomumas protokolanton inter la ĉeestantoj.
3.    Kiel eble baldaŭ post la sesio, la Konsulo aŭ ties delegito disponigas la registraĵojn al la senatanoj kaj al la protokolanto.
4.    La protokolanto redaktas la provizoran protokolon kaj ne pli malfrue ol 30 tagoj post la kunsido disponigas al ĉiuj senatanoj la provizoran protokolon kaj anoncas tion.
5.    La senatanoj havas 10 tagojn por revizii la provizoran protokolon kaj proponi modifojn.
6.    Modifinte la tekston laŭ la ricevitaj modifproponoj, post maksimume 7 tagoj la protokolanto disponigas la novan tekston al la senatanoj.
7.    Se neniu senatano reagas dum kvin tagoj post la anoncita disponigo, la protokolo estas konsiderata kiel unuanime aprobita; se iu senatano reagas malaprobante iun specifan parton de la teksto, la protokolo estas konsiderata aprobita per plimulto, kaj la nombro de kontraŭaj voĉoj estas notata en la fino.
8.    La aprobita protokolo estas formaligata kaj arĥivata laŭ la sama proceduro kiel la originaloj de aprobitaj normoj (art. 28)
Art. 28: Arĥivado kaj promulgo
1.    Leĝoj, administraj aktoj, rezolucioj, deklaroj kaj rekomendoj estas formaligataj per  datumo kaj subskribo de la Konsulo aŭ de nomumita aktisto.
2.    La subskribo devas esti prefere elektronika. Se ĝi estas permana, post ne pli ol unu semajno la subskribinto devas produkti elektronikan kopion de la papera dokumento, kiu de tiam estos konsiderata originalo.
3.    La originaloj de la aprobitaj normoj estas konservataj en centra elektronika arĥivo sub la respondeco de la Konsulo aŭ de nomumita arĥivisto, en sekuraj kondiĉoj kiuj garantiu longperspektivan konservadon, netuŝitecon, integrecon kaj fidindecon de la originaloj.
4.    La centra arĥivo devas havi kapablon doni telematikan aliron al civitanoj laŭ art. 27.2 de la Konstitucia Ĉarto, kaj al esploristoj kaj aliaj interesatoj laŭ normoj disvolvotaj per administra akto.
5.    Normoj estas promulgataj per publikigo en Heroldo Komunikas kiel datitaj artikoloj ne pli malfrue ol unu semajno post sia subskribo; ili estas oficialaj, validaj kaj aplikeblaj nur ekde la dato de tiu publikigo. Kiam kopiitaj al statika paĝo aŭ surpapere, la kopio devas konservi la daton de publikigo kaj ligilon al la originala artikolo.
Art. 33: Financoj
3. Almenaŭ unu fojon jare la Konsulo aŭ ties delegito raportos al la Senato pri la kosto de la reta arĥivo kaj de Heroldo Komunikas.

Lorena Bellotti, Konsulino de la Esperanta Civito, anoncas proponon de reformo de la Senata reglamento laŭ art. 23 de la nuna Reglamento, por aprobo laŭ la 33a, enkondukitan de sen. Rubeno Fernàndez kaj diskutotan dum la venonta Senata sesio.

Enkonduko
Organizo kiu celas esti subjekto de internacia juro, kun aŭtonomaj leĝofara, justica kaj ekzekutiva povoj, ne povas funkcii kiel simpla asocio. Ĝia plej supera normodikta instanco ne devus kunsidi nur kelkajn horojn jare, tiel mallonge kiel ĝenerala asembleo de asocio, kiu utilas nur por aprobi la proponojn de la asocia estraro. Por ke ĝi vere reprezentu la civitanojn kaj kontrolu la agadon de la ekzekutiva povo anstataŭ esti kontrolata de ĝi, la Senato de la Esperanta Civito devas kunsidi multe pli ofte. Ideale, ĝi kunsidus tiel longe kiel ekzemple la Ĝenerala Konsilio de Andoro, kiu estas en konstanta sesio de la 1a de Marto ĝis la 15a de Julio kaj de la 1a de Septembro ĝis la 31a de Januaro. Tiel konstanta funkciado estas la normo en ĉiuj naciaj parlamentoj. Ĉiukaze, la Senato devus kunsidi tiel ofte kiel la Kapitulo.

Laŭ nia Konstitucia Ĉarto, la Senato havas sesion ĉiun sesan monaton, sed efektive ĉiu sesio daŭras nur kelkajn horojn, ĉar ĝis nun ili estis fizikaj. Plie, ankaŭ tiu minimuma kadenco ne estas respektata, ĉar efektive dum la jaro 2025 neniu sesio okazis de la 31a de Aprilo ĝis la novjariĝo.

Ĝis nun, por okazigi la sesiojn, la Konsuloj atendis ke iu establo invitu la Senaton al sia aranĝo. Tamen tiu kutimo kontraŭas la literon kaj la spiriton de la Manifesto de Raŭmo:
“Necesas unuflanke kongresi pli ofte inter ni, kaj rezervi la kunsidadon de gvidorganoj al apartaj funkciulaj kunvenoj, laŭ la modelo de la TEJO-seminario en Strasburgo (junio 1980).”

Kongresoj devus esti okazoj por ĝui Esperanton per sociaj, turismaj kaj kulturaj agadoj favorantaj personajn rilatojn, kaj estas memevidente ke la plej bona maniero uzi la tempon en internaciaj kongresoj ne estas longaj sesioj de la Senato. La Senato ne estas brutaro kiun establoj povas peli de unu loko al alia por ekvilibrigi la deficiton de siaj aranĝoj.

Dum la nuna Reglamento de la Senato neniam estis reformita de 2002 kaj spegulas la metodojn de jam forpasinta epoko, interretaj videokonferencoj fariĝis normalaj, aparte post la kronvirusa pandemio en 2020. Jam plurajn fojojn senatanoj oni sugestis la eblecon kunsidi virtuale, kiu estis rifuzita per la preteksto ke “parlamentoj kaj superaj instancoj deneniu subjektoj de internacia juro kunsidas nur fizike, ne virtuale” (respondo al interpelacio de c-ano Lucien Kagina, Heroldo de Esperanto nº 2358, sept. 2024, p.1).

Tiu aserto similas al la antikva aksiomo laŭ kiu ĉiuj cignoj estas blankaj, malpruvita de la malkovro de aŭstraliaj cignoj. Fizika ĉeesto ne estas esenca karakterizo de parlamentoj sed akcidenca, provizora kaj kontingenca, ŝuldata nur al la fakto, ke naciaj registaroj kaj internaciaj registaraj organizoj pagas salajron al siaj oficuloj ĉu nomumitaj ĉu rekte elektitaj de la popolo, por ke ili dediĉu sin plentempe al sia ofico, vojaĝu aŭ pagu loĝejon proksiman al la parlamentejo. Kontraŭe, senatanoj de la Esperanta Civito servas honorofice. Plia kontraŭargumento estas la fakto, ke la ekzekutiva povo, en nia kazo la Kapitulo, jam de jaroj kunsidas kaj funkcias virtuale, sen ies ajn aserto, ke tio ne eblas.

Sekve, la Parlamento de la Esperanta Civito estas nigra cigno, kiu devas ekspluati la eblecojn de moderna teĥnologio por labori plej efike kaj malmultekoste. La esenca trajto de parlamentoj estas ne fizikeco en la spaco sed ofteco en la tempo, kaj la Reglamento devus plifaciligi pli oftajn kunsidojn. Virtualaj kunsidoj ankaŭ malpliigus la koston de senataj sesioj por la Civito kaj por la persona ekonomio de senatanoj mem. Tiel, finfine realiĝos la principo ke sesioj povas kunsidi pli ol unu fojon.

Tamen estas vero, ke ne ĉiuj niaj civitanoj estas pretaj por retaj kunsidoj, aparte la afrikanoj, pro konektaj problemoj. Ankaŭ en la kazo de unuamondanoj la teĥnika lerteco necesa por tiaj kunsidoj multe varias de unu persono al alia. Sekve, malsamaj homoj renkontas malsamajn barojn al fizikaj kaj virtualaj kunsidoj.

Por solvi tiujn problemojn, ĉi tiu modifo proponas, krom virtualajn kunsidojn, ankaŭ proceduron por anstataŭigi senatanojn per rajtigitaj reprezentantoj en ambaŭ kazoj de fizikaj kaj virtualaj kunsidoj. Ĉiu reprezento estas limigita al unuopa kunsido por eviti konstantan delegon de senataneco. Nur por hibridaj kunsidoj ne estas akceptota reprezentado, ĉar ĉiu senatano povas partopreni fizike aŭ virtuale.

La enkonduko de virtualaj kunsidoj necesigas ankaŭ la pliprecizigon de la difino de senatokonsultoj, kiuj ne plu estas “telematikaj kunsidoj”, sed retpoŝtaj demandoj pri preciza afero aŭ teksto, anstataŭ pli ĝenerala “temo”. Ankaŭ, ĉar nun eblos voĉdoni en virtuala kunsido, necesas precizigi ke ili ne estas voĉdonoj.

Dua grava manko de nia nuna Senato estas la abundo de fantomaj senatanoj, kiuj malatentas siajn civitanajn devojn kaj partoprenas nek sesiojn nek senatokonsultojn. Ĝuste pro ilia foresto necesas fikcia antaŭsupozo pri kvorumeco de ĉiuj kunsidoj, kiu principe permesus al nur du aŭ tri senatanoj aprobi kion ajn dum forestas ĉiuj aliaj. Tiu oportuneco estas grava anomalio de demokratia vidpunkto kaj devas esti forigata. Antaŭ ol postuli veran kvorumecon de kunsidoj, tamen, necesas proceduro por anstataŭigi fantomajn senatanojn, kiun ĉi tiu propono inkluzivas. Nur post kiam anstataŭigo estos funkciinta dum kelkaj jaroj kaj la Senato estos sarkita el fantomaj senatanoj, eblos postuli veran kvorumon.

Tria grava manko de nia leĝofara povo estas la fakta regado super ĝi de la ekzekutiva povo en la persono de la Konsulo, al kiu nia Ĉarto donas la ekskluzivan rajton kunvoki la Parlamenton kaj difini ĝiajn tagordojn, dum ĉiuj suverenaj parlamenton havas propran prezidanton, malsaman de la prezidanto de la ekzekutiva povo, kiu mem interkonsentas la tagordon de sia ĉambro kun la grupestroj sendepende de la ekzekutivo. Tio estas ankaŭ grava diferenco inter asocio kaj ŝtato. Se Yoon Suk Yeol estus havinta tian povon en Sud-Koreujo, ekzemple, li ne devus dissendi la korean parlamenton en propra ŝtatrenverso kaj  deklari armean leĝon, ĉar jam de la komenco havus kompletan kontrolon de la parlamento. Eĉ Putin ne havas tiom da povo.

Dum reformo de la Konstitucio mem devas esti nia longperspektiva celo, ĉi tiu propono de modifo de la Senata Reglamento celas plivastigi la aŭtonomecon de la Senato faciligante al ĝi eksterordinarajn sesiojn, kiujn konvokas senatanoj mem anstataŭ la Konsulo, kaj havas memdifinitan tagordon. Ĝis nun tiu ebleco ne estis uzita, certe ĉar la Senato devis kunsidi fizike kaj nur la Konsulo povus garantii tion. Plie, la kunvokantaj senatanoj devis atendi ses monatojn la reagon de la Konsulo antaŭ ol havi la rajton mem kunvoki ĝin, kio fakte prokrastis la eskterordinaran sesion al la ordinara kaj faris ĝin neebla. En ĉi tiu reformo, estas proponata atendo de nur du monatoj.

Lasta grava manko de nia Senato estas ĝia nekapablo kontroli la financojn de la Civito. En ĉiuj subjektoj de internacia juro, sed ankaŭ en normalaj, humilaj asocioj, la ĝenerala asembleo havas la nedelegeblan rajton aprobi la spezkalkulon de la ekzekutivo kaj la proponatan buĝeton por la sekva jaro. Kontraŭe, nia Ĉarto donas kompletan aŭtonomecon al la Civita Banko, kiun kontrolas nur la Konsulo per nomumoj sen devo raporti al iu ajn, eĉ al la Konsulo mem. Laŭ la Reglamento de la Senato, la Konsulo garantias la financan aŭtonomion de la Parlamento, sed tio ne vere garantias al senatanoj repagon de la kostoj partopreni en fizika kunsido, ĉar neniel estas klarigite kiu financas la kostojn de la Senato, se ne respondecas la Civita Banko.

Denove, ambaŭ aferoj estas forigendaj demokratiaj anomalioj. Manke de konstitucia reformo, kiun necesas plani longperspektive, ĉi tiu reformo de la Reglamento donas al la Senato la rajton kontroli almenaŭ siajn proprajn elspezojn. Ankaŭ la ofico de kvestoro estas abolita, ĉar ĝi ne estas regulita de iu ajn aprobita normo kaj nur kaŭzas financan netravideblecon kaj duoblan librotenadon.

Teksto de la modifoj
Sekvas la tekstoj de la modifoj. Vortoj per grasaj literoj estas modifoj. Se mankas grasaj literoj, la tuta teksto de la artikolo estas modifita.
Art 5: Anstataŭigo
5. Se senatano ne partoprenas kunsidojn de la Senato persone aŭ per reprezentanto dum du jaroj, li estas anstataŭata laŭ la supraj paragrafoj.
6. Se necesas plu anstataŭi senatanojn sed la kandidatlistoj estas elĉerpitaj, estos kunvokata universala voĉdonado laŭ art. 17 de la Konstitucia Ĉarto.
Art. 9: Kunvokoj
4. Eksterordinaraj sesioj (el unu aŭ pli da kunsidoj) okazas ene de 60 tagoj post la peto. Trans tiu tempolimo, la petintoj rajtas mem kunvoki la Senaton (memkunvokita sesio).
Art. 10: Tagordo
1. Konsultinte la grupestrojn, la Konsulo aŭtonome difinas kaj ĝustatempe komunikas la tagordon de ordinara senata sesio.
Art. 11: Sidejo kaj reprezentado
1.    La Senato ne havas fiksan kunsidejon, kaj povas kunsidi fizike en loko difinita de la Konsulo post konsultiĝo kun la grupestroj, aŭ virtuale per videokonferenco; ĉiuj eksterordinaraj sesioj estas virtualaj.
2.    La Senato povas kunsidi ankaŭ hibride; en tiu kazo, la elektita kunvenejo devas disponi la bezonatan teĥnologion kaj la prezidanto devas garantii egalan partopreneblecon por la senatanoj distance partoprenantaj.
3.    En nehibridaj sesioj, kiu ajn civitano povas reprezenti senatanon per skribita permesilo kun permana aŭ elektronika subskribo de la senatano kaj eksplicita dato de la sesio.
4.    La permeso de reprezentado devas atingi la Konsulon aŭ ties delegiton ne pli malfrue ol unu semajnon antaŭ la komenco de la sesio.
5.    Reprezentantoj povas reprezenti nur po unu senatano.
Art. 18: Voĉdono: proceduro
2. La voĉdonoj estas devige sekretaj se temas pri elekto aŭ nomumo de personoj por ofico.
3. En fizika sesio, sekreta voĉdono estas farata per paperaj balotiloj. En virtualaj kaj hibridaj sesioj, ĝi estas farata per retpoŝta aŭ tujmesaĝila mesaĝo konfidence sendata de la senatanoj kaj reprezentantoj dum la kunsido al voĉnombranto delegita de la Konsulo antaŭ la sesio; retpoŝtadreso aŭ telefonnumero rajtigita por voĉdono devas esti la individua privata retpoŝtadreso aŭ telefonnumero registrita ĉe la Registra Instanco por ĉiu senatano aŭ reprezentanto. La voĉnombranto devas sendi konfirmon de ricevita voĉdono al ĉiu voĉdoninto.
4. Retpoŝto kaj tujmesaĝiloj povas esti anstataŭataj de alia reta balotsistemo se ĝi estas anoncita antaŭ la sesio kune kun la tagordo, profesi-nivela, sekura kaj inspektebla, se permesas voĉdonon per individua identigo, kaj se povas liveri rezultojn dum la sesio.
5… [Samaj artikoloj sed renumeritaj]
Art. 29: Senatokonsulto
1.    Senatokonsulto estas virtuala skriba konsultiĝo de la Senato, pri unu kaj klare indikita demando aŭ teksto, sub la kunordigo de la Konsulo. Ĝi ne estas voĉdono sed debato.
2.    [Sama]
3.    [Sama]
Art. 30 [Nur renumerita]
Art. 31 [Nur renumerita]
Art. 32 [Nur renumerita]
Art. 33: Financoj
1.    Senatanoj rajtas ricevi monkompenson kontraŭ siaj elspezoj pro ĉeesto en fizika aŭ hibrida sesio.
2.    En ĉiu sesio la prokuristo de la Civita Banko raportas al la Senato la elspezojn de la lasta sesio kaj proponas buĝeton por la venonta, inkluzivante elspezojn de la telematika sistemo por virtualaj kaj hibridaj sesioj, de la reta arĥivo kaj de Heroldo Komunikas.
 

 

Teobromino, enhava substanco de kakao-faboj kiu troviĝas precipe en malhela ĉokolado, povus malrapidigi la naturan maljuniĝon. Tion montras nova studaĵo kiu vidas kuntekston inter la biologia aĝo de persono kaj la konsumo de la planta konsistero.

La kristnaska vespermanĝo estas tre grava en Pollando. En mia lando, tiu religia kaj familia festo estas plena de kutimoj kaj tradicioj. Kelkaj el ili devenas de antaŭ-kristanaj tempoj. Poste, kristanismo akceptis plurajn malnovajn kredojn kaj donis al ili novajn signifojn. Unu el la ekzemploj de tiaj antaŭ-kristanaj kutimoj estas fojno, kiun laŭ pola tradicio oni metas sub blankan tablotukon antaŭ la kristnaska vespermanĝo. Nuntempe oni diras, ke ni faras tion memore al la fojno sur kiu kuŝis la novnaskita Jesuo, sed iam oni faris tion por certigi riĉan rikolton en la alvenanta jaro. La tradiciaj kristnaskaj pladoj estas malsamaj en diversaj regionoj de Pollando, sed ĉie sur la kristnaska tablo estas pladoj faritaj el semoj de papavo. En la regiono, kie mi loĝas, en Supra Silezio, ni faras dolĉaĵon el papavaj semoj, mielo, akvo aŭ lakto, kaj seka pano. La plado enhavas multe da sekigitaj vinberoj kaj nuksoj, do ĝi estas tre dolĉa kaj vere bongusta. En aliaj regionoj de Pollando oni faras nudelojn kun papavsemoj, papavseman supon, aŭ simple kukojn kun papavsemoj. Eble ne ĉiuj scias, kial papavaj semoj ludas gravan rolon dum la speciala kristnaska vespermanĝo. Papavo iam estis tre simbola planto. Pro la multegaj semoj, kiuj troviĝas en la “kapeto” de papavo, ĝi iĝis simbolo de abundeco kaj riĉeco. Oni kredis, ke ĝiaj semoj manĝataj dum la kristnaska vespermanĝo donos al ĉiuj familianoj bonan rikolton kaj riĉecon en la sekva jaro. Krome, papavsemoj havas apartan efikon. Preparitaj laŭ speciala maniero, ili povas kaŭzi profundan sonĝon aŭ sentojn similajn al tiuj post uzo de drogo. Tial papavo estis konsiderata kiel ligilo inter la mondoj de vivantaj kaj de nevivantaj homoj. Kaj iam oni kredis, ke dum la kristnaska vespero spiritoj vizitas nian mondon. Tial la rolo de papavsemoj estis faciligi al nevivantoj trovi la ĝustan vojon al la postvivejo, por ke ili ne ĝenu homojn surtere. Kaj fine ankoraŭ unu interesaĵo: pro sia ligo kun profunda, kvazaŭ-morta sonĝo, papavo-semujoj estas prezentataj sur tomboŝtonoj, kiel simbolo de la morto. Ewa Caban Fotoj: Papavosemujo kun semoj: keith ellwood, CC BY 2.0 <https://creativecommons.org/licenses/by/2.0>, Wikimedia Commons Kristnaska kuko: Klischka, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, Wikimedia Commons Tomboŝtono montranta papavo-semujojn: Zala, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, Wikimedia Commons

Ekde hodiaŭ Pro Esperanto ne plu estas fondumo/fondaĵo, sed denove fonduso, danke al la konsento de svisa administra tribunalo. Por kompreni la diferencon utilas la suba diskuto, ĵus okazinta en la Komitato de la Universala, kun intervenoj de s-roj Antonio Del Barrio kaj Guy Matte.

Antonio Del Barrio el Hispanio “iom konfuziĝis pro la uzo de la vorto fondaĵo, ĉar tio supozigis ke temas pri aparta “establejo” (kiel diras PIV), sed fakte temas pri fondusoj (kapitalo destinita por aparta difinita celo).”

En la UEA-buĝeto “malĉeestas pluraj eroj, kiuj rilatas al elspezoj pri agadoj. La kialo estas ke en la buĝeto oni konsideras nur la administrajn erojn, kaj ke la plej multaj agadoj de UEA (informaj, reprezentaj, movadaj…) estas financataj per “fondaĵoj”. Vere la plej grava parto de la elspezoj de UEA ne estas aprobataj de la Komitato” kaj tial komitatano Del Barrio sin detenis en la fina voĉdono.

”Oni klarigis tie ke tiuj elspezoj pri agadoj estas malfacile antaŭkoneblaj, kaj ke buĝeti ilin malfaciligus la glatan disponigon de la necesaj elspezoj. Estas klare ke nun la UEA-Komitato aprobis ne veran buĝeton, sed nur la administran parton de ĝi, do tiun pri kiu respondecas rekte la ĝenerala direktoro”, konkludis komitatano Del Barrio.

Guy Matte el Kanado, komitata revizianto, komentis: “La regularo estas tre klara. La ĝenerala Direktoro devas submeti budĝeton por la fondusoj ĉiujare [sed tion li ne faras]. Jam du fojojn la Komitataj Reviziantoj memorigis la direktoron, la estraron kaj la Komitaton pri tia regularo. Plie ni rekomendis ke, se tiaj instancoj ne volas tion kion la Regularo postulas, oni ŝanĝu la Regularon. Do tio ne estas nova problemo.”

Okaze de Zamenhof-tago en 2025, ni anoncas plian kontribuon al la literatura heredaĵo de Esperanto: Stig de la ŝutloko! Origine publikigita en la angla en 1963 kiel Stig of the Dump, tiu klasika verko de Clive King estas fantazi-plena rakonto pri Barni, scivolema knabo, kiu dum sia esplorado de kretkavo malkovras misteran loĝanton: Stig, kuriozan kavern-knabon kun strangaj iloj, neklarigeblaj kutimoj kaj granda koro. Malgraŭ nekongruaj mondoj, Barni kaj Stig rapide fariĝas amikoj kaj kune travivas aventurojn, kiuj miksiĝas inter nuntempo kaj praepoko.

Verkita por infanoj, Stig de la ŝutloko estas ideala libro por progresantoj, kaj ĝuinda por ĉiuj. Tradukis ĝin en Esperanton Jack Warren. La tekston reviziis Edmund Grimley Evans.

Stig kaj la ŝutloko estas aĉetinda ĉe Amazono kaj aliaj tiaj retbutikoj. La rekomendata prezo por tiu 180-paĝa libro estas £10.

Elŝutu specimenan tekston.

Fonto: https://esperanto.org.uk/news/publishing/stig-de-la-%C5%9Dutloko-r289/

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2026 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2024 kaj 2025. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post Nova libro el Britio: Stig de la ŝutloko appeared first on La Ondo de Esperanto.

- Bonan tagon, Marina Lvovna. Mi vin jam delonge serĉas ĉie. La rektoro petis vin veni al lia kabineto. Jes, laŭeble tuj.

La mastro estis surloke; apude sidis afable ridetanta nekonata viro. La rektoro aspektis iom konfuziĝinta, kvazaŭ en fremda, multe pli altranga kabineto.
- Aĥ, jen - ŝi estas Majer! Marina Lvovna... jen - kamarado... kamarado Sedih. Li ŝatus interparoli kun vi... Nu, mi lasas vin ĉi tie... neniu malhelpos - mi avertos la sekretariinon.
- Bonvolou sidiĝi, Marina Lvovna, - montris la nekonato al la kontraŭa seĝo. Li aspektis tre afabla kaj ĝentila, eĉ servopreta. - Vi aspektas iom laca, ĉu estas iuj problemoj?
- Dankon pro via atento, - respondis ŝi, sidiĝante. - Mi ne havas nesolveblajn problemojn. Nu, eble - ekzamenoj. Kaj, cetere, mi scivolas, kun kiu mi estas parolanta...
- Aĥ, mi petas pardonon! Mi devus tion fari tuj. Do, permesu, ke mi prezentu min. Subkolonelo de ŝtata sekureco. Sedih Konstantin Sergejeviĉ. Ni povus, certe, inviti vin, Maria Lvovna, al ni. Tamen, mi decidis veni mem, pro ke vi komprenu: nia interparolo ne estas enketado. Simpla konversacio.
- Mi ne komprenas, pri kiu temo mi povus konversacii kun subkolonelo de KŜS, - streĉe diris Marina.
- Temoj multas, kredu al mi. Vi estas diversflanke interesa, inteligenta kaj altklera virino. Mi kun plezuro aŭdos vian opinion pri multaj aferoj. Jen, mi scias, ke vi interesiĝas pri la tiel nomata internacia lingvo Esperanto. Vi estas lingvisto, sekve, via interesiĝo estas natura. Certa parto el nia junularo lernas Esperanton, eĉ kunvenas somere en sovaĝe organizitaj tendaroj. Notu, ke tion ili faras ekster zorgoj de nia tutlanda junulara organizaĵo, komsomolo. Kio ilin kunigas, se ili ne estas lingvistoj? Jen, antaŭ nelonge eĉ en nia Leningrada regiono okazis tia konveno. Ĉu vi estis tie?
- Jes, mi estis. Sed mi scias, ke komsomolaj gvidantoj tie simple rifuzis helpi la organizon.
- Ĉu vere? Aĥ, niaj junularaj gvidantoj ne ĉiam akceptas prudentajn decidojn... Sed vidu, en tiun tendaron venis diversaj homoj. Multaj korespondas kun eksterlando, sed ne ĉiam kapablas distingi veron de mensogo; multaj aĵoj, kiujn oni diras en okcidento pri nia lando, estas fia mensogo. Mi kredas, ke ne intence, sed iuj niaj gejunuloj kaptas tiun imperiisman propagandon kiel veron, eĉ vastigas ĝin inter siaj amikoj. Certe, vi aŭdis similajn eldirojn en la tendaro, ĉu ne?
- Ne, mi aŭdis nenion similan tie.
- Vi ne estas plene sincera kun mi. Komprenu, Marina Lvovna, ni zorgas pri ordo en nia lando, do ankaŭ pri via bono. Ĉiu honesta civitano devas helpi al ni. Ni ja ne arestas, ne enprizonigas tiujn disvastigantojn de prokapitalismaj kalumnioj. Ni faras nur profilaktikan laboron: konversacias, klarigas, avertas...
- Verŝajne, vi havas aliajn honestajn civitanojn por dubi pri mia sincero.
- Jes, Marina Lvovna, multaj helpas. Kaj, imagu, - tute libervole. Tamen, ĉesu ni pri esperantistoj... Ni parolu, ekzemple, pri literaturo. Lastatempe la tuta mondo interesiĝas pri nia literaturo. Jes - tion atestas, nu, almenaŭ, kelkaj Nobel-premiitoj - rusoj. Vi, sendube, konas tiujn - Pasternak, Ŝoloĥov - kiaj gigantoj! Nun ankaŭ tiu nova premiito - Aleksandr Solĵenicin. Ĉu vi legis ion de li?
- Ni  dum jardekoj abonas NOVIJ MIR. Ankaŭ Unu tago de Ivan Denisoviĉ estas tie. En la jarkolekto de 1956. Mi legis ĝin.
- Jen. Estas lia konstanta ŝatata temo. Li ŝajnas nenion pli scianta krom koncentrejoj. Kvazaŭ nenio pli bona, pli vivĝoja estis en nia historio... Sed ĉu vere nenion pli vi legis? Strange. Mi opiniis, ke via amiko donis ion al vi...
- Mi ne parolas pri via forveturinta amiko, pri via studgvidanto. Ja vi amikis. Li eĉ vizitadis vian hejmon, ĉu ne?
- Do vi kaŝobservis min? Kiakaŭze?!
- Ne vin, Marina Lvovna, trankviliĝu. Lin. Ni devis tion fari - li iĝis danĝera por la ŝtato pro sia helpo al la malica kontraŭkomunisto Solĵenicin.

En la agrabla karesa malvarmo de la kabineto Marina eksentis interne subitan, tajde venintan varmegon. La varmega ondo fluis al la vizaĝo, ektremis la fingrojn. Ŝi kunplektis la manojn sur la genuoj kaj respondis akre, sed preskaŭ trankvile:
- Dank' al viaj zorgoj la lando perdis brilan scienciston, neanstaŭigeblan instruiston, kiu, memkompreneble, nenion danĝeran faris. Sed li ne plu estas ĉi tie. Kion ankoraŭ vi bezonas?

Neniu emocio, krom la sama troa afablo sonis en la sperta parolo de Sedih:
- Mi jam diris al vi, ke ni faras profilaktikan laboron. Jes, li estas forveturinta. Sed restis liaj lernantoj, liaj amikoj, parencoj, kiuj eble senkonscie aŭ konscie aprobas liajn agojn - jen, kiel, ekzemple. Ni dezirus kun ili paroli. Nur paroli - tio sufiĉas... Ŝajnas al mi, ke vi tro dolore akceptis miajn vortojn pri via amiko. Kial vi tiel arde defendas lin? Ni ne havas la informojn, pardonu, - eble... eble via amikeco estis pli intima ol ni supozis?...

En ŝi leviĝis la sento, ke tuj ŝi faros ion teruran, eble kaptos kaj ĵetos iun telefonon, apude starantan. Larmoj venis de ie kaj staris tute proksime, pretaj aperi. Ŝi, tamen, malrapide levis sin, movis la seĝon kaj, nenion dirinte, iris for el la kabineto. Kamarado Sedih akompanis ŝin per la plej afabla kaj atenta rigardo.

Okaze de la 24a naskiĝtago de la paĝaro Edukado.net kaj honore al la Zamenhof-tago – kiel tradicie – ni denove premias elstarajn personojn, kies agado en ĉi tiu jaro aŭ dum vivlongo multe kontribuis al la instruado kaj disvastigo de nia lingvo. En ĉi tiu jaro ni prezentas al vi dek kolegojn el diversaj mondopartoj, de diversaj agadkampoj.

Aida Čižikaitė (Litovio)
Nina Danylyuk (Ukrainio)
Emmanuel Desbrieres (Francio)
Birke Dockhorn (Germanio)
Tieko Isikawa (Japanio)
Miroslav Malovec (Ĉeĥio)
Jorge Antonio Leoni de León (Gvatemalo/Kostariko)
Zhou Tianhao (Ĉinio)
Pascal Vilain (Francio)
Ranja Robertine Jeanne d’Arc Lydie Zafinifotsy (Madagaskaro)

Edukado.net kore gratulas al ĉiuj novaj panteonanoj kaj esperas, ke ankaŭ la legantoj postlasas siajn gratulvortojn al la kolegoj.

Katalin Kováts

Fonto: https://edukado.net/novajhoj?id=933

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2026 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2024 kaj 2025. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post Dek novaj panteonanoj appeared first on La Ondo de Esperanto.

La decembra numero de Panoramo de la Granda Insulo invitas la leganton al riĉa kaj nuancita malkovro de Malagasio, inter aktualaĵoj, kulturo kaj ĉiutaga vivo. Tiu eldono proponas samtempe rigardon al la evoluo de la loka Esperanto-movado, meditojn pri nia kultura identeco, kaj analizojn pri aktualaj temoj, kiel la uzado de Artefarita Inteligento en la lando.

La numero ankaŭ malfermas fenestrojn al la malagasa socio per iu fabelo el la betsimisaraka tradicio, historia artikolo pri internacia traktato inter la merina reĝlando kaj Anglio, portreto de ordinara vivo, kaj prezento de la kvartalo Besarety en Antananarivo. Lingvemuloj trovos artikolon pri la uzado de adjektivo en la malagasa lingvo, dum la festotempo estas prilumata per artikoloj pri kristnasko kaj tradiciaj festoj, inkluzive de la fama rhum arrangé.

Per artikoloj, fotoj kaj tradukoj, Panoramo celas kunigi informadon kaj kulturperadon, proponante al internacia publiko aŭtentan kaj allogan panoramon de la Granda Insulo en la fino de la jaro. Ne hezitu do aboni al PANORAMO DE LA GRANDA INSULO, la jarabono kostas 30€ por 10 numeroj en Pdf-a formato. Feliĉan jarfinajn festojn kaj al vi ĉiuj, sukceson por la nova jaro 2026 !

Mi aŭskultis (kaj vidis), en ´Sala São Paulo´, la simfonikoncerton en kiu la ŝtata orkestro OSESP, sub vibroplena estrado de la juna Valentina Pellegi, prezentis, inter aliaj majestaj komponaĵoj, la simfonion numero 6 de Piotr Ilitch Tchaikovsky – nomatan ´Patosa´. Ne priskribebla estetika sperto.

Dum fluadis la torento de spektaklaj sonoj, plenaj de intensa sento, grade desegniĝis en mia spirito kurioza bildo, ia sinsekvo de netaj pensoj, kiujn ĉiu movimento alportis. Komence, mi supozis, ke temas pri pura fantazio, movita de momenta entuziasmo. Eble ĝi ja estas nur tio. Sed mi ne rezistas fronte al la impulso registri tiun fantazion, kiun eble iu pacienca, bonvolema leganto emas kunĝui. Indas skribi.

Okazis, ke mi tute klare vidis, en la daŭro de tiu belega komponaĵo, la iradon de la vivo. Ĉi tiel:

1-a movimento (Adagio, Allegro ma non troppo): Ĝi komenciĝas per sobraj akordoj, kiel atendaĵo. Sekvas sublima temo, kiu venigas larmojn, tiel bela ĝi estas. Infano naskiĝas! Alvenas al lumo nova vivo, kun sia tuta kvanto da beleco. Ĝi estas miraklo, mistero! Komenciĝas nova ekzisto. Sekvas sonoj kaj elvolvaĵoj pli kaj pli ´patosaj´: paralele al la delikateco de la bebo, alvenas perspektivo de la defioj, kiuj ĝin atendas.  La vivo ne estos facila; la baroj, kruelaj; la estonteco, necerta. Naskiĝo estas bela, sed la vivo estos luktado. Meze de la luma temo, entrudiĝas akordoj de ia angorplena dubo.

2-a movimento (Allegro con grazia): Malpeza, flua danco, kiel infana ludo. Tchaikovsky denove sin montras kiel majstro de baleto. Tio estas la infana tempo, plena de saltetoj kaj senzorgeco, ĉar forestas necerteco pri la estonteco. Vivi estas ludi, ludi estas lerni vivadon. Ĉio ŝajnas facila kaj feliĉa. La aŭskultanto gajnas spiron por la sekvontaj movimentoj, kiel infano por la estontaj bataloj en la vivo.

3-a movimento (Allegro molto vivace): Alvenas la plena aĝo. Ekaperas luktoj, la homo klopodas havigi al si lokon en la mondo, lasi sian heredaĵon, venki la defiojn, kiuj ne estas malmultaj. Necesas forto, decidemo, kuraĝo, eĉ aŭdaco. Eksplodas akordoj de tamburoj kaj la orkestro elkrias grandiozajn, angorplenajn harmoniojn. Necesas venki! Ne eblas retroiri! La vivo estas batalado, kaj oni naskiĝas por superi sin. Oni ne rajtas rigardi malantaŭen: tiu movimento finiĝas per kompleta kulmino, elĉerpas la fortojn de la orkestrestro kaj de la muzikistoj. Tio estas la plejsupro de simfonio,  la plejsupro de la vivo. Venko!

4-a movimento (Adagio lamentoso): Alvenas maljuneco. Ĉio iras al dekadenco. La vivo emas daŭrigi sian intensan pulsadon, sed la aĝo perfortas, per siaj limigoj, korpaj kaj tempaj. La fino alproksimiĝas, la sentumoj dampiĝas, la korpo kaj la spirito bedaŭras la laŭgradan perdon de la antaŭa forto. La muziko plu estas sublima, sed nun ĝi sonas malĝoje kaj rezignacie, ĉar ĝi konscias, ke ĉi tiu estas malegala lukto. La neevitebla fino konturiĝas klare, kaj malpli suferos tiu, kiu ne ribelos kontraŭ ĝi.  Restas lamento. La lastaj sonoj sin sekvas je melankolia vico, kiu imitas la flamon de estingiĝanta kandelo. Kaj la homo plonĝas en la grandan silenton. La publiko sentas sin iom konsternita por aplaŭdo, ĉar grandega estas la ´pathos´, kiu kaptas ĝin.

Kelkajn tagojn post la unua prezento de tiu majesta simfonio, en Rusujo, Tchaikovsky mortis de akuta malsano.

Jen tio estas mia fantazio. Se la leganto emas kontroli, tiam li iru al youtube. Eble li juĝos min tro fantaziema, sed en plej malbona okazo, li aŭskultos, denove, unu el la plej belaj artverkoj, en ĉiuj tempoj. Valoras la penon.

Aparte agrabla estis la festo okaze de la Tago de la Esperanta Kulturo, pasintan dimanĉon en la naturamika Esperanto-Domo: aldone al la amika etoso kaj la frandindaj kukoj, tri belaj donacoj ĝojigis la ĉeestantojn, pere de anoncoj.

La unua estas tuta skatolo kun uzitaj ŝuoj por futbalo, kiujn la teamo de Malago donacas al ENa kaj al Afrika Esperanto-Instituto por la teamo gvidata de c-ano Ramazani en urbo Uvira (Kongolando), Sur la verda kamizolo de ĉi tiu teamo, konsistanta el lernantoj de nia lingvo, estas skribite ESPERANTO.

La dua estas la anonco ke en februaro okazos intensiva esperanto-kurso, gvidata de c-ano Giorgio Silfer: la lecionoj disvolviĝos posttagmeze, dum kvin tagoj sinsekve, paralele al liaj matenaj lekcioj okaze de la semajno inaŭguranta la duan semestron de la kurso pri literaturo, ĉe la Esplora Instituto de Esperantologio.

La tria estas dosiero ankoraŭ malfermota, sur kies kovrilo videblas bildo de ĵokero. La dosieron sen. Manuela Blanco malfermos dum la venonta kunsido de la Kapitulo, ĉar temas pri ambicia, konsorcia projekto, kun la bezonata partopreno de la Civita banko.

La naturamika Esperanto-Domo ricevadas gastojn tra la tuta jaro, sed ĝi estos fermita de la 22a de decembro ĝis la 6a de januaro.

Ĉiuj muzikaĵoj publikigitaj de Vinilkosmo, la plej granda eldonejo de Esperanta muziko, povos malaperi el la retaj muzikservoj. Tio okazos, se ne estos trovita nova distribuanta firmao antaŭ la 18-a de februaro 2026. La nuna firmao nuligis la kontrakton kun Vinilkosmo, ĉar ne sufiĉe da homoj aŭskultas la muzikon.

De pli ol tridek jaroj Vinilkosmo, origine sub la ĉapelo de Rok-Gazet’,  estas la plej grava eldonanto de Esperanta muziko. Ĝuste vinilo neniam estis la ĉefa medio por la eldonaĵoj de Vinilkosmo, sed dum paso de la jaroj la lokon de sonkasedoj prenis kompaktaj diskoj, poste elŝuteblaj sondosieroj, kaj dum la lastaj jaroj ĉiam pli retaj aŭskultservoj kiel Spotify, Deezer kaj simile.

Tamen ne estas simpla afero aranĝi, ke la relative malmulte aŭskultataj kantoj eldonataj de komerce marĝena eldonejo efektive estu haveblaj en la grandaj muzikservoj. Nun ĉiuj enhavoj de Vinilkosmo povos tre baldaŭ malaperi el tiuj servoj, ĉar la distribua firmao Believe Digital, kun kiu Vinilkosmo kunlaboras de 13 jaroj, ne plu renovigos la kontrakton.

La simpla kialo estas, ke Esperanto-muziko ne estas profitiga por la firmao, ĉar tro malmulte da homoj aŭskultas ĝin. La kvanto de aŭskultoj ĉi-jare efektive malkreskis. Samtempe la granda muzikservo Spotify decidis entute ne plu kalkuli aŭskultojn de kantoj, kiuj ne atingas minimume mil trafojn dum jaro, kio forte influas la rezulton.

– Tio validas por ĉiuj eldonejoj. Pluraj etaj sendependaj eldonejoj troviĝas en la sama kazo kiel Vinilkosmo, rakontas Floréal Martorell, la ĉefa aktivulo de Vinilkosmo kaj Eurokka.

Por ke la Esperantaj kantoj plu restu aŭdeblaj en la reto, necesos trovi alian distribuan servon, kaj tio plej verŝajne ne eblos senpage. Laŭ la pritakso de Floréal Martorell, necesos kolekti pliajn 2 000 eŭrojn jare, kaj tiucele Eurokka post la jarŝanĝo lanĉos aliĝkampanjon al ĝia muzikklubo por individuoj kaj asocioj.

Libera Folio: Kial necesas pagi por ke la kantoj estu haveblaj en la aŭskultservoj? Male, ĉu ne la servoj devus pagi por havi la kantojn?

Floréal Martorell dum koncerto de Kaj Tiel Plu, 92-a SAT-Kongreso 2019. Foto: Przemysław Wierzbowski

Floréal Martorell: – Nia nuna distribuanto distribuas nian katalogon kun homa asistado kaj pagas sin konservante sufiĉe altan procentaĵon de la vendoj, sed tio kostas al ni nenion, krom ke Vinilkosmo ricevas nur etan parton de la vendoj. Estas ege malfacile sukcesi havi kontrakton kun tiu speco de distribuanto. Nia katalogo estas tro specife fokusita al Esperanto-muziko kaj niĉa kun tro eta publiko kaj la rezultoj estas tro magraj por tiuj distribuantoj. Nun jam en decembro ni alvenis al la konkludo ke bedaŭrinde ne eblos trovi tiutipan bitan distribuanton.

Alia speco de distribuanto, kun kiu eblus fari kontrakton, postulas ĉiujaran abonpagon laŭ la kvanto de artistoj kaj albumoj distribuotaj tra la retservoj, Floréal Martorell rakontas:

– Nia Esperanta muzik-katalogo estas ampleksa, kaj pro tio la sumo estas sufiĉe alta, minimume estos 2000 eŭroj ĉiujare. Male al la alia sistemo, tiu ĉi teorie redonas al la eldonejoj 100 procentojn de la enspezoj, sed reale ne, ĉar Spotify, kiu estas la plej grava platformo, aplikas tiun aĉan kvoton de minimumo de mil aŭskultoj.

Ĝis lastatempe la eldonaĵoj de Vinilkosmo estis rete aŭskulteblaj ankaŭ tra la propra Abonklubo de la eldonejo. Ĝi tamen ĉesis funkcii en julio pro la bankroto de la firmao Divercities, kies servojn ĝi uzis. Tial Vinilkosmo nun lanĉas novan retejon.

Teorie eblus aranĝi propran elsendfluan servon por membroj en la propra retejo, sed tio igus Esperantan muzikon nehavebla por la ekstera mondo, estus komplika kaj kosta, Floréal Martorell rakontas.

– La enspezoj pere de la aliĝoj al la muzikklubo tre verŝajne ne sufiĉus por pagi la kostojn de la disvolvo de elsendflua sistemo, nek de la funkciado de la retejo. En la komenca jaro ni povus provi eki per nia aktuala servilo kaj vidi kiel sukcesa ĝi estos. Tio povas esti alternativo en kazo ke ni entute ne sukcesos trovi distribuanton por daŭre ĉeesti en ĉiuj muzikplatformoj en kiuj ni ĉeestis ĝis nun.

Eĉ se la enspezoj sufiĉus por pagi la teknikajn kostojn, mankus mono por investi en produktadon de novaj albumoj, Floréal Martorell diras.

– La realo estas, ke ne estas sufiĉe da aŭskultantoj kiuj pagas kion ili aŭskultas. La rezulto estas, ke la eldonsistemo kolapsas depost la senmateriiĝo de muziko, lige kun la iom-post-ioma malapero de fizikaj diskoj, kaj ankaŭ kun la alveno de AI-generita muziko.

---

Se en du landoj loĝas la granda plejmulto da hebreoj (sep milionoj en unu, pli ol kvin milionoj en la alia), oni facile deduktas kial Israelo kaj Usono havu bonajn rilatojn, unuflanke, kaj kial la malamo al unu kontaĝu la alian, aliflanke; sed antisemitismo estas pli ol la surface videbla kontraŭusoneco kaj kontraŭcionismo, pli ĝenerale kontraŭ kapitalismo kaj kontraŭ okcidento.

Kiam Israelo ankoraŭ ne naskiĝis (kaj ni memoru ke ankaŭ Sovetunio volis ĝin), kiam Usono ankoraŭ preferis izoli sin de la geopolitiko, tamen antisemitismo ekzistis. Malami la hebreojn estis heredaĵo el la antikveco, kiun unu judaisma sekto (kristanismo) puŝis al pli alta grado dum la mezepoko, dum la islama civilizo estis pli tolerema (kaj ankoraŭ nun vera islamano distingas inter anticionismo kaj kontraŭjudeco). Sekvis sekulara malamo, nutrata de skandaloj bazitaj sur kalumnioj kaj falsaĵoj, kiel la afero Dreyfus en Francio kaj la Protokoloj de la Saĝuloj de Ciono en Rusio.

Nuntempe, trans la interŝemida konflikto eksplodinta la 7an de oktobro 2023, la plej taŭgan pretekston por pravigi antisemitismon donas Chabad Lubavitch, organizo kies ĉefa bazo situas en Nov-Jorko. 

Legu pli en “Heroldo de Esperanto”

Okaze de la hodiaŭa 166a naskiĝdatreveno de Lazarj Markoviĉ “Ludoviko” Zamenhof, naskiĝinta la 3an (Gregorie: la 15an) de decembro 1859 en Bjalistoko, “La Ondo de Esperanto” proponas (re)konatiĝi kun lia konciza biografio, verkita de Aleksander Korĵenkov, Ruslanda ĵurnalisto kaj esploranto de la historio de Esperanto.

Legu la biografion ĉe https://sezonoj.ru/2021/12/zamenhof-14/ kaj diskonigu ĝin en viaj sociaj grupoj kaj retejoj.

Agrablan Zamenhof-feston!

AlKo

Ĉi tiu artikolo aperis en la novaĵretejo “La Ondo de Esperanto”.
Ĉe represo aŭ citado bonvolu indiki la fonton:
“La Ondo de Esperanto” https://sezonoj.ru/2025/12/zamenhof-36/

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2026 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2024 kaj 2025. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post Konciza biografio de Zamenhof appeared first on La Ondo de Esperanto.

Antaŭ okdek-unu semajnoj aperis la unua porcio de la ekzercaro "Aŭskultu kaj ripetu". Jen la okdek-dua porcio. Ĝuu ĝin!

Jen la ligiloj al la porcioj 01 - 53 de la ekzercaro:
https://esperantaretradio.blogspot.com/2025/06/ligiloj-al-la-porcioj-01-gis-53-de-la.html

La 10an de aŭgusto 2025 Litova Esperanto-Asocio (LEA) prezentis proponon al la Estraro de UEA en 2028 organizi la 113an Universalan Kongreson de Esperanto en Kaŭno. Intertempe la komencaj preparoj al tiu eventuala kongreso jam estas faritaj. Ni kontaktis la universitaton Vytautas la Granda, kie okazos plejparto de programeroj, turismajn organizaĵojn, parlamenton de Litovio. Komenciĝis ankaŭ diskutoj kun la urba municipo pri diversaj aspektoj de la organizado de UK, inkluzive de la financa helpo de la urbo. Sube estas informoj pri kelkaj gravaj renkontiĝoj kaj vizitoj al diversaj instancoj lige kun la eventuala UK en Kaŭno.

La 1an de decembro laŭ la iniciato de la Kaŭna turisma kaj informa centro “Kaunas IN” okazis kunsido rilate al la eventuala 113a UK en Kaŭno en 2028. Partoprenis la direktoro de “Kaunas IN” Tadas Stankevičius kaj la fakestrino pri turismo Agnė Kriaučiūnienė. Estis invitita ankaŭ reprezentanto de la turisma firmao “Delta Tours” Lijana Stepanovienė. Ĉi tiu firmao helpis al ni okazigi la 90an UKon en 2005 en Vilno (ekskursoj, hoteloj k. s.). La propono organizi UKon en Kaŭno en 2028 estis akceptita tre entuziasme kaj estis promesita ĉiuspeca helpo. “Kaunas IN” sendos al la Kongresa fako de UEA specialan subtenleteron kun prezento de la urbo kaj lando. Similan subtenleteron sendos ankaŭ la tutlanda publika entrepreno “Keliauk Lietuvoje” (Vojaĝu en Litovio), kiu rekte subiĝas al la Ministerio pri ekonomio kaj novigoj.

Danke al kontrakto pri kunlaboro inter Litova Esperanto-Asocio kaj la universitato Vytautas la Granda en Kaŭno nia asocio kaj la universitato estas partneroj. Tio ebligas al nia asocio havi esencan helpon de la universitato por nia agado. La prezidanto de LEA kontaktis la novan rektorinon de la universitato prof. Ineta Dabašînskienė (interalie, ŝi estas lingvistino kaj okupiĝas ĉefe pri multlingvismo) pri la eventuala UK en la universitato. Ŝi plene aprobis la aferon kaj komisiis al la vicrektoro pri scienco kaj novigoj prof. Rolandas Urbonas respondeci pri la afero, konstante zorgi kaj solvi ĉiujn praktikajn demandojn dum la organizado de UK. La 9an de decembro la prezidanto de LEA renkontiĝis kun prof. Rolandas Urbonas kaj pli konkrete traktis la organizajn aferojn. Estas interkonsentite, ke UK povos uzi ĉiujn bezonatajn ejojn kaj servojn de la universitato en la kvar apudaj domoj de la universitato en la centro de la urbo.

La 12an de decembro la prezidanto de la parlamento de Litovio (Sejmo) Juozas Olekas akceptis la prezidanton de LEA Povilas Jegorovas. Estis diskutitaj preparlaboroj por eventuala okazigo de la 113-a Universala Kongreso de Esperanto en Kaŭno. La prezidanto de la parlamento konsentis esti Alta Protektanto de la kongreso, se la Estraro de Universala Esperanto-Asocio decidos organizi la kongreson en Kaŭno. Estis certigita politika kaj financa subteno al la okazonta kongreso. Li partoprenos la inaŭguron de la kongreso. La prezidanto de la Litovia parlamento akceptos la prezidanton de UEA Fernando Maia dum lia eventuala vojaĝo al Litovio fine de julio 2026.

Povilas Jegorovas

Foto: Povilas Jegorovas kaj Juozas Olekas

Ĉi tiu artikolo aperis en la novaĵretejo “La Ondo de Esperanto”.
Ĉe represo aŭ citado bonvolu indiki la fonton:
“La Ondo de Esperanto” https://sezonoj.ru/2025/12/litovio-83/

Abonu “La Ondon de Esperanto” por 2026 kontraŭ nur 15 eŭroj kaj ricevu senpage la jarkolektojn por 2024 kaj 2025. Legu pli ĉe https://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
La Ondo de Esperanto en Telegramo: t.me/esperanto_news

The post Kaŭno invitas la 113an UKon appeared first on La Ondo de Esperanto.