Théophile GAUTIER
Temas pri unu el la fantastaj noveloj de Théophile Gauthier (Teofil' Gotie') verkita en 1840, kiam li estis 29 jara. Lia plej fama romano Le capitaine Fracasse (Kapitano Frakaso), kiun mi legis kiam mi estis 12 jara, inspiris dekon da filmoj, kvar aŭ kvin televidseriojn, kaj nenombreblajn teatrajn adaptaĵojn.
La mumia piedo
Mi estis enirinta, pro senokupeco, ĉe
unu el tiuj vendistoj de kuriozaĵoj, nomitaj brikabrakistoj en la
pariza slango, tiom perfekte nekomprenebla por la cetero de la
francoj.
Verŝajne vi jam okulumis, tra
montrofenestro, al kelkaj el tiaj butikoj, kiuj tiom multobliĝis de
kiam furoriĝis aĉeti malnovajn meblojn, kaj la plej banala
kambiŝanĝisto opiniis necese havi sian mezepokan ĉambron.
Temas pri afero, kiu konsistas same el
feraĵa butiko, el tapiŝvendejo, el alkemiista laboratorio kaj el
pentrista ateliero. En tiuj misteraj grotoj kie ŝutroj filtras
moderan taglumon, tio, kio estas plej malnova estas polvo. Ĝiaj
araneaĵoj estas pli aŭtentaj ol ĝiaj gipuroj, kaj la malnova
pirujaĵo estas pli juna ol la mahagono, kiu hieraŭ alvenis el
Ameriko.
Mia brikabrakista butiko estis vera
pelmelejo, ĉiuj jarcentoj kaj ĉiuj landoj ŝajnis tie rendevuintaj.
Etruska lampo el ruĝa tero pozis sur ŝranko de Boulle,
kun mahagonaj paneloj strikte striitaj de kupraj fadenoj. Kuŝsidilo
de la epoko de Ludoviko la 15-a senzorge etendis siajn cervinajn
piedojn sub dika tablo de la reĝado de Ludoviko la 13-a, kun pezaj
kverkaĵaj spiraloj, kaj interplektitaj skulptaĵoj de foliaro kaj
kimeroj.
Damaskenita kiraso el Milano rebriligis
en angulo sian ventron ornamitan de rubandoj. Biskvitaj kupidoj kaj
nimfoj, ĉinaj magotoj, kornetoj el celadonverda kaj fendita
porcelano, tasoj el Saksujo kaj Sèvres obstrukcis bretojn kaj
angulmeblojn.
Sur la dentitaj bretoj de
servicoŝrankoj radiis gigantaj japanaj pladoj, kun ruĝaj kaj bluaj
desegnaĵoj substrekitaj de oraj strioj, flanke de emajloj de Bernard
Palissy
prezentantaj reliefajn kolubrojn kaj lacertojn.
El krevintaj ŝrankoj eliris
relieftaftoj arĝente glaceigitaj, fluoj de brokaĵaj ŝtofoj
punktitaj de lumgrajnoj de oblikva sunradio. Ĉiaj portretoj ridetis
tra sia flava verniso en kadroj plimalpli velkaj.
La butikisto singardeme sekvis min en
la zigzaga pasejo inter stakoj de mebloj, per siaj manoj faliganta la
hazardajn movojn de la baskoj de mia frako, observanta miajn kubutojn
per la maltrankvila atento de antikvaĵisto kaj uzuristo.
Kia stranga figuro, tiu de la
butikisto: vastega verto, polurita same kiel genuo, ĉirkaŭita de
blankhara krono, kiun pli vigle kontrastis la hela tono de lia
rozkolora haŭto, donis al li falsan mienon de patreca simplanimulo,
cetere kompensata de la scintilado de du flavaj okuletoj, kiuj
tremetis en siaj orbitoj same kiel du oraj ludovikoj
sur hidrargo. Lia naza kurbeco havis aglan trajton, kiu elvokis
orientan aŭ judan tipon. Liaj manoj, maldikaj, maldikegaj, vejnaj,
plenaj de nervoj elstaraj, kvazaŭ kordoj sur violonkolo, kun ungoj
similantaj tiujn, kiuj finas la membranajn flugilojn de vespertoj,
havis senilecan osciladan movon, kies vidaĵo maltrankviligis. Sed
tiuj manoj skuitaj de nervaj tikoj iĝis pli firmaj ol ŝtalaj
tenajloj aŭ omaraj pinĉiloj tuj kiam ili levprenis iun valoran
aĵon, oniksan pokalon, venecian glason aŭ bohemujan pleton. Tiu
maljuna bubaĉo havis tiom profundan rabenan kaj kabalistan ŝajnon,
kiun oni estus ŝtiparuminta lin nur pro lia mieno, antaŭ tri
jarcentoj.
"-Cu vi aĉetos de mi nenion
hodiaŭ, sinjoro? Jen malaja kriso kies klingo ondiĝas, kvazaŭ
flamo. Rigardu jenajn foldetojn por gutigi sangon, tiujn dentetarojn
inverse faritajn por ŝirpreni la internaĵon reprenante la ponardon.
Temas pri sovaĝa armilo, en bela stilo, kiu tre bele efikos en via
trofeo. Tiu ĉi ambaŭmana spado estas belega, ĝi estas farita de
Josepe de la Hera. Kaj jen koŝelimardo
kun aĵurita konko, kia splenda artaĵo!
-Ne, mi havas sufiĉajn armilojn kaj
buĉilojn. Mi volus statueton, iun ajn aĵon, kiu povas utili kiel
paperpremilo, ĉar mi ne povas elteni ĉiujn butikajn bronzaĵaĉojn,
kiujn vendas la paperistoj, kaj kiujn oni do trovas same sur ĉiuj
skribotabloj."
La maljuna gnomo, priserĉante en siaj
antikvaĵoj, eksponis antaŭ mi antikvajn, aŭ tiel certigatajn,
bronzaĵojn, malakitajn ŝtonojn, idoletojn hindajn aŭ ĉinajn,
iajn jadajn dikuletojn, figurojn de Brahmao aŭ Viŝnuo mirinde
taŭgajn por tia, tamen ne dia, uzo restigi en sia loko leterojn kaj
ĵurnalojn.
Mi estis hezitanta inter porcelana
drako tute punktita de verukoj, kun faŭko ornamita per dentegoj kaj
dornoj, kaj meksika fetiĉeto ja malbelega, figuranta la dion
Huicilopoĉtli, kiam mi ekvidis ĉarman piedon, kiun mi unue prenis
por fragmento de antikva Venuso.
Ĝi havis tiujn belajn falvajn kaj
rufajn tonojn, kiuj donas al florencaj bronzaĵoj ian varman kaj
vivoplenan aspekton, tiom preferindajn al la verdigra tono de
ordinaraj bronzaĵoj, kiujn oni facile prenas por putrantaj statuoj:
satenaj briloj tremetis sur ĝiaj formoj rondaj kaj poluritaj de
dudek jarcentoj da amaj kisoj. Ĉar ĝi verŝajne estis korinta
bronzaĵo, verko de la plej bona epoko, eble eĉ gisaĵo de Lisipo!
"-Ĉi tiu piedo taŭgos por mi",
mi diris al la butikisto, kiu rigardis min per ironia kaj ruza mieno
antaŭmetante la petitan aferon, por ke mi pli precize ekzamenu ĝin.
Surprizis min ĝia malpezeco. Ne temis
pri metala piedo, sed ja karna piedo, enbalzamigita piedo, mumia
piedo: deproksime rigardante ĝin oni povis vidi la haŭtan grajnecon
kaj la krispecon gladpremitan de la bendetaj veftoj. Ĝiaj fingroj
estis fajnaj, delikataj, kun perfektaj, puraj kaj diafanaj ungoj,
kvazaŭ agataj. La dikfingro, iomete disigita, bele kontraŭis la
vicon de la aliaj, laŭ la antikva maniero, kaj donis al ĝi
malstriktan sintenon, sveltecon de birda piedo. La plando, apenaŭ
striita de nevideblaj haĉoj, montris ke ĝi neniam tuŝis la teron,
kaj estis ĉiam metita sur la plej fajnaj matoj el kanoj de Nilo kaj
la plej ŝvelmolaj tapiŝoj el leopardaj feloj.
"-Ha! ha! vi volas la piedon de
princino Hermontiso,
diris la butikisto kun stranga rikano, fiksrigardante min per gufaj
okuloj: ha! ha! por paperpremilo! Jen originala ideo, artista ideo.
Tiu, kiu estus dirinta al la maljuna faraono, ke la piedo de lia
amata filino utilos kiel paperpremilo ja vere mirigus lin, tiam, kiam
li borigis granitan monton por tien enmeti la trioblan oran ĉerkon
tute kovritan de hieroglifoj kaj pentraĵoj pri la juĝo de animoj,
plu diris mezvoĉe, kvazaŭ parlante al si mem, la stranga eta
butikisto.
-Kiom vi vendos al mi tiun mumian
fragmenton?
-Ah! Plej multekoste, kiel mi povos,
ĉar temas pri splenda peco. Se mi havus ĝian respondaĵon, vi ne
havus ĝin eĉ por kvin cent frankoj: filino de faraono, nenio estas
pli malofta.
-Certe, tio ne estas komuna afero. Sed,
fine, kiom vi volas por ĝi? Unue, mi avertu pri unu afero, mi
posedas kiel trezoron nur kvin ludovikojn, nenion pli. Mi aĉetos ion
ajn, se tio kostos kvin ludovikojn, sed nenion plian.
Se vi zorge priserĉus la postpoŝojn
de mia veŝto, kaj miajn plej intimajn tirkestojn, vi ne trovus eĉ
nur kompatindan kvinungan tigron.
-Kvin ludovikoj por la piedo de
princino Hermontiso, tio estas ja malmulto, tre malmulto vere, por
aŭtenta piedo, diris la butikisto ekbalancante sian kapon kaj
rotaciante siajn pupilojn.
Nu, prenu ĝin, kaj mi eĉ donacas ĝian
koverton, li plu diris envolvante ĝin en malnova ŝirpeco de
damasko, tre bela, aŭtenta damasko, damasko el hindujo, kiun oni
neniam retinktis, tio estas fortika, tio estas ŝvelmola" li
murmuris promenigante siajn fingrojn sur la ŝtofo per komerca
kutimado laŭdi vendotaĵon tiom malmulte valorantan, ke li mem
taksis ĝin donacebla.
Li ŝutis la monerojn en ian mezepokan
monujon, kiu pendis de lia zono, ripetante:
"-La piedo de princino Hermontiso
uzota kiel paperpremilo!"
Kaj fiksante al mi siajn fosforeskajn
pupilojn, li diris per akutega voĉo, kvazaŭ miaŭado de kato
englutinta fiŝoston:
"-La maljuna faraono ne estos
kontenta, li amis sian filinon, tiu kara viro.
-Vi parolas pri li, kvazaŭ vi estis
lia samtempulo. Kvankam maljuna, vi tamen ne datiĝas de la egiptaj
piramidoj", mi ridante respondis el la sojlo de la butiko.
Mi reiris hejmen kontenta pri mia
akiritaĵo.
Por tuj profiti el ĝi, mi metis la
piedon de la dia princino Hermontiso sur stakon de paperoj, skizoj de
versoj, nekompreneblaj mozaikoj de forstrekitaĵoj, komencitaj
artikoloj, forgesitaj leteroj poŝtitaj en tirkeston, tio estas ofta
eraro de senatentaj homoj. La efekto estis ĉarma, stranga kaj
romantika.
Tre kontenta pri tiu plibeligo, mi
desupris en la straton, kaj iris promeni kun la deca seriozeco kaj la
fiereco de viro, kiu sur ĉiuj homoj, kiujn li apudestas, havas la
nedireblan avantaĝon posedi pecon de princino Hermontiso, filino de
faraono.
Mi trovis tute ridindaj ĉiujn, kiuj ne
posedis, kiel mi, paperpremilon tiel fame egiptan, kaj la vera zorgo
de prudenta homo ŝajnis al mi esti la posedo de mumia piedo sur sia
skribotablo.
Feliĉe la renkonto de kelkaj amikoj
distris min de mia entuziasmo de freŝdata akirinto. Mi iris
vespermanĝi kun ili, ĉar estis malfacile vespermanĝi kun mi mem.
Kiam mi revenis hejmen kun mia cerbo
marmorita de kelkaj ebrietaj vejnoj, nepreciza ondo de orienta
parfumo milde tiklis mian flarilon. La ĉambra varmo estis
varmetiginta la natron, la bitumon, la mirhon en kiujn la
paraskistoj,
kadavrotranĉistoj, estis banintaj la korpon de la princino. Temis
pri milda parfumo, kvankam persistema, kiun kvar mil jaroj ne
sukcesis malaperigi.
La revo de Egiptujo estis eterno: ĝiaj
odoroj havas la fortikecon de granito, kaj same daŭras.
Rapide mi tutgorĝe trinkis el la nigra
pokalo de dormo. Dum unu horo, aŭ du, ĉio restis nebula, forgeso
kaj nenieco inundis min de malhelaj ondoj.
Tamen mia intelekta malhelo lumiĝis,
sonĝoj komencis tuŝi min per siaj silentaj flugoj.
La okuloj de mia animo malfermiĝis kaj
mi vidis mian ĉambron tia, kia ĝi reale estis: mi povus kredi min
vekiĝinta, sed svaga sento indikis, ke mi dormas, kaj ke io stranga
okazos.
La odoro de myrho estis plifortiĝinta,
kaj mi sentis malfortan kapdoloron, kiun mi racie atribuis al kelkaj
glasoj da ĉampano, kiujn ni estis trinkintaj je nekonataj dioj kaj
niaj estontaj sukcesoj.
Mi rigardis mian ĉambron per
atendosento, kiun nenio ĝustigis. La mebloj estis ĝuste en siaj
lokoj, la lampo brulis sur la konzolo, mildigita de la lakta blankeco
de sia kristala globo, la akvareloj briletis sub siaj bohemujaj
vitroj, la kurtenoj senmove pendis: ĉio ŝajnis dormanta kaj
trankvila.
Tamen, post momento, tiu tiom kvieta
mastrumaĵo ŝajnis perturbiĝi. La murlignaĵoj susure krakiĝis, la
ŝtipo fosita sub cindroj subite lanĉis bluan gasŝprucon, kaj la
diskoj de vestohokoj ŝajnis metalaj okuloj atentemaj, same kiel mi,
al tio, kio estis okazonta.
Hazarde, mia rigardo iris al la tablo
sur kiun mi estis metinta la piedon de princino Hermontiso.
Anstataŭ esti semova, kiel decas al
piedo balzamita de kvar mil jaroj, ĝi skuiĝis, spasmiĝis kaj
saltetis sur la paperoj kvazaŭ timigita rano. Oni kredus ĝin
konektita al voltaa pilo. Mi tre precize aŭdis la sekan bruon, kiun
faris ĝia kalkaneto, malmola kiel gazelhufo.
Mi estis sufiĉe malkontenta pri mia
akiritaĵo, ĉar mi ŝatas senmovajn paperpremilojn kaj opiniis tute
nenature vidi piedojn promeni sen kruroj, kaj mi eksentis ion, kiu ja
similis teruron.
Subite mi vidis plison de unu el miaj
kurtenoj moviĝi, kaj aŭdis ian piedpremon, kvazaŭ iu, kiu unupiede
saltetas. Mi devas konfesi, ke mi alterne sentis varmon kaj
malvarmon, ke mi sentis nekonatan venton blovi sur mian dorson, kaj
ke mia hararo hirtiĝante forĵetis mian noktoĉapon ĝis du aŭ tri
paŝoj.
La kurtenoj malfermiĝis, kaj mi vidis
la plej strangan imageblan figuron.
Temis pri junulino, brunhaŭta,
similanta la bajaderon Amanio
, perfekte bela kaj elvokante la plej puran egiptan stilon. Ŝi havis
migdalformajn okulojn kun altiĝantaj anguloj kaj brovojn tiom
nigrajn, ke ili ŝajnis bluaj. Ŝia nazo havis delikatan silueton,
preskaŭ grekan per ĝia fajneco, kaj oni povus preni ŝin por bronza
statuo de Korinto, se la elstareco de ŝiaj vangostoj kaj la iel
afrika pleneco de ŝia buŝo ne estus evidente indikintaj la
hieroglifan rason de la bordoj de Nilo.
Ŝiaj brakoj maldikaj kaj ŝpinile
tornitaj, same kiel tiuj de tre junaj knabinoj, estis ĉirkaŭitaj de
metalaj pletetoj kaj vitraĵetoj. Ŝia hararo estis ŝnurete
plektitaj, kaj sur ŝia brusto pendis idolo el verda vitro, kies
sepbranĉa vipilo rekonigis kiel Izison, kondukiston de animoj. Ora
pleto scintilis sur ŝia frunto, kaj kelkaj restaĵoj de ŝminko
aperis sur la kupra koloro de ŝiaj vangoj
Kaj pri ŝia kostumo, ĝi estis ja
stranga.
Imagu zontukon el bendetoj ornamitaj de
nigraj kaj ruĝaj hieroglifoj, rigidigitaj de bitumo, kaj kiuj ŝajnis
aparteni al ĵus elvindita mumio.
Per iu el tiuj penssaltoj tiom oftaj en
sonĝoj, mi aŭdis la falsan kaj raŭkan voĉon de la brikabrakisto,
kiu ripetis, kvazaŭ monotonan refrenon, la frazon, kiun li estis
dirinta en sia butiko per tiom mistera tono:
"-La maljuna faraono ne estos
kontenta, li amis sian filinon, tiu kara viro."
Aparta stragaĵo ne trankviligis min:
la aperinto havis nur unu piedon, la alia kruro estis rompita ĉe sia
maleolo.
Ŝi iris al la tablo, kie la mumia
piedo skuiĝis kaj saltetis eĉ pli rapide. Tie alveninte, ŝi apogis
sin sur la randaĵo, kaj mi vidis larmon ĝermi kaj perli en ŝiaj
okuloj.
Kvankam ŝi ne parolis, mi klare
komprenis ŝian penson: ŝi estis rigardanta la piedon, ĉar ja temis
pri ŝia, per koketa mieno de malĝojo tre graciplena. Sed la piedo
saltis kaj kuris ien kaj tien, kvazaŭ pelata de ŝtalaj risortoj.
Du aŭ tri fojojn ŝi etendis sian
manon por preni ĝin, sed ne sukcesis.
Tiam estiĝis inter princino Hermontiso
kaj ŝia piedo, kiu ŝajnis havi sian propran vivon, stranga dialogo
en tre malnova kopta lingvo, tia, kian oni parolis ĝin antaŭ tridek
jarcentoj ĉe la reĝaj tombegoj de la lando de Ser.
Feliĉe, ĉi tiun nokton, mi perfekte scipovis la koptan.
Princino Hermontis per milda kaj
vibranta voĉtono, kvazaŭ kristala sonorileto, diris jene:
"-Nu, kara piedeto mia, vi ĉiam
fuĝas el mi, tamen mi ja bone vartis vin. Mi banis vin en parfumita
akvo, en alabastra akvujo. Mi poluris vian kalkanon per pumiko
trempita en palmoleon. Viaj ungoj estis tonditaj per oraj pinĉiloj
kaj poluritaj per hipopotama dento. Mi zorge elektis por vi
thabebojn
broditajn kaj farbitajn kun kurbaj pintoj, kiujn enviis ĉiuj
junulinoj de Egiptujo. Vi havis ĉe via piedfingro ringojn
montrantajn la sanktan karabon, kaj vi portis unu el la plej
malpezajn korpojn, kiun povis esperi pigra piedo."
La piedo respondis per paŭta kaj
ĉagrina tono:
"-Vi ja scias, ke mi ne plu
apartenas al mi mem, mi estis aĉetita kaj pagita, kaj la maljuna
komercisto bone sciis tion, kion li faris. Li daŭre koleras kontraŭ
vi pro via rifuzo edziniĝi al li: temas pri ruza venĝo lia.
La arabo, kiu enrompis vian reĝan
ĉerkon en la subtera ŝakto de la nekropolo de Tebo, estis sendita
de li. Li volis malhelpi vin iri al la kunveno de la tenebraj
popoloj, en la subaj civitoj. Ĉu vi havas kvin orajn monerojn por
reaĉeti min?
-Ve! ne! Miaj juvelojn, miajn ringojn,
miajn orajn kaj arĝentajn monojn, ĉion oni ŝtelis for de mi,
vespire respondis princino Hermontiso.
-Princino, mi tiam ekkriis, mi neniam
retenis piedon de iu ajn: kvankam vi ne havas la kvin ludovikojn,
kiujn ĝi kostis al mi, mi bonvole redonas ĝin al vi. Mi tute
aflektiĝus se mi restigus lama tiel amindan homon, kiel princinon
Hermontiso."
Mi emfaze diris tiujn vortojn per
galanta kaj poeta tono, kiu verŝajne mirigis la belan egiptinon.
Ŝi direktis al mi dankoplenan
rigardon, kaj ŝiaj okuloj ekbrilis de blua lumo.
Ŝi prenis sian piedon, kiu ĉi-foje
lasis sin preni, kvazaŭ virino, kie estas metonta duonboton, kaj tre
lerte alĝustigis ĝin al sia kruro.
Tiun operacion fininte, ŝi faris du aŭ
tri paŝojn en la ĉambro, kvazaŭ ŝi volas certigi, ke ŝi vere ne
plu lamas.
"-Ha! Kiel mia patro estos
kontenta, ĉar li ege bedaŭris mian kripliĝon, kaj li, ekde la unua
tago post mia naskiĝo, laborigis tutan popolon por bori tiom
profundan tombegon, kiu povos konservi min sendifekta ĝis la suprema
tago, kiam la animoj devos esti pezataj en la peziloj de Amentio.
Venu kun mi ĉe mian patron, li bone
akceptos vin, vi redonis al mi mian piedon."
Mi trovis tiun proponon tute natura. Mi
vestis min per noktosurtuto kun grandaj baskoj, kiu donis al mi tre
faraonan silueton, mi haste metis turkajn babuŝojn, kaj mi diris al
princino Hermontiso, ke mi estas preta sekvi ŝin.
Antaŭ ol foriri, Hermontiso malligis
el sia kolo la verdan figureton kaj metis ĝin sur la disigitajn
paperfoliojn, kiuj kovris la tablon.
"-Ja justas, ŝi diris ridetante,
ke mi anstataŭigu vian paperpremilon."
Ŝi etendis al mi sian manon, kiu estis
milda kaj malvarma same kiel kolubra haŭto, kaj ni foriris.
Dum kelkaj tempoj ni iris per saga
rapideco en flua kaj grizaĉa medio, kie apenaŭ skizitaj siluetoj pasis dekstre kaj maldekstre de ni.
Momenteton, ni vidis nur akvon kaj
ĉielon.
Kelkajn minutojn poste, obeliskoj
ekvideblis, pilonoj, deklivoj apud sfinksoj konturiĝis ĉe la
horizonto.
Ni estis alvenintaj.
La princino kondukis min antaŭ monton
el rozkolora granito, kie troviĝis aperturo mallarĝa kaj malalta,
kiun estus malfacile distingi el la ŝtonaj fendoj, se du buntaj
steleoj kun skulptaĵoj ne ebligus trovi ĝin.
Hermontiso lumigis torĉon kaj ekmarŝis
antaŭ mi.
Temis pri koridoroj krude boritaj en la
roko. La muroj, kovritaj de hieroglifaj paneloj kaj alegoriaj
procesioj, verŝajne okupis milojn da brakoj dum miloj da jaroj. Tiuj
senfine longaj koridoroj finvenis al kvadrataj ĉambroj, meze de kiuj
estis ŝaktoj en kiuj ni desupris per krampoj aŭ spiralaj ŝtuparoj.
Tiuj ŝaktoj kondukis nin en aliajn ĉambrojn, el kiuj foriris aliaj
koridoroj same ornamitaj per nizoj, serpentoj ronde volviĝintaj,
taŭo, pedumo, mistika bariso,
ja mirinda verko, kiun neniu vivantula okulo devis vidi, senfinaj
granitaj legendoj, kiujn nur la mortintoj havis sufiĉan eternan
tempon por legi.
Fine ni alvenis en ĉambron tiel
vastan, tiel gigantan, tiel senmezuran, ke ne eblis vidi ĝiajn
limojn. Ĝis nevidebleco etendiĝis vicoj da grandegaj kolonoj inter
kiuj tremetis palaj flavlumaj steloj: tiuj brilaj punktoj rivelis
nekalkuleblajn profundaĵojn.
Princino Hermontiso daŭre tenis mian
manon kaj gracie salutis la mumiojn konatajn de ŝi.
Miaj okuloj alkutimiĝis al tiu
krepuska duontago, kaj mi ekdistingis aferojn.
Mi vidis, sidantajn sur tronoj, la
reĝojn de subteraj rasoj: ili estis grandaj sekaj majunuloj,
faltitaj, nigraj de nafto kaj bitumo, kapvestitaj per oraj pŝentoj,
kovritaj de brustoplatoj kaj kolŝirmiloj, punktitaj de ĵuvelŝtonoj,
havantaj okulojn kun sfinksa fikseco kaj longajn barbojn blankajn de
jarcentaĝaj neĝoj: malantaŭ ili, iliaj balzamitaj popoloj staris
en la rigidaj kaj embarasitaj pozoj de la egipta arto, eterne
gardantaj la teniĝon ordonitan de hieratika kodekso. Malantaŭ la
popoloj miaŭis, flugilbatis kaj rikanis samepokaj katoj, ibisoj kaj
krokodiloj, iĝintaj eĉ pli monstraj pro siaj bendetaj vindaĵoj.
Ĉiuj faraonoj ĉeestis, Keopso,
Kefreno, Psametiko, Senusreto, Amenotefo, ĉiuj la nigraj regantoj de
la piramidoj kaj de la reĝaj tombegoj. Sur pli alta podio sidis la
reĝo Kronoso, kaj Ksisutro, samtempulo de diluvo, kaj Tubal-Kaino,
kiu antaŭis lin.
La barbo de reĝo Ksisutro estis tiom
kreskinta, ke ĝi jam sepfofe ĉirkaŭis la granitan tablon sur kiu
li apogis sin revante kaj duondormante.
Plimalproksime, en polvoplena vaporo,
tra la nebulo de eterneco, mi neprecize distingis la sepdek du
antaŭadamajn reĝojn kun iliaj sepdek du popoloj por ĉiam
malaperintaj.
Princino Hermontiso lasis al mi kelkajn
minutojn por ĝui tiun kapturniĝan spektadon, kaj prezentis min al
la faraono, sia patro, kiu majeste kapsignis al mi.
"-Mi retrovis mian piedon! mi
retrovis mian piedon! kriis la princino frapante siajn manetojn unu
kontraŭ la alia kun ĉiuj signoj de freneza ĝojo, ja tiu sinjoro
redonis ĝin al mi."
La rasoj de Kemeo, la rasoj de Nahaso,
ĉiuj nacioj, nigraj, bronzkoloraj kaj kuprokoloraj, koruse ripetis
: "-Princino Hermontis retrovis sian piedon."
Ksisutro mem emociiĝis:
Li levis sian pezan palpebron, pasigis
fingron sur sia lipharo, kaj direktis al mi sian rigardon plenan de
jarcentoj.
"-Je Oms, hundo de inferoj, kaj je
Tmej, filino de la suno kaj de la vero, jen brava kaj digna knabo,
diris la faraono svingante al mi sian skeptron kun lotusfloro. Kion
vi volas kiel rekompencon?"
Per la aŭdaco, kiun donas la sonĝoj,
en kiuj nenio ŝajnas neebla, mi petis la manon de Hermontiso: la
mano por la piedo ŝajnis al mi bonstila antiteza rekompenco.
La faraono grande malfermis siajn
vitrajn okulojn, surprizita de mia ŝerco kaj mia peto.
"-El kiu lando vi venas, kaj kiom
vi aĝas?
-Mi estas franco kaj havas dudek sep
jarojn, faraona moŝto.
-Dudek sep jarojn! kaj li volas edziĝi
al la princino Hermontiso, kiu havas tridek jarcentojn!"
samtempe kriis ĉiuj tronoj kaj ĉiuj nacioj.
Nur Hermontiso ne ŝajnis trovi mian
peton malkonvena.
"-Se vi havus nur du mil jarojn,
plu diris la maljuna reĝo, mi bonvole donus al vi la princinon, sed
la diferenco estas tro granda. Kaj niaj filinoj bezonas edzojn, kiuj
daŭras. Vi ne plu scias, kiel konservi vin: la lastaj, kiujn oni
alportis antaŭ apenaŭ dek kvin jarcentoj, nun estas nur pinĉpreno
da polvo. Rigardu, mia karno estas malmola kiel bazalto, miaj ostoj
estas ŝtalaj stangoj.
Mi ĉeestos la lastan tagon de la mondo
kun la korpo kaj la vizaĝo, kiujn mi vivanta havis. Mia filino
Hermontiso daŭros pli longe ol bronza statuo.
Tiam, la vento estos disportinta la
lastan grajnon de via polvo, kaj eĉ Iziso mem, kiu sciis retrovi la
pecojn de Oziriso, estus embarasita retroformi vian estaĵon.
Rigardu kiel mi estas ankoraŭ forta,
kaj kiel bone tenas miaj brakoj", li diris skuante mian manon
laŭ la angla kutimo, preskaŭ tranĉante miajn fingrojn kun iliaj
ringoj.
Li tiel forte premis, ke mi vekiĝis,
kaj mi ekvidis mian amikon Alfredo, kiu tiris min je la brako kaj
skuis min por veki min.
"Ah do! obstina dormanto, ĉu mi
devos portigi vin en la stratmezon kaj fajrigi piroteknikaĵon ĉe
viaj oreloj?
Jam pasis tagmezo, ĉu vi do ne
memoras, ke vi promesis veni ĉe min por ke ni iru kune rigardi la
hispanajn pentraĵojn de S-ro Aguado
?
-Dio mia! mi ne plu pensis pri tio, mi
respondis vestante min, ni tuj iru: mi havas la invitilon sur mia
skribotablo."
Mi fakte iris por preni ĝin, sed imagu
mian surprizon kiam anstataŭ la mumian piedon, kiun mi hieraŭe
aĉetis, mi vidis la figureton el verda vitro metitan de princino
Hermontiso!
La tradiciaj Zamenhof-Tagoj, dediĉitaj al la 166a naskiĝdatreveno de Ludoviko Zamenhof, kaj la 60a kongreso de Litova Esperanto-Asocio okazos la 13-14an de decembro 2025 en la Instrua centro pri nutraĵindustrio kaj komerco en Kaŭno (strato Vilniaus 42).
Abonantoj jam povas elŝuti la decembran numeron de la revuo "Esperanto". La papera versio baldaŭ estos dissendita: 
Ĥristo Gorov (Ĥrima) estis unu el la plej elstaraj bulgaraj esperantistoj, talenta Esperanta verkisto, poeto, tradukisto kaj publicisto. Bulgara Esperanto-Asocio anoncas omaĝe al li Internacian Esperantan Literaturan Konkurson. En la konkurso povas partopreni geesperantistoj el ĉiuj landoj.
Roman Dobrzyński 1937–2025. Foto: Yves Nevelsteen
Roman Dobrzyński en 1961.
La Mondanoj estas Esperanto-rokbando el Berlino kiu fondiĝis en 1983. la 18an de novembro 2025 estis publikigita ilia nova bitalbumeto La MondAnoj kun ses kantoj.
Omaĝe al la pollanda ĵurnalisto kaj esperantisto Roman Dobrzyński, kiu forpasis la 13an de novembro 2025, ni proponas (re)legi lian (ne centprocente seriozan) membiografieton kun la titolo “La romano pri Romano”, kiu okaze de lia 80-jariĝo aperis en “La Ondo de Esperanto” (2017, №11) kaj en nia novaĵretejo 
Stevenson, Robert Louis. Forkaptita / Tradukis el la angla Albert Goodheir. – 2a eldono. – Glasgow: Kardo, 1989. – 181 paĝoj. – Prezo: 10€ (kun sesona rabato).
.jpg)
