George SAND
Temas pri mallonga novelo de Georges Sand verkita en 1832, kiam ŝi estis 28 jara.
Tosto
En 1634 aŭ 1635, la guberniestro de
Berg-op-Zoom, kiu nomiĝis, mi kredas, Sneyders (se mi eraras kontraŭ
la historio, bonvolu korekti), Sneyders (ni nomu lin tiel ĝis vi
bonvolos korekti aŭ konfirmi la fakton), Sneyders, mi do diras,
estis ĵus edziĝinta al la bela Juana y Mecilla y ... (mi maltrudu
al vi ŝiajn aliajn nomojn, ja senutile raporteblajn por kompreni
tiun rakonteton, kiel vi konstatos).
Doña Juana, naskiĝinta sub la bela
hispana ĉielo, estis sekvinta sian familion en Flandrujon, kiun la
hispanoj tiam estis regantaj, kiel vi scias. Holando, najbara lando, sammora
kaj samklimata, plimalpli bone vivis kun siaj flandraj najbaroj, kaj
oni ofte vidis la riĉajn familiojn de Nederlando reori la
polvoplenajn blazonojn de kastiliaj nobeloj, en aliaj vortoj, la
bonaj kaj pezaj negocistoj de la bordoj de Dejlo kaj Skeldo akiri la
blankan manon de tiuj knabinoj venintaj de la bordoj de Gvadiano,
belaj floroj rapide velkantaj sub la malvarma kaj nebula ĉielo de
Holando.
Juana, freŝdate transplantita sur tiun
malsekan teron, estis jam velkiĝanta. Jam ŝiaj belaj nigraj okuloj
perdis sian velurecan brilon, jam ŝiaj brilaj vangoj senkoloriĝis
kaj prenis tiun eburan koloron kiu restas sur la figuroj de Mieris
kaj van der Werff. Ĉu la tempo faris malkomponaĵon en la koloro de
la verkoj de tiuj majstroj? aŭ trovante pli da nobleco kaj poezio en
la koloroj de tiuj helaj fremdulinoj ol en tiuj de siaj vermiljonaj
samlandaninoj ĉu ili provis reprodukti ilian tipon? Jen, mi lasas
tion por viaj komentoj.
Malgraŭ ĉio, Juana estis pli ol
kortuŝa laŭ ŝia melankolia kaj suferanta mieno. La eleganta kaj
riĉa kostumo de ŝia nova patrujo belege reliefigis la fleksecon de
ŝia andaluza talio kaj la sudulan gracion de ĉiuj ŝiaj movoj.
Unuvorte, ŝi estis la plej bela homo de Brabanto. Guberniestro
Sneyders iom malmodeste gloriĝis el tio, kaj guberniestro Sneyders
ne estis la sola rimarkanto de la ĉarmoj de ŝia edzino.
Sed Juana, revema kaj malgaja,
malamegis ĉiujn tiujn bonajn holandanojn tiom pezajn kaj tiom
banalajn. Ŝi sopiris sian belan sunon, siajn belajn riverojn kies
varmetaj kaj harmoniaj fluoj ŝajnis paroli pri amo al la floroj de
siaj bordoj. La neĝoj kaj glacioj de ĉi tiuj marĉoj korpremis ŝin,
malvarmo prenis ŝin ĝis la fundo de ŝia animo. Aldonu al la
klimata influo la kompanion de edzo ja riĉa, tre prudenta, tre saĝa
pri siaj aferoj kaj ilia regado, sed, necesas diri, ja teda, kaj vi
komprenos, ke bela kaj tenera Juana povis sopiri sian landon.
Tamen en la riĉabunda domo de la
guberniestro estis bela paĝio, kiun oni nomis Ramiro kaj kiu
naskiĝis, same kiel Juana, sub la hispana ĉielo. La paĝio estis
deksesjara, same kiel Juana, li estis pala same kiel Juana, li havis
nigrajn okulojn kaj pasian malgajan rigardon same kiel Juana. Li
kantis per milda obtuza voĉo, kiu trafis la korojn, li etendis sian
gitaron sur sian genuon per vere andaluza gracio, kaj Juana,
aŭskultante tiujn malnovajn hispanajn romancojn, tiom naivajn kaj
tiom poeziajn, foje sentis veni larmoj en ŝiaj silkaj palpebroj, ĉar
li kantis ja bone, la bela paĝio. Li kun amo rakontis la mankantan
patrujon. Li jam havis ion fiera kaj romaneska en sia karaktero, kaj
li devenis de nobla kaj antikva familio, kaj tio, en la tiama epoko,
neniel ĝenis.
Sed la guberniestro, kiu montriĝis,
laŭ sia kvalito de guberniestro de landlima provinco, pli malfidema
kaj pli observema ol tia, kia taŭgas por bona holandano, la
guberniestro, mi do diras, tiom bone prigardis sian edzinon, la
tenera kaj bela katolikino estis edukita en tiom ĉastaj pricipoj, la
amo estas tiom timema kaj malaplomba je dek ses jaroj, fine la
klimato de Flandrujo tiom multe malvarmigis la aŭdacon de tiuj du
hispanaj imagoj, ke S-ro van Sneyders havis neniun bonan kialon por
sia ĵaluzo, kaj pri tio li ĉagrenis tiom same, kiom li fieris. Ĉar
estas iuj rilatoj puraj, diskretaj, misteraj, kiuj pli lezas
trankvilon de edzo ol rektaj kaj lojalaj adultoj. Ĉi tiu estis por
la bona Sneyders fonto de senutilaj ruzoj kaj senefikaj antaŭzorgoj.
Li ne povis malhelpi interŝanĝon de malgaja kaj longa rigardo,
tuŝon de du manoj okaze de preno de falinta ganto, aŭ de plenigo de
glaso, aŭ de ordonita mesaĝo. Li ne povis ofendiĝi pro la
diligenteco per kiu Ramiro metis kusenon de Utrecht sub la piedetojn
de la guberniestredzino, nek pro la karesoj, kiujn li donis al ŝia
favora hundo, nek pro la respekta zorgo per kiu li helpis ŝin
ekrajdi sian belan hispanan ĉevaleton. Kvankam kompatinda Sneyders
vane strebis aserti, ke gitaro havas falsan kaj acidan sonon, ke la
hispana lingvo estas barbara dialektaĉo, kaj ke kanti romancojn ne
estas vireca, li havis neniun validan kialon por malpermesi al ŝi la
kanzonojn de la paĝio, kiam li estis foririnta. Sneyders,
kompreninte ke tiu malbono estas neriparebla, imagis tion, kion li
devis esti imaginta jam delonge. Necesis foririgi Ramiron. Hazardo,
aŭ pli ĝuste politikaj okazaĵoj, donis al li la rimedon akordigi
tiun antaŭzorgan decidon kun venĝodeziro ja prava, kiun la virta
kaj malespera amo de la paĝio estis inspirinta al li.
Richelieu estis imaginta militigi
Holandon kun Hispanujo, kaj tiucele subskribis aliancan traktaton kun
Anglujo por armite eniri en Nederlandon. Lia projekto pli ploste
sukcesis kaj la disiĝo de Holando kaj Flandrujo okazis en 1648. Sed
ĝis tiam estis tre malfacile ribeligi la flandrojn kontraŭ
Hispanujo. La jugo de la Inkvizicio mildiĝis depost la punleciono
donita al la duko de Albo, kaj tiu komercista loĝantaro prave
malfidis la sekvojn de milito por siaj interesoj, kio ajn estus ĝiaj
glordonaj rezultoj.
Tuj kiam la guberniestro de
Berg-op-Zoom estis kaŝinformita pri la misteroj de la kabineto de
Richelieu, li kredis sin tiom lerta kiom ruza. Same kiel siaj
kolegoj, li eniris en intrigojn kaj sekrete ektraktis kun sia
parenco, la guberniestro de Antverpeno (hispana citadelo ekde la fama
sieĝo de 1585), por averti lin pri la komploto aliloke preparata. La
celo de la holandaj provincoj estis instigi la hispanan Nederlandon
al ribelado, por eviti la malrapidigon pro blokado kaj riskojn de
enlanda milito, tiom danĝeraj por la komercado de ambaŭ nacioj.
Troviĝis, ke la guberniestro de
Antverpeno, maljunulo politike mordema kaj ofendiĝema, estis havinta
en sia juneco akrajn konfliktojn kun la patro de Ramiro. Li estis
gardinta por tiu familio profundan rankoron kaj ŝajnis neglekti
neniun rimedon por lasi ĝin en la malriĉa stato en kiu ĝi nun
estis. Van Sneyders pensis tre plezurigi lin sendonte la junan
Ramiron kiel portanton de politika mesaĝo, kaj li zorgis precizigi
en postskribo, ke se la guberniestro de Antverpeno juĝas taŭge havi
la junan hispanon kiel ostaĝon kontraŭ la Inkvizicio, li mem, lia
mastro, konsentas ne depostuli lin nome de Holando, ĉar la certa
interveno de Francujo protektos de ĉiu venĝo de la flandroj kontraŭ
iliajn despotojn.
La kompatinda infano do foriris al la
citadelo de Antverpeno, portanta rekomendan leteron, kiu devos
konduki lin en prizonon aŭ sur eŝafodon, laŭ la humoro aŭ la
interesoj de la guberniestro.
Jam de pluraj tagoj li estis foririnta
el Berg-op-Zoom por almonte laŭiri tiun grandan branĉon de Skeldo
kiu kondukas al Antverpeno. S-ro Sneyders ne plu aŭdante paroli pri
li kaj esperante ne plu aŭdi paroli pri li, sentis sin en humoro
multe pli afablema kaj bonvolema ol kutime. Li vespermanĝis per ja
bona apetito, plurfoje rimarkigis ke la dika grasvanga brabanta paĝio
pli lerte servis ol la orgojla kaj malatentema hispano, ameme laŭdis
la bieron kaj la nebulojn de sia patrujo, mistraktis la hundon de
Juana, kiu volis nenion akcepti de la mano de la nova paĝio.
Unuvorte li maltrafis neniun okazon esti agrabla kaj bona edzo,
dirante multajn malbonaĵojn pri Hispanujo, virinoj, romancoj,
hundetoj, kaj paĝioj kiuj ludas gitaron.
Post la manĝo, Juana iris en la
salonon kaj sidiĝis, melankolia kaj silenta, sur sian grandan
brakseĝon. Ŝi turnis sian dorson al la fenestro por ne vidi la
ĉielon, kiun ŝia edzo ĵus laŭdis, kvankam al ĝi ne mankis beleco
en tiu momento kiam la suno subiris en la violkolorajn brumojn de la
horizonto. Ŝi mem sub siajn piedojn metis tiun kusenon, kiun Ramiro
estis tuŝinta kun amo tiom da fojoj, kaj detenante suspiron, ŝi
aŭskultis per senatenta mieno la pezajn banalaĵojn de sia edzo.
"-Vivu Dio! Sinjorino, ekkriis
S-ro la guberrniestro de Berg-op-Zoom konstatante, ke la konversacio
konsumiĝis, mi devas trinki je via sano unu glaseton, aŭ du, da
bona malnova vino de Kanarioj. - Eyck! alportu ĉi tien la plej belan
el miaj boteloj kaj du glasojn kun fajnaj tigoj!
-Bone, filo mia, metu ĉi tiun tableton
apud la moŝtan guberniestredzinon de Berg-op-Zoom. Bone nun, Eyck.
Vi estas bona servisto, belulo mia, kaj vi havos belan jakon el flava
silko ornamitan per ruĝaj rubandoj, kaj pantaloneton kun puntaĵo el
Mehleno, se mi daŭre kontentos pri vi. Mi volas, ke vi havu pli
bonan teniĝon ol tiu pigra hispano, el kiu ni liberiĝis por longe,
dank'al Dio!
Tiel parolante Sneyders plenigis sian
glason ĝisrande, kaj tiun de doña Juana nur duone, sed ŝi lasis
ĝin sur la tablo kaj ne degnis trempi siajn helajn lipojn en ĝi.
-Nu, moŝta guberniestredzino, li
diris, ĉu vi ne volas tosti kun mi? Ĉu vi rifuzas trinki kun mi je
la sano de nia digna parenco kaj kolego guberniestro de Antverpeno?
Tiu bona kaj fidela protestanto, kiu iam en niaj malnovaj flandraj
teroj mortigis tiom da papistoj kaj idolanoj! Tiu raspa kaj severmora
juĝisto, kiu tiel bone juĝas sen konsilia debato kaj pendigas iun
ajn ulon super la fosaĵoj de sia urbo sen ke eĉ unu burĝo demandas
la kialon, tiom grandaj estas la kredito kaj la fidon kiujn la
guberniestro inspiras!"
Kompatinda Juana, mutigita de
malespero, tristmiene aŭskultis tiun gracian inviton. Ŝi sciis la
intencojn de sia edzo, kaj la akcepton, kiu atendis la paĝion en
Antverpeno. Sed ŝi trovis en sia fiereco de andaluza virino la
kuraĝon elteni tiun teruran ideon, kaj ŝteli de sia edzo la
plezuron kontempli ŝian doloron. Ŝi turniĝis al Sneyders, kiu
ekapogis sin al la dorsapogilo de sia brakseĝo kun mieno samtempe
stulta kaj malica, kaj prenante sian glason per pli firma mano:
"-Se la fido de la Antverpernanoj
en sia guberniestro estas tiom blinda, ŝi diris, verŝajne ili ja
scias lin nekapabla pri kovarda ago kaj neutila krimo."
Tiel dirante, ŝi levis sian glason,
kaj, dum ŝi proksimigis ĝin al tiu de sia edzo, sono de gitaro
akompanata de malgaja kaj obtuza voĉo kantis, sub la fenestro, en la
hispana, refrenon de unu el la romancoj ŝatataj de Juana. Tiu voĉo
ne povis esti nekonata, eĉ momenteton, de ambaŭ homoj, kiuj aŭdis
ĝin. Esprimo de stuporo kaj aflikto montriĝis sur la ruĝa vizaĝo
de la guberniestro. La okuloj de Juana lanĉis ĝojan kaj triumfan
flagron. Sanbrilo reaperis sur ŝiaj vangoj, kaj frapante la glason
de sia edzo:
"-Mi trinkas, ŝi diris al li, je
la sano de nia parenco kaj amiko, la brava guberniestro de
Antverpeno!"
Oni serĉis Ramiron. Oni ne retrovis
lin. Post kiam li trankviligis sian mastrinon pri sia sorto, li estis
fuĝinta for el la kastelo. Kaj tiel li saĝe agis, ĉar ĉi-foje la
guberniestro de Berg-op-Zoom ne estus konfidonta al aliulo la venĝan
taskon. La paĝio reservis ĉe Gaston d'Orléans, kiu estis veninta
militi por Hispanujo kontraŭ la reĝo de Francujo, sia frato. Oni
asertas, ke, kiam ĝenerala paco estis subskribita en 1648, Ramiro
atinginta altan rangon en la armeo, ege komplezis al la maljuna
guberniestro de Antverpeno, kiu pro politiko aŭ lojaleco, estis
rifuzinta helpi la planon de Sneyders. Ja estas certe, ke Sneyders
estis mortinta dum la milito, kaj ke la paĝio kuraciĝis el sia amo
por la bela Juana, post dek du jaroj da milito kaj ambicio. Tamen, mi
ne povas certigi, ke retrovinte ŝin en la kortego de la imperiestro,
kaj ĉar ŝi ankoraŭ povis esti juna, bela kaj riĉa, kaj laŭ mia
scio tio neniam estis difekto, li ne sentis sian pasion revigliĝi.
La rakonto diras nenion pri tio, kaj se vi volas, vi povas fini ĝin
per geedziĝo, se tia fino plaĉas al vi.
La 10a de decembro 2024 estos grava tago por la Esperanto-movado, ĉar ĝi markos la 70an datrevenon de la Rezolucio de Montevideo, kiu estis la unua kaj plej signifa oficiala agnosko de Esperanto fare de Unesko, la Eduka, Scienca kaj Kultura Organizaĵo de Unuiĝintaj Nacioj.
Kiam Ulrich Matthias kaj Keyhan Sayadpour vizitis Madagaskaron ĉi-jare, ili ambaŭ vidis la malsanon de mia edzo Poina Raveloharison, kaj lian helpan agadon en la Esperanta movado. Reveninte al siaj respektivaj landoj, ili kune pripensis kiel helpi lin. Poste Ulrich, Keyhan kaj Renato Corsetti decidis lanĉi monkolektan kampanjon. (Vidu 
En Monato plurfoje aperis kritikaj artikoloj pri la milito de Rusio en Ukrainio.
Paul Peeraerts, ĉefredaktoro de Monato.
La atakantoj mem mencias Monaton kiel “internacian magazinon” en siaj publikaj afiŝoj.
Ni daŭrigas la prezentadon de tiuj, kiuj grave kontribuos al la programo de la 59aj Baltiaj Esperanto-Tagoj (
Poe, Edgar Allan. Tri noveloj / Tradukis el la angla lingvo Edwin Grobe. – Tempe: Arizona Stelo, 1998. – 22 p.
Bankedo kun la finstudintoj de 2024. Ilona Koutny meze.
Magistraj studentoj en Poznano 2024.
Prelegintoj ĉe Internacia Kongreso de Lingvistoj en Poznano en septembro.
El ĉiuj formoj de nejusta diskriminacio menciitaj en la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj, la plej subtaksata estas la diskriminacio surbaze de lingvoj. En mondaj aferoj, en scienco, en kulturo kaj en ĉiuj aliaj formoj de homaj rilatoj, la riĉa diverseco inter la lingvoj funkcias samtempe kiel fonto de scioj kaj esprimado, kaj barilo al la tutmonda komunikado.
La salono de Centro de Dokumentado kaj Esploro pri la Lingvo Internacia (CDELI) en La-Chaux-de-Fonds, Svisio. CDELI estis iniciatita de Claude Gacond en 1954 kaj nun estas fako de la urba biblioteko. Foto: Rubeno Fernández Asensio
Organigramo de la ĵuria raporto, postulanta ĉambron por ”kunlaborantoj de CDELI”.
Plano el la venkinta projekto, indikanta ĉambron por ”kunlaborantoj de CDELI”.
Plano el la venkinta projekto, indikanta konservan magazenon dividotan inter CDELI, DAV (Département Audiovisuel) kaj INE (Imprimés des Montagnes Neuchâteloises).
El ĉiuj formoj de nejusta diskriminacio menciitaj en la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj, la plej subtaksata estas la diskriminacio surbaze de lingvoj. En mondaj aferoj, en scienco, en kulturo kaj en ĉiuj aliaj formoj de homaj rilatoj, la riĉa diverseco inter la lingvoj funkcias samtempe kiel fonto de scioj kaj esprimado, kaj barilo al la tutmonda komunikado.
